Święconka
Święconka (phát âm tiếng Ba Lan: [ɕfʲɛnˈtsɔnka]), có nghĩa là "phước lành của các giỏ Phục sinh", là một trong những truyền thống của người Ba Lan bền vững và được yêu thích nhất vào Thứ Bảy Tuần Thánh. Với nguồn gốc bắt nguồn từ lịch sử ban đầu của Ba Lan, nó cũng được thực hiện bởi người nước ngoài và con cháu của họ Ba Lan ở Hoa Kỳ, Canada, Anh, Ireland và các cộng đồng Giáo xứ Ba Lan khác.
Nguồn gốc
[sửa | sửa mã nguồn]Truyền thống ban phước thực phẩm vào lễ Phục sinh, có nguồn gốc từ thời trung cổ trong xã hội Kitô giáo, có thể bắt nguồn từ một nghi lễ ngoại giáo.[1][2] Truyền thống được cho là có từ thế kỷ thứ 7 ở dạng cơ bản, hình thức hiện đại hơn có cả bánh mì và trứng (biểu tượng của sự phục sinh và Chúa Kitô) được cho là có từ thế kỷ thứ 12.[3]
Thời hiện đại
[sửa | sửa mã nguồn]
Các giỏ chứa một mẫu thực phẩm Phục Sinh được mang đến nhà thờ để được ban phước vào Thứ Bảy Thánh. Theo truyền thống, giỏ được lót bằng vải lanh trắng hoặc khăn ăn bằng ren và được trang trí với những nhánh gỗ hoàng dương (bukszpan), cây thường xanh Phục sinh điển hình. Người Ba Lan có một niềm tự hào đặc biệt trong việc chuẩn bị một giỏ trang trí và trang nhã với vải lanh sắc nét, đôi khi được thêu cho dịp này, và gỗ hoàng dương và ruy băng dệt qua tay cầm. Quan sát có rất nhiều sự sáng tạo từ các giáo dân khác nhau là một trong những niềm vui đặc biệt của sự kiện này.
Trong khi ở một số cộng đồng lớn tuổi hoặc nông thôn, linh mục đến thăm nhà để ban phước cho các loại thực phẩm, đại đa số người Ba Lan và người Mỹ gốc Ba Lan đến thăm nhà thờ vào Thứ Bảy Tuần Thánh, cầu nguyện tại Lăng mộ của Chúa (Trạm thứ mười bốn và cuối cùng của Đàng Thánh giá). Blessing of the Food, tuy nhiên, là một dịp lễ hội. Những lời cầu nguyện phước lành gồm ba phần đặc biệt đề cập đến các nội dung khác nhau của các giỏ, với những lời cầu nguyện đặc biệt cho các loại thịt, trứng, bánh và bánh mì. Các linh mục hoặc phó tế sau đó rắc lên các giỏ cá nhân bằng nước thánh.[4]
Nhiều nhà thờ Ba Lan truyền thống sử dụng chổi rơm để tưới nước; những nơi khác sử dụng đũa thần phun nước bằng kim loại hiện đại hơn. Ở một số giáo xứ, những chiếc giỏ được xếp trên những chiếc bàn dài; ở những người khác, giáo dân tiến về phía trước bàn thờ mang giỏ của họ, như thể trong một dòng rước lễ. Các thế hệ người Mỹ gốc Ba Lan lớn tuổi, xuất thân từ những người nhập cư đầu thế kỷ 19, có xu hướng ban phước cho toàn bộ số lượng bữa ăn, thường được mang đến hội trường nhà thờ hoặc quán ăn tự phục vụ trong các giỏ lớn và giỏ đi dã ngoại.
Các loại thực phẩm trong giỏ có ý nghĩa tượng trưng:
- trứng - tượng trưng cho sự sống và sự phục sinh của Chúa Kitô
- bánh mì - tượng trưng của Chúa Giêsu
- thịt cừu - đại diện cho Chúa Kitô
- muối - đại diện cho thanh lọc
- cải ngựa - tượng trưng cho sự hy sinh cay đắng của Chúa Kitô
- giăm bông - tượng trưng cho niềm vui lớn và phong phú.
Các món ăn may mắn trong nhà thờ vẫn còn nguyên vẹn theo truyền thống địa phương cho đến chiều thứ bảy hoặc sáng chủ nhật.
Xem thêm
[sửa | sửa mã nguồn]Tham khảo
[sửa | sửa mã nguồn]- ^ Leopold Kretzenbacher. Ethnologia Europaea: Studienwanderungen und Erlebnisse auf volkskundlicher 1986. p. 159
- ^ Roman Landowski. Dawnych obyczajów rok cały: między wiarą, tradycją i obrzędem. 2000. p. 205
- ^ Ks, Marian Pisarzak MIC. Błogosławienie pokarmów wielkanocnych. Kontekst paschalny i postny. op. cit. Błogosławieństwo pokarmów i napojów wielkanocnych w Polsce. Studium historyczno-liturgiczne. Warsaw 1979, p. 378. [przypisy tamże]
- ^ Swieconka by Ann Hetzel Gunkel