Έρημος
Η έρημος είναι γεωλογικός σχηματισμός και οικοσύστημα που δέχεται πολύ λίγες βροχοπτώσεις (υετούς). Ως έρημοι ορίζονται οι περιοχές που δέχονται κατά μέσο όρο λιγότερα από 250 χιλιοστά υετού ετησίως[1][2], ή περιοχές όπου το νερό που χάνεται στο έδαφος είναι περισσότερο από το νερό που πέφτει από τους υετούς[3]. Στην κλιματική ταξινόμηση Κέππεν οι έρημοι κατατάσσονται ως BWh (θερμές έρημοι) ή BWk (ήπιες έρημοι). Στην κλιματική κατάταξη Θορνθγουάιτ (Thornthwaite climate classification system) οι έρημοι κατατάσσονται ως ξηρά μεγαθερμικά κλίματα[4][5].
Γεωγραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι έρημοι καταλαμβάνουν το ένα τρίτο της εδαφικής επιφάνειας της Γης[1]. Οι θερμές έρημοι έχουν συνήθως μεγάλο ημερήσιο και περιοδικό εύρος θερμοκρασιών, με υψηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της ημέρας και χαμηλές κατά τη διάρκεια της νύχτας, λόγω των εξαιρετικά χαμηλών ποσοστών υγρασίας. Στις θερμές ερήμους η θερμοκρασία αγγίζει τους 45 °C ή και υψηλότερα κατά τη διάρκεια της ημέρας το καλοκαίρι, και πέφτει ως και τους 0 °C βαθμούς ή και χαμηλότερα τον χειμώνα. Το νερό παγιδεύει την υπέρυθρη ακτινοβολία τόσο από τον Ήλιο όσο και από το έδαφος, και ο ξηρός αέρας της ερήμου είναι αδύνατο να εμποδίσει την ηλιοφάνεια κατά τη διάρκεια της μέρας ή να παγιδεύει τη θερμότητα κατά τη διάρκεια της νύχτας. Έτσι κατά τη διάρκεια της ημέρας το μεγαλύτερο ποσοστό της ηλιακής θερμότητας φτάνει στο έδαφος, ενώ μόλις ο Ήλιος δύσει η έρημος ψύχεται γρήγορα, αποβάλλοντας τη ζέστη προς το διάστημα.
Οι έρημοι αποτελούνται συχνά από αμμώδη και πετρώδη εδάφη. Οι αμμόλοφοι, που ονομάζονται Εργκ, και οι πετρώδεις επιφάνειες, που ονομάζονται χαμάντα, αποτελούν τη μειοψηφία των εδαφών μιας ερήμου.
Οι ψυχρές έρημοι, που είναι επίσης γνωστές ως πολικές έρημοι, έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά με τις θερμές, με μόνη διαφορά ότι η κύρια μορφή υενούς είναι το χιόνι αντί της βροχής. Η Ανταρκτική είναι η μεγαλύτερη ψυχρή έρημος του κόσμου και γενικότερα η μεγαλύτερη έρημος. Αποτελείται από 98% παχύ πάγο και μόλις 2% από βραχώδη εδάφη.
Η μεγαλύτερη θερμή έρημος είναι η έρημος Σαχάρα.
Οι έρημοι αρκετές φορές περιέχουν συγκεντρώσεις πολύτιμων μεταλλευμάτων, τα οποία δημιουργούνται από το ξηρό περιβάλλον. Λόγω της μεγάλης και συνεχούς ξηρότητας, κάποιες έρημοι είναι ιδανικές για τη φυσική διατήρηση απολιθωμάτων και τέχνεργων.
Οι 10 μεγαλύτερες έρημοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Θέση | Έρημος | Έκταση (km²) | Έκταση (mi²) |
|---|---|---|---|
| 1 | Ανταρκτική έρημος (Ανταρκτική) | 13 829 430 | 5 339 573 |
| 2 | Αρκτική | 13 700 000+ | 5 300 000+ |
| 3 | Σαχάρα (Αφρική) | 9 100 000+ | 3 320 000+ |
| 4 | Αραβική Έρημος (Μέση Ανατολή) | 2 330 000 | 900 000 |
| 5 | Έρημος Γκόμπι (Ασία) | 1 300 000 | 500 000 |
| 6 | Έρημος Καλαχάρι (Αφρική) | 900 000 | 360 000 |
| 7 | Έρημος Παταγονίας (Νότια Αμερική) | 670 000 | 260 000 |
| 8 | Μεγάλη Έρημος της Βικτόρια (Αυστραλία) | 647 000 | 250 000 |
| 9 | Έρημος της Συρίας (Μέση Ανατολή) | 520 000 | 200 000 |
| 10 | Έρημος της Μεγάλης Λεκάνης (Βόρεια Αμερική) | 492 000 | 190 000 |
Οι έρημοι βρίσκονται σε περιοχές με ελάχιστη (μικρότερη από 25 εκατοστά ετησίως) και μη ομοιόμορφα κατανεμημένη στη διάρκεια του έτους βροχόπτωση. Οι υψηλές θερμοκρασίες στη διάρκεια της ημέρας και οι χαμηλές τις νύχτες σε συνδυασμό με τις μεγάλες περιόδους ανομβρίας αποτρέπουν την ανάπτυξη πλούσιας βλάστησης. Στις ερήμους η πρωτογενής παραγωγή στηρίζεται σε κάποια αλόφυτα, παχύφυτα (κάκτοι) και σε μερικά ετήσια μικρά φυτά που αναπαράγονται στη σύντομη περίοδο του έτους που το διαθέσιμο νερό επαρκεί Ανάμεσα στις προσαρμογές των φυτών της ερήμου στην ξηρασία είναι η φυλλόπτωση, ο σχηματισμός μικρών και παχύδερμων φύλλων και το εκτεταμένο ριζικό σύστημα στο οποίο αποθηκεύονται σημαντικές ποσότητες νερού σε περιόδους που αυτό είναι διαθέσιμο. Στις ερήμους τα ζωικά είδη αντιπροσωπεύονται από λίγα μεγάλα σπονδυλόζωα όπως η αντιλόπη, άφθονα τρωκτικά που ζουν σε τρύπες μέσα στο έδαφος, πτηνά όπως η στρουθοκάμηλος και διάφορα είδη εντόμων. Τα ζώα της ερήμου, επιβιώνοντας σε συνθήκες υψηλών θερμοκρασιών και ξηρασίας, έχουν αναπτύξει πολυάριθμες προσαρμογές (μείωση της εφίδρωσης, περιορισμένη κατανάλωση του ελεύθερου νερού, κατανάλωση τροφών μεγάλης περιεκτικότητας σε νερό, αποφυγή της έκθεσης τους στον ήλιο - ανάπτυξη νυκτόβιας δραστηριότητας κ.λπ.).
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 What is a desert?
- ↑ According to What is a desert?, this definition is due to Peveril Meigs
- ↑ «desert». Encyclopædia Britannica online. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2008.
- ↑ D.G. Fredlund· H. Rahardjo (1993). Soil Mechanics for Unsaturated Soils (pdf). Wiley-Interscience. ISBN 978-0471850083. Ανακτήθηκε στις 21 Μαΐου 2008.
- ↑ Glossary of Meteorology. Megathermal Climate. Retrieved on 2008-05-21.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- «The Desert Biome». Μουσείο Παλαιοντολογίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια. 1996. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Ιανουαρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2009.
- «Global Deserts Outlook». United Nations Environment Programme (UNEP). 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Μαρτίου 2008. Ανακτήθηκε στις 7 Μαρτίου 2009., έκθεση της σειράς Global Environment Outlook (GEO).
- Χάρτης βιοποικιλότητας για της ερήμους από το Global Deserts Outlook.