Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ανελκυστήρας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
 Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί.
Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 05/11/2023.
Δύο ανελκυστήρες στον σταθμό Borough του Μετρό του Λονδίνου. Τα βέλη υποδεικνύουν τη θέση κάθε ανελκυστήρα και την κατεύθυνση κίνησης.

Ανελκυστήρας ή ανυψωτήρας ονομάζεται κάθε εγκατάσταση που χρησιμοποιείται για την κάθετη μεταφορά φορτίων ή προσώπων μεταξύ ορόφων. Σήμερα έχει επικρατήσει ο γαλλικός όρος ασανσέρ για τον ανελκυστήρα ή ανυψωτήρα που χρησιμοποιείται στα πολυώροφα κτίρια.

Η ιδέα για χρησιμοποίηση τέτοιας εγκατάστασης ξεκινάει από πολύ παλιά. Η πρώτη αναφορά σε ανελκυστήρα εμφανίζεται στα έργα του Ρωμαίου αρχιτέκτονα Βιτρούβιου, ο οποίος υποστήριξε ότι ο Αρχιμήδης είχε κατασκευάσει τον πρώτο ανελκυστήρα, πιθανώς το 236 π.Χ.[1] Φιλολογικές πηγές από μεταγενέστερους χρόνους αναφέρουν ανελκυστήρες που αποτελούνται από καμπίνες που υποστηρίζονται από σχοινί κάνναβης και λειτουργούν με το χέρι ή με ζώα. Υπολογίζεται ότι ανελκυστήρες αυτού του τύπου εγκαταστάθηκαν σε μοναστήρι στο Σινά (Αίγυπτος).

Κατά τον Μεσαίωνα οι ανελκυστήρες ήταν πρωτόγονοι, και αποτελούνταν από σχοινιά με γάντζο και ένα καλάθι ή δίχτυ (παρόμοιος υπήρξε μέχρι και πρόσφατα στα Μετέωρα).

Το 17ο αιώνα, ο Γάλλος Βελαγέ εφηύρε ένα σύστημα ανελκυστήρα με χρησιμοποίηση αντίβαρου. Ο πρώτος ανελκυστήρας τέτοιας τεχνολογίας τοποθετήθηκε στις Βερσαλλίες για χάρη του Λουδοβίκου ΙΔ' της Γαλλίας. Στις αρχές του 18ου αιώνα, κατασκευάστηκαν οι πρώτοι υδραυλικοί ανελκυστήρες στην Αγγλία. Το 1835, κατασκευάστηκε ο πρώτος μηχανικός ανελκυστήρας, πάλι στην Αγγλία, στου οποίου το σχέδιο βασίζονται οι σημερινοί.

Πίνακας ελέγχου ανελκυστήρα, με φωτιζόμενα πλήκτρα, ανάγλυφη γραφή Μπράιγ πάνω σε αυτά, και κουμπί του ισογείου με πράσινο χρώμα.

Καθώς χτίζονταν ψηλότερα κτίρια, οι άνθρωποι ένιωθαν λιγότερο διατεθειμένοι να ανέβουν μεγάλες σκάλες. Τα πολυκαταστήματα άρχισαν να ευδοκιμούν και προέκυψε η ανάγκη για μια συσκευή που θα μπορούσε να μετακινεί τους πελάτες από τον έναν όροφο στον άλλο με ελάχιστη προσπάθεια.

Στις ΗΠΑ κατασκευάστηκε το 1850 ο πρώτος ανελκυστήρας με ατμό, που τελειοποιήθηκε το 1852 από τον Έλισα Ότις. Ο πρώτος ηλεκτρικός ανελκυστήρας κατασκευάστηκε το 1880 στη Γερμανία από το βιομήχανο εφευρέτη Βέρνερ φον Ζίμενς.

Από τότε ακολούθησαν πάρα πολλές τελειοποιήσεις, ιδίως σε ότι αφορά την ασφάλεια του συστήματος. Έτσι γενικεύτηκε η χρήση τους, δίνοντας τη δυνατότητα να κατασκευαστούν πολυώροφα κτίρια και, μεταγενέστερα, ακόμα και ουρανοξύστες.

Σήμερα υπάρχουν πάρα πολλές και ποικίλες μορφές ανελκυστήρων ανάλογες με τις διάφορες μορφές χρήσης τους. Επιπλέον, σχεδόν όλοι οι σύγχρονοι ανελκυστήρες φέρουν πλήκτρα του κάθε κουμπιού που συμπληρώνονται με ανάγλυφη γραφή Μπράιγ, για διευκόλυνση των τυφλών.

Σε πολλά πάνελ ανελκυστήρων, το κύριο επίπεδο αρχικής πρόσβασης (δηλαδή συνήθως το ισόγειο) επισημαίνεται επίσης εμφανώς από το αντίστοιχο κουμπί που τονίζεται έντονα με πράσινο χρώμα και μερικές φορές προεξέχει μερικά χιλιοστά πιο έντονα από τον πίνακα ελέγχου ως προς τα άλλα κουμπιά. Ειδικότερα όμως στις Ηνωμένες Πολιτείες, αντί για πράσινη σήμανση, συχνά τοποθετείται ένα αστέρι δίπλα στην ονομασία του ισογείου (ground floor).

Ανελκυστήρας αυτοκινήτων, σε φωτογραφία του 2010.

Εκτός από τους στάνταρ ανελκυστήρες για τη μεταφορά ανθρώπων, υπάρχουν και άλλες ειδικές κατηγορίες, όπως για μεταφορά αποκλειστικά εμπορευμάτων ή, σε κάποια εστιατόρια, φαγητών ή ακόμα και ανελκυστήρες αυτοκινήτων, για κατακόρυφη μεταφορά αυτοκινήτων μέσα σε κτίρια, σε διαφορετικούς ορόφους κτιρίων. Η πλειοψηφία των ανελκυστήρων για αυτοκίνητα έχουν μέγιστη ικανότητα ανύψωσης βάρους έως και 2 τόνους, αλλά ενίοτε και ακόμα μεγαλύτερη, ιδίως αν πρόκειται για μεγάλα SUV. Επίσης, υπάρχουν και σπάνια παραδείγματα ανελκυστήρων για φορτηγά έως και 20 τόνων ή ακόμα και για βαγόνια τρένων.

Οι σύγχρονοι ανελκυστήρες

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εσωτερικό θαλάμου ανελκυστήρα.
Κινητήρας μηχανικού ανελκυστήρα.

Ένας σύγχρονος ανελκυστήρας επιτρέπει την αμφίδρομη μεταφορά ενός θαλάμου στον κάθετο άξονα ενός κτηρίου διαμέσου ενός σταθερού φυσικού καναλιού (φρεατίου), το οποίο συνήθως είναι άρρηκτα δεμένο με τον σκελετό του κτηρίου. Οι δύο κύριοι τύποι ανελκυστήρων που χρησιμοποιούνται σήμερα είναι ο μηχανικός και ο υδραυλικός ανελκυστήρας. Η λειτουργεία του ανελκυστήρα πραγματοποιείται αυτοματοποιημένα μέσω ενός ηλεκτρονικού πίνακα «εγκεφάλου», ο οποίος βρίσκεται στο μηχανοστάσιο του ανελκυστήρα και επεξεργάζεται τα σήματα που δέχεται από την κονσόλα χειρισμού εντός του θαλάμου και τα κουμπιά (μπουτόν) κλήσεων. Ο χρήστης που βρίσκεται σε έναν όροφο του κτηρίου και επιθυμεί να χρησιμοποιήσει τον ανελκυστήρα, πιέζει το κουμπί που βρίσκεται δίπλα από την πόρτα του ανελκυστήρα εξωτερικά ώστε να κληθεί ο θάλαμος στον συγκεκριμένο όροφο. Αφού ο χρήστης εισέλθει στο θάλαμο πιέζει το κατάλληλο κουμπί από την κονσόλα για να μεταφερθεί στον όροφο της επιλογής του.

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ "Laying the foundation for today's skyscrapers". Αρχειοθετήθηκε 14 January 2012 στο Wayback Machine. San Francisco Chronicle. 23 August 2008.

Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Περαιτέρω ανάγνωση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ανελκυστήρας&oldid=10759543"