Łapanów
49°51′53″N 20°17′22″E/49,864722 20,289444
| wieś | |
 Rynek | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
1424[2] |
| Strefa numeracyjna |
14 |
| Kod pocztowy |
32-740[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KBC |
| SIMC |
0823440 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bocheńskiego  | |
Położenie na mapie gminy Łapanów  | |
| 49°51′53″N 20°17′22″E/49,864722 20,289444[1]
| |
| Strona internetowa | |
Łapanów – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie bocheńskim, w gminie Łapanów. Miejscowość jest siedzibą gminy Łapanów[4].
Łapanów uzyskał lokację miejską w 1785 roku, utracił w 1896 roku[5]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnowskiego.
Części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0823457 | Kotówka | część wsi |
| 1000456 | Osiedle Szkolne | część wsi |
| 0823470 | Rynek | część wsi |
| 0823486 | Wymysłów | część wsi |
Położenie geograficzne
[edytuj | edytuj kod]Łapanów położony jest w dolinie Stradomki na Pogórzu Wiśnickim, przy drodze wojewódzkiej nr 966. Odległość do Krakowa wynosi 35 km, do Limanowej 25 km, do Bochni 24 km. Przez wieś przepływa rzeka Stradomka.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wieś istnieje co najmniej od wieku XIV. Jan Długosz wymienił ją w swoim dziele Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis spisanym w latach 1470–1480 jako własność należącą do Spytka Wieruskiego herbu Drużyna, który obecnie widnieje w herbie miejscowości. Wieś liczyła wówczas 4 łany kmiece[8].
Około 1529 roku Marcin z Lutosławia Lutosławski sędzia grodzki nowosądecki oraz dziedzic Łapanowa, Kobyla i Sulima ufundował we wsi drewniany kościół, który powiększono w 1614 roku. Powtórnie poświęcił go Walerian Lubieniecki biskup bakowski[8].
Pod koniec XIX wieku miejscowość opisana została w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. Łapanów wymieniony jest jako wieś leżąca w powiecie bocheńskim. Liczyła wówczas 493 mieszkańców z czego wszyscy byli wyznania rzymskokatolickiego w liczbie tej było 28 osób mieszkających w obszarze dworskim. Posiadłość ta należąca do Władysława Giebułtowskiego liczyła 253 mórg ziemi uprawnej, 24 morgi łąk i ogrodów, 36 mórg pastwisk i 46 mórg lasu[8]. Mniejszą była część wiejska, która liczyła 148 mórg roli, 11 mórg łąk i ogrodów, 17 mórg pastwisk oraz 11 mórg lasu. We wsi znajdowała się parafia rzymskokatolicka, murowana kaplica cmentarna na cmentarzu z roku 1821, urząd pocztowy oraz szkoła ludowa[8].
W maju 1932 roku odbyło się spotkanie przedstawicieli zarządów powiatowych Stronnictwa Ludowego, w którym uczestniczył działacz ludowy z Łapanowa Bartłomiej Twaróg pełniący wtedy funkcję prezesa zarządu powiatowego SL w Bochni. Podczas spotkania ustalono, że w Łapanowie zostanie zorganizowana wielka demonstracja ludowa przeciwko rządom sanacyjnym. Starosta powiatowy w Bochni wydał zakaz organizowania demonstracji w powiecie. Mimo zakazu do Łapanowa 5 czerwca ciągnęły tłumy chłopów. W czasie interwencji policji państwowej zabitych zostało 5 chłopów, 10 zostało ciężko rannych[9]. W lipcu na ich cześć odbyła się w Bochni manifestacja licząca kilkanaście tysięcy chłopów[10].
W 30 rocznicę strajku chłopskiego stanął w miejscowości pomnik upamiętniający poległych w 1932 roku, a w 1964 roku drugi pomnik poległych w walce o Polskę ludową. 15 maja 1970 roku Rada Państwa w 75-lecie Ruchu Ludowego nadała wsi Łapanów Order Krzyża Grunwaldu III klasy[11].
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[12].
- drewniany kościół parafialny pod wezwaniem św. Bartłomieja oraz dzwonnica. Obiekt wzniesiony w 1529 roku, wielokrotnie przebudowywany. W 1614 z fundacji Marcina Lutosławskiego dobudowano kaplicę dla Bractwa św. Anny. W XIX w. przedłużono nawę. Ołtarz główny wykonany został przez Piotra Korneckiego z Gdowa w I poł. XVIII wieku. W 2010 roku świątynia uległa znacznemu zniszczeniu w czasie powodzi[13].
Inne
[edytuj | edytuj kod]-
Budynek urzędu gminy -
Pomnik na rynku -
Zabytkowy kościół -
Zabytkowa dzwonnica -
Sala bankietowa -
Budynek policji -
Kościół
Oświata
[edytuj | edytuj kod]- Publiczna Szkoła Podstawowa im. św. Jana Kantego
- Zespół Szkół im. Jana Pawła II.
Osoby związane z Łapanowem
[edytuj | edytuj kod]Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 71345
- ↑ Wieś Łapanow w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-07-15], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 687 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Bocheński i Wielicki. Mapa turystyczna powiatów. Skala 1:70 000. Kraków: Małopolska Organizacja Turystyczna, 2004. ISBN 83-89007-41-X.
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 48-49.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013–02–15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09].
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ a b c d Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich t. V, hasło "Łapanów". nakł. Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1892. s. 589. [dostęp 2018-03-24].
- ↑ Andrzej Czerkawski, Tadeusz Jurga „Dla Ciebie Ojczyzno” Wydawnictwo „Sport i Turystyka” 1970, str. 430
- ↑ Stanisław Giza. Kalendarz wydarzeń historii ruchu ludowego 1895-1965. Warszawa 1967, s. 117.
- ↑ Andrzej Czerkawski, Tadeusz Jurga „Dla Ciebie Ojczyzno” Wydawnictwo „Sport i Turystyka” 1970, str. 428
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-11-17].
- ↑ Paweł Kutaś, Szlak Architektury Drewnianej w Małopolsce, Promo, s. 28–29, ISBN 978-83-60941-50-8.
- ↑ Ogólnopolska komputerowa baza cmentarzy wojennych. [dostęp 2012-01-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Łapanów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 589.
