Μετάβαση στο περιεχόμενο

Πολιτική ορθότητα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ως πολιτική ορθότητα αναφέρεται η αποφυγή εκφράσεων ή ενεργειών που πιστεύεται ότι αποκλείουν, περιθωριοποιούν ή προσβάλλουν ομάδες ανθρώπων που μειονεκτούν κοινωνικά ή γίνονται διακρίσεις εις βάρος τους.[1]

Χάρη στο κίνημα της πολιτικής ορθότητας αποκαταστάθηκαν ορισμένες κοινωνικές αδικίες. Διαπιστώνεται όμως ότι υπήρξε εκφυλισμός και εκτροπή αυτής της κίνησης προς μια μορφή ελέγχου της σκέψης που απειλεί την ελευθερία της έκφρασης και προς μια συμμόρφωση στις απαιτήσεις ομάδων πίεσης.[2][3] Ο Ουμπέρτο Έκο θεωρεί ότι πολιτική ορθότητα τείνει να εξελιχθεί σε νέας μορφής φονταμενταλισμό.[4]

Η πολιτικά ορθή ορολογία χρησιμοποιείται και με ειρωνική διάθεση, φτάνοντας στα όρια του επιτρεπτού μιας «κόσμιας» συμπεριφοράς. Χρησιμοποιείται επίσης υποτιμητικά[5][6][7][8][9][10] για να επικριθεί η γλώσσα, ενέργειες ή πολιτικές που θεωρούνται ως υπερβολικά υπολογισμένες, ώστε να μην προσβάλλουν ή να φέρουν σε μειονεκτική θέση κάποια συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα. Ο όρος είχε μόνο περιορισμένη χρήση πριν από τη δεκαετία του 1990, συνήθως ως ειρωνική αυτο-περιγραφή, αλλά μπήκε σε κανονική χρήση στις ΗΠΑ όταν ο συντηρητικός συγγραφέας Dinesh D' Souza τον χρησιμοποίησε για να κατακρίνει αυτό που έβλεπε ως προσπάθειες της Αριστεράς για την προώθηση της πολυπολιτισμικότητας μέσω της γλώσσας, των θετικών δράσεων, της αντίθεσης στη ρητορική μίσους και αλλαγών στο περιεχόμενο των σχολικών και πανεπιστημιακών προγράμματα σπουδών.[11] Ο όρος άρχισε να χρησιμοποιείται ευρέως στο Ηνωμένο Βασίλειο περίπου την ίδια περίοδο, ιδιαίτερα σε έντυπα όπως η συντηρητική Daily Mail, που έγινε γνωστή για την έκφραση «τρελή πολιτική ορθότητα» (political correctness gone mad). Μελετητές της Αριστεράς έχουν πει ότι Συντηρητικοί και Φιλελεύθεροι Δεξιοί, όπως ο D' Souza προώθησαν τον όρο για να αποσπάσουν την προσοχή από ουσιαστικότερα ζητήματα διακρίσεων και ως μέρος ενός ευρύτερου πολιτιστικού πολέμου εναντίον του Φιλελευθερισμού [10][12] Έχει επίσης λεχθεί ότι οι Συντηρητικοί έχουν τις δικές τους μορφές πολιτικής ορθότητας, κάτι που συνήθως αγνοείται.[13][14][15]

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο όρος «πολιτικώς ορθό» δεν χρησιμοποιήθηκε συχνά στις ΗΠΑ μέχρι τον ύστερο 20ο αιώνα, και η προγενέστερη χρήση του δεν μετέδιδε την κοινωνική απαρέσκεια που απέκτησε σήμερα. Το 1793 ο όρος «πολιτικά ορθό» εμφανίζεται σε μια απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ.[16][17]

Ο αμερικανός συγγραφέας και δημοσιογράφος William Safire αναφέρει ότι η πρώτη καταγραμμένη χρήση με τη σύγχρονη σημασία έγινε από την αμερικανίδα Toni Cade (συγγραφέα, κινηματογραφίστρια, κοινωνική ακτιβίστρια και καθηγήτρια κολλεγίου) το 1970 στην ανθολογία «The Black Woman».[18]

Αρχές έως μέσα 20ου αιώνα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έως τα μέσα του 20ου αιώνα, η φράση «πολιτικά ορθό» συνδέθηκε με τη δογματική εφαρμογή του σταλινισμού, αντικείμενο αντιπαράθεσης μεταξύ μελών του Κομμουνιστικού Κόμματος και σοσιαλιστών. Αυτή η χρήση αναφερόταν στην πολιτική γραμμή του κομμουνιστικού Κόμματος το οποίο έδινε τις «σωστές» θέσεις σε διάφορους τομείς της πολιτικής, σύμφωνα με τον αμερικανό εκπαιδευτικό Herbert Kohl. Αυτός έγραφε για τις συζητήσεις στη Νέα Υόρκη στα τέλη της δεκαετίας του 1940 και αρχές της δεκαετίας του ’50:

Ο όρος «πολιτικά ορθό» χρησιμοποιήθηκε υποτιμητικά, για να αναφερθώ σε κάποιον του οποίου η αφοσίωση στη γραμμή του ΚΚ υπερτερούσε της συμπόνιας, και οδήγησε σε κακές πολιτικές. Χρησιμοποιήθηκε από τους σοσιαλιστές εναντίον των κομμουνιστών, και είχε ως στόχο να διαχωρίζει τους σοσιαλιστές που πίστευαν στην ηθική της ισότητας από τους δογματικούς κομμουνιστές που υποστήριζαν και υπερασπίζονταν θέσεις του κόμματος, ανεξάρτητα από την ηθική ουσία τους

— "Uncommon Differences", The Lion and the Unicorn Journal[5]

Τον Μάρτιο του 1968, ο Γάλλος φιλόσοφος Μισέλ Φουκώ έλεγε: «μια πολιτική σκέψη μπορεί να είναι πολιτικά ορθή (“politiquement correcte”) μόνο εάν είναι επιστημονικά επίπονη», αναφερόμενος σε αριστεριστές διανοούμενους που προσπαθούσαν να κάνουν τον μαρξισμό επιστημονικά αυστηρό αντί να αρκούνται στη μαρξιστική ορθοδοξία.

Παραδείγματα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην ιστοριογραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τη χρήση ορισμένης ορολογίας και την επιλεκτική αναφορά ιστορικών δεδομένων χάριν της πολιτικής ορθότητας σε τρία ιστορικά έργα που αφορούν την Εθνική Αντίσταση (Ελλάδα) και τον Εμφύλιο, αναλύει ο ιστορικός Στάθης Καλύβας.[19] Για παράδειγμα, στα συγκεκριμένα ιστορικά έργα

«…ενώ οι όροι «ακροδεξιά» και «ακροδεξιοί» συναντώνται συχνά, δεν θα βρεί κανείς τους αντίστοιχους όρους «άκρα Αριστερά» ή «ακροαριστεροί» …. οι αντικομμουνιστές φέρουν συχνά το κοσμητικό επίθετο του «φανατικού», όχι όμως και οι κομμουνιστές. Η προπαγάνδα είναι δραστηριότητα στην οποία επιδίδεται η Δεξιά, όχι όμως και η Αριστερά. … οι στρατιωτικοί αντίπαλοι του Εμφυλίου είναι ο «Δημοκρατικός Στρατός» (όπως αυτοονομάστηκε) και ο «κυβερνητικός στρατός» (όπως τον ονόμασαν οι αντίπαλοί του …».

Ο ιστορικός των επιστημών Thony Christie σχολιάζει το ζήτημα της πολιτικής ορθότητας στην ιστοριογραφία των επιστημών, όπου ορισμένοι (συνήθως μη ειδικοί) υπερτονίζουν κάποιες επιστημονικές ή τεχνολογικές γνώσεις που υπήρχαν σε μη Ευρωπαϊκούς πολιτισμούς (π.χ. Άραβες, Κινέζους, Ινδούς κτλ.) σε εποχές πριν την Αναγέννηση. Ως αφορμή χρησιμοποιεί τις αντιδράσεις στο βιβλίο "Η Ανακάλυψη της Επιστήμης" του David Wootton (2015)[20] το οποίο θεωρήθηκε "ευρωκεντρικό".[21]

Στη λογοτεχνία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η καθηγήτρια του Τμήματος Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Αγγελική Γιαννικοπούλου, στα πλαίσια του μαθήματος Ιδεολογία στην Παιδική Λογοτεχνία, έχει δώσει αρκετά παραδείγματα λέξεων, εκφράσεων και εικόνων που θεωρούνται μη πολιτικώς ορθές. Μεταξύ άλλων ως πολιτικώς μη ορθοί αναφέρονται οι τίτλοι παραδοσιακών παραμυθιών, όπως ο Κοντορεβυθούλης και η Τοσοδούλα.[22] Με το πρόσχημα της αλλαγής των μη πολιτικώς ορθών παραμυθιών, έχουν γραφτεί χιουμοριστικά βιβλία όπως το "Πολιτικώς ορθά παραμύθια" και "Πολιτικώς ορθότερα παραμύθια" του Τζέημς Φινν Γκάρνερ (διαθέσιμα και στην ελληνική)[23][24]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «Oxford Living Dictionaries, "political correctness". Oxford University Press». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 13 Νοεμβρίου 2017. 
  2. ↑ Κανατσούλη Δ. Μένη, Ιδεολογικές διαστάσεις της παιδικής λογοτεχνίας. Εκδ. «Τυπωθήτω», Αθήνα 2000, σ. 79, 80.
  3. ↑ [1] Αρχειοθετήθηκε 2011-08-14 στο Wayback Machine.[2]
  4. ↑ Έκο Ουμπέρτο: Η μισαλλοδοξία, Παγκόσμια Ακαδημία Πολιτισμών, ΕΞΑΝΤΑΣ, Αθήνα 1999, σελ.18. Αναφέρεται στο Παπαγιάννη Βούλα, Προσεγγίσεις της ψευδοθεωρίας του ρατσισμού. Κριτήρια ανίχνευσης ρατσιστικών προτύπων Αρχειοθετήθηκε 2015-10-14 στο Wayback Machine., σελ. 1, 2. στο: Μάρκου Γεώργιος, Παρθένης Χρήστος (επιμέλεια): «Διαπολιτισμική εκπαίδευση - Θεωρία και πράξη», Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αθήνα 2011. Σελίδες 72-101. ¬
  5. ↑ 5,0 5,1 «Project MUSE - Uncommon Differences: On Political Correctness, Core Curriculum and Democracy in Education». jhu.edu. 
  6. ↑ Ruth Perry, (1992), "A Short History of the Term 'Politically Correct'", in Beyond PC: Toward a Politics of Understanding, by Patricia Aufderheide, 1992
  7. ↑ Schultz, Debra L. (1993). «To Reclaim a Legacy of Diversity: Analyzing the 'Political Correctness' Debates in Higher Education» (PDF). New York: National Council for Research on Women. 
  8. ↑ Schultz citing Perry (1992) p.16
  9. ↑ Ellen Willis, "Toward a Feminist Revolution", in No More Nice Girls: Countercultural Essays (1992) Wesleyan University Press, ISBN 0-8195-5250-X, p. 19.
  10. ↑ 10,0 10,1 Whitney, D. Charles and Wartella, Ellen (1992). «Media Coverage of the "Political Correctness" Debate». Journal of Communication 42 (2). doi:10.1111/j.1460-2466.1992.tb00780.x. 
  11. ↑ D'Souza, Dinesh (1992). Illiberal Education: Political Correctness and the College Experience. John m Ashbrook Center for Public. ISBN 978-1-878802-08-8. 
  12. ↑ Will Hutton, “Words really are important, Mr Blunkett” The Observer, Sunday 16 December 2001 – Accessed February 6, 2007.
  13. ↑ "Conservative Correctness" chapter, in Wilson, John. 1995. The Myth of Political Correctness: The Conservative Attack on High Education. Durham, North Carolina: Duke University Press. p. 57
  14. ↑ «Don Williams Insights – Dixie Chicks Were Right». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 9 Νοεμβρίου 2007. 
  15. ↑ Krugman, Paul (26 May 2012). «The New Political Correctness». New York Times. http://krugman.blogs.nytimes.com/2012/05/26/the-new-political-correctness/. Ανακτήθηκε στις 17 February 2013. 
  16. ↑ Υπόθεση Chisholm v. Georgia, 2 U.S. (2 Dall.) 419 (1793), όπου ο όρος δεν αναφέρεται σε κοινωνικά προσβλητική γλώσσα. Chisholm v State of GA, 2 US 419 (1793) Findlaw.com
  17. ↑ Flower, Newmas (2006). The Journals of Arnold Bennett. READ BOOKS,. ISBN 978-1-4067-1047-2. «Politically correct». Phrases.org.uk. Ανακτήθηκε στις 28 Μαΐου 2011. 
  18. ↑ Safire, William (2008). Safire's political dictionary (Rev. έκδοση). New York [u.a.]: Oxford Univ. Press. ISBN 0195343344. 
  19. ↑ Καλύβας Στάθης, 2008. Συλλογική μνήμη, δημόσια ιστορία και πολιτική ορθότητα: Η δεκαετια του ‘40 μεσα απο τρεις ιστορικες εγκυκλοπαιδειες Αρχειοθετήθηκε 2015-12-17 στο Wayback Machine. στο συλλογικό «Η εποχή της σύγχυσης», επιμέλεια Γ. Αντωνίου, Ν. Μαραντζίδης, 2008, σελ. 223, 224, 245.
  20. ↑ David Wootton, "The Invention of Science: A New History of the Scientific Revolution", παρουσίαση βιβλίου, The Guardian, 28-11-2015.
  21. ↑ Thony Cristie, "Political correctness and the history of science", 30 Σεπ. 2015
  22. ↑ Αγγελική Γιαννικοπούλου, Ιδεολογία στην Παιδική Λογοτεχνία, Ενότητα 2: "Πολιτική ορθότητα και παιδική λογοτεχνία", Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία (ΤΕΑΠΗ), Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, χωρίς ημερομηνία, σ. 18 Το κείμενο είναι μέρος ανοικτών μαθημάτων (open course) με τίτλο Ιδεολογία στην παιδική λογοτεχνία
  23. ↑ Ν. Κώτσιου, παρουσίαση του βιβλίου "Πολιτικώς ορθά παραμύθια" του Τζέημς Φινν Γκάρνερ, μετάφραση Λίλυ Εξαρχοπούλου, εκδ. "Δίαυλος" 1995, περιοδικό "Διαβάζω", τχ. 354 (1995), σ. 134.
  24. ↑ «Ο πολυπολιτισµικός ρόλος της Παιδικής λογοτεχνίας και το κίνηµα της Πολιτικής Ορθότητας», Εισήγηση στο 4ο ∆ιεθνές Συνέδριο µε θέµα: «∆ιαπολιτισµική Εκπαίδευση – Ελληνικά ως ∆εύτερη ή Ξένη γλώσσα», Κέντρο ∆ιαπολιτισµικής Εκπαίδευσης του Παιδαγωγικού Τµήµατος ∆ηµοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστηµίου Πατρών, 28 Ιουνίου έως 1 Ιουλίου 2001, σελ. 7


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Πολιτική_ορθότητα&oldid=10608870"