Συναισθησία
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Συναισθησία ονομάζεται η νευρολογική ανάμιξη των αισθήσεων.[1] Ένας άνθρωπος που χαρακτηρίζεται από συναισθησία (συναισθητικός) είναι δυνατό, για παράδειγμα, να «ακούει» τις οσμές, να «βλέπει» τους ήχους και να «μυρίζει» τις εικόνες. Το συχνότερο είδος συναισθησίας είναι το να βλέπει κάποιος ήχους και το να συνδυάζει αυτόματα αριθμούς με συγκεκριμένα χρώματα.
Γενικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στη συναισθησία εμφανίζεται πιο έντονα το φαινόμενο της ανάμιξης των αισθήσεων, το οποίο είναι φυσιολογικό και αναπόφευκτο. Σε όλους για παράδειγμα η γεύση επηρεάζεται από την ακοή (τα πατατάκια που τρώμε μπροστά σε μικρόφωνο φαίνονται 15% πιο κριτσανιστά αν στα ακουστικά μέσω των οποίων ακούμε το σπάσιμό τους έχουν ενισχυθεί οι υψηλές συχνότητες, ενώ αν έχουν ενισχυθεί οι χαμηλές έναντι των υψηλών έχουμε την αίσθηση της νωπότητας), η ακοή από την όραση (ο ίδιος φθόγγος, το «μπα», ακούγεται «φα» αν συνδυάζεται με την ψευδή εικόνα κάποιου που προφέρει το «φα» και ακουμπά τα χείλη του στα δόντια του) κλπ. Σε όσους αποδίδεται πως έχουν συναισθησία, η επίδραση της μιας αίσθησης στην άλλη είναι ιδιαίτερα έντονη και η γενική αίσθηση του παρατηρούμενου εμφανίζεται πιο πλούσια.
Η συναισθησία συναντάται συχνά ως σύμπτωμα του αυτισμού και του συνδρόμου Άσπεργκερ, αλλά όχι αποκλειστικά. Μπορεί να είναι αποτέλεσμα της χρήσης παραισθησιογόνων ψυχοενεργών, όπως το L.S.D. και η μεσκαλίνη, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις ανθρώπων οι οποίοι είναι συναισθητικοί χωρίς να πάσχουν από κάποια ασθένεια και χωρίς να κάνουν χρήση ψυχοενεργών.
Οι συναισθητικοί συχνά αναφέρουν συσχετίσεις ανάμεσα στις αποχρώσεις των χρωμάτων, τους τόνους των ήχων και στην ένταση των γεύσεων. Για παράδειγμα ένας συναισθητικός είναι πιθανό να «δει» ένα περισσότερο έντονο κόκκινο χρώμα καθώς ανεβαίνει η συχνότητα ενός ήχου ή μία απαλή επιφάνεια μπορεί να έχει «γλυκιά» γεύση.
Οι συσχετίσεις αυτές των αισθήσεων για τους συναισθητικούς δεν είναι καθόλου μεταφορικές. Για αυτούς «πραγματικά» τα χρώματα έχουν γεύση, οι οσμές ηχούν κ.λ.π. και η εμπειρία τους αυτή είναι διαρκής σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Ωστόσο, κάποιες φορές η περίεργη αυτή ιδιαιτεροτητα χάνει την έντασή της κατά την ενηλικίωση ή μετά από αυτήν.
Ένα ακόμα ενδιαφέρον χαρακτηριστικό της συναισθησίας είναι το ότι συνεχίζει να υπάρχει ακόμα και όταν το άτομο χάνει την ικανότητα μιας αίσθησης. Για παράδειγμα ένα άτομο που μπορεί να δει τους ήχους εξακολουθεί να το κάνει αυτό ακόμα και αν τυφλωθεί κάποια στιγμή στη ζωή του.
Έρευνα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η συναισθησία συναντάται σε κάποια μορφή της σε έναν στους 2.000 ανθρώπους [1], ενώ η εμφάνισή της είναι σε μεγάλο βαθμό κληρονομική. Σχετική έρευνα που έγινε από τον νευρολόγο V. S. Ramachandran στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια Σαν Ντιέγκο έχουν δείξει σύμφωνα με επιστήμονες ότι διαδικασίες παρόμοιες με τη συναισθησία ίσως είναι βασικές στην ικανότητά μας να αντιλαμβανόμαστε μεταφορές και στο να είμαστε δημιουργικοί.[2][3] Σύμφωνα με τον παραπάνω ερευνητή δεν είναι σύμπτωση το ότι η συναισθησία είναι οχτώ φορές περισσότερο συνηθισμένη ανάμεσα στους συγγραφείς και στους καλλιτέχνες.
Η πιο συνηθισμένη μορφή συναισθησίας είναι η συσχέτιση γράμματος/αριθμού με χρώμα [4]. Το μοτίβο της συσχέτισης διαφέρει από άτομο σε άτομο. Οι ίδιοι οι συναισθητικοί συχνά αγνοούν το ότι οι υπόλοιποι άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται τον κόσμο με τον ίδιο τρόπο. Η συναισθητική συγγραφέας Patricia Lynne Duffy αναφέρει, «μία μέρα, είπα στον πατέρα μου, ότι για να γράψω ένα R το μόνο που είχα να κάνω ήταν να προσθέσω στο P μία μικρή γραμμή από κάτω. Ένοιωσα μεγάλη έκπληξη όταν κατάλαβα ότι μπορούσα να μετατρέψω ένα κίτρινο γράμμα σε πορτοκαλί απλά προσθέτοντας μία γραμμή [5] Αρχειοθετήθηκε 2007-04-23 στο Wayback Machine.».
Ένας άλλος συναισθητικός αναφέρει: «Έχω συναισθησία και ως παιδί πίστευα ότι ήταν κάτι εντελώς κανονικό, μέχρι που κατάλαβα ότι οι άλλοι άνθρωποι δεν βλέπουν τους αριθμούς και τα γράμματα σαν χρώματα. Πιστεύω ότι η συναισθησία μπορεί να συνδέσει κάθε είδος αίσθησης με αφηρημένες έννοιες όπως τα γράμματα και οι αριθμοί. Απλά για μένα (και για τους περισσότερους) συσχετίζονται μόνο τα χρώματα. Είναι εύκολο να θυμάμαι καθημερινά πράγματα όπως τηλεφωνικούς αριθμούς και το π (θυμάμαι μέχρι το 3,141592653589). Κάθε σειρά ψηφίων σχηματίζει ένα σύνθετο χρώμα βασισμένο στα χρώματα των επιμέρους ψηφίων. Μελέτησα γιαπωνέζικα για κάποια χρόνια και τα ιδεογράμματα της γλώσσας έχουν επίσης χρώματα για μένα. Φαντάζομαι ότι σε περιπτώσεις έντονης συναισθησίας τα μαθηματικά και οι αριθμοί θα γίνονται αντιληπτά με τελείως διαφορετικό τρόπο. Θυμάμαι μία φορά είπα στην αδερφή μου ότι τα Smarties (καραμέλες) είναι «3» και «6» αντί για κίτρινα και πράσινα. Δεν κατάλαβα αμέσως ότι δεν μπορούσε να καταλάβει.[6]»
Η έρευνα δείχνει ότι ενώ λίγοι συναισθητικοί αντιλαμβάνονται τις συσχετίσεις χρωμάτων με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, υπάρχουν κάποιες γενικές τάσεις και ομοιότητες. Παρόλο που η συναισθησία γραφήματος-χρώματος είναι η πιο κοινή υπάρχουν 40 διαφορετικές μορφές [7] της συναισθησίας.
Η συναισθησία στην τέχνη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η έννοια της συναισθησίας συναντάται αρκετά συχνά στην τέχνη, τόσο από καλλιτέχνες που ήταν συναισθητικοί όσο και από καλλιτέχνες που δεν είχαν αυτή την ιδιότητα. Το φαινόμενο της συναισθησίας απασχόλησε και το θεατρικό σκηνοθέτη Πίτερ Μπρουκ χωρίς ο ίδιος να είναι πάσχων. Μεταξύ άλλων, συναντάται στην ποίηση του Αρθούρου Ρεμπώ και του Σαρλ Μπωντλαίρ, στη ζωγραφική του Βασίλι Καντίνσκι, σε μυθιστορήματα του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ και στη μουσική των Αλεξάντερ Σκριάμπιν και Ολιβιέ Μεσιάν. Επίσης η Billie Eilish πάσχει από συναισθησία.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Nelson, Angela. «How Do You Know If You Have Synesthesia?». WebMD (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2024.
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Diane Ackerman, Συναισθησία: Η ιστορία των αισθήσεων, εκδόσεις «Περίπλους», ISBN 960-8202-02-7
- Αλέξανδρος Α. Λάβδας, «Συναισθησία:`Οταν οι αισθήσεις ενώνονται», Περισκόπιο της Επιστήμης, Σεπτέμβριος 1996, σελ. 61
- Θέμις Βελένη, Εικαστικές τέχνες και μουσική (τέλη 19ου - 20ός αιώνας). Από τη συναισθησία στην πολυαισθητηριακή συνέργεια, Θεσσαλονίκη 2014.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στην αγγλική γλώσσα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- TED talk: "I listen to color" Αρχειοθετήθηκε 2012-08-12 στο Wayback Machine.
- Έρευνα στο Πανεπιστήμιο Waterloo του Οντάριο
- Η περίπτωση ενός ισχυρά συναισθητικού ατόμου
- Η προσωπική ιστοσελίδα ενός συναισθητικού κοριτσιού
- Richard Cytowic, «Συναισθησία: Φαινομενολογία και νευροψυχολογία»
- Από την ιστοσελίδα της Βουλγαρικής Ένωσης Συναισθησίας
- Συναισθησία και Εκπαίδευση: Έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ
- Αμερικάνικη Ένωση Συναισθησίας
- Γιατί κάποιοι βλέπουν χρώματα στους αριθμούς. Από το BBC
- Τεχνητή συναισθησία (για τους τυφλούς)