Аляксандр Чакс

Аляксандр Чакс
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	лат.: Aleksandrs Čadarainis
Дата нараджэння	27 кастрычніка 1901(1901-10-27)
Месца нараджэння	Рыга, Ліфляндская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	8 лютага 1950(1950-02-08) (48 гадоў)
Месца смерці	Рыга, СССР
Пахаванне	могілкі Райніса[d]
Грамадзянства	Латвія
Альма-матар	МДУ
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	паэт, пісьменнік
Мова твораў	латышская
cakamuzejs.lv
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Аляксандр Чакс (Чак) (сапр. Аляксандр Чадарайніс, лат.: Aleksandrs Čaks; 27 кастрычніка 1901, Рыга — 8 лютага 1950) — латвійскі пісьменнік і паэт.

Біяграфічныя звесткі

Нарадзіўся ў сям’і шаўца. У 1919 годзе, падчас навучання на медыцынскім факультэце Маскоўскага ўніверсітэта, уступіў у шэрагі Чырвонай Арміі. У 1922 годзе вярнуўся ў Латвію. Першы верш Чака быў надрукаваны ў 1925 годзе. У 1928 годзе пабачыў свет яго першы паэтычны зборнік «Seši», прысвечаны Рызе.

У 1949 годзе А. Чака абвінавачваюць у адыходзе ад марксісцкіх каштоўнасцяў і пісанні палітычна няправільных вершаў. Гэтае абвінавачанне моцна паслабіла стан яго здароўя, і 8 лютага 1950 года паэт памёр ад хваробы сэрца.

Творчасць

Тэматыкай твораў А. Чакса быў горад. Першай публікацыяй быў верш «Sapņi», апублікаваны ў «Latvijas Kareivis». Свае першыя вершы А. Чакс пісаў на рускай. А. Чакс таксама выдаў зборнік паэм аб латышскіх стралках «Асененыя вечнасцю».

У сваіх вершах паэт закранаў тэмы, дагэтуль не адлюстраваныя ў латышскай паэзіі, – начное жыццё гораду, беспрытульнікі, прастытуткі, бедната. Акрамя апявання жыцця Рыгі, у сваёй паэзіі ён надаваў увагу любоўнай лірыцы, а таксама вершам, прысвечаным латышскім стралкам. Ён з'яўляецца аўтарам празаічных твораў, праўда, не настолькі вядомых, як яго паэзія.

Бібліяграфія

• Augstā krasta (1950)
• Č-a-k-s (2005) 4 volumes; Facsim. reprints. Originally published: Seši, 1928, and Zaļā vārna, 1929.
• Cīņai un darbam; dzejas (1951)
• Debesu dāvana: vienas vasaras dzejoļi (1980)
• Dvēsele kabatā: dzeja (2000) ISBN 9984053008
• Dzejas izlase (1996) ISBN 9984044106
• Izlase (1971) 2 volumes.
• Kārlis Skalbe: raksti un atmiņas (1999) ISBN 9984175979
• Kļava lapa (1969)
• Kopoti raksti: 6 sējumos (1991—2001) 5 volumes. ISBN 5796602683
• Kremlī pie Ļeņina (1980)
• Mana mīlestība (1958)
• Mana paradīze (1951)
• Mana Rīga: dzejoļi un poēmas (1961)
• Mūžības skartie (1950)
• Mūžības skartie: dzejas par latviešu strēlniekiem (1981, 1988) ISBN 5410003217
• Patrioti, dzejojumi un dzejoļi (1948)
• Raksti (1971)
• Rīga: 30. gadi (1983)
• Savādais gaidītājs: dzeja un proza (2004) ISBN 9984057380
• Selected poems Preface and selection by Arvīds Grigulis; translated by Ruth Speirs. (1979)
• Spēle ar dzīvību: noveles, stāsti, tēlojumi (2000) ISBN 9984173313
• Tikai tevi es mīlējis esmu: dzejoļi (1986)
• Umurkumurs (1968)
• Vēlais viesis (2005) ISBN 9984720888
• Zelta ielāps: dzejas izlase 1972 (1972)
• Zem cēlās zvaigznes; dzejoļi un dzejojumi (1948)
• Гульні жыццём: апавяданні (1971)

Беларускія пераклады

Верш «Рыга, ноч» на беларускую мову пераклаў Лявон Баршчэўскі.

• «Выбраныя вершы» / Перакл. В. Сёмухі. Мн., 2017 (Серыя «Паэты планеты»).

Літаратура

• Huelmann, Magdalena: „Das Herz auf dem Trottoir“ : Aleksandrs Caks und Riga. in: 300 Jahre Kultur(en) in Riga / Anja Wilhelmi [Hrsg.]. - (Nordost-Archiv N.F. 11). - Lüneburg: Nordost-Institut, 2003
• Ceļā Uz Čaku – Liesma, 1981.

Спасылкі

• Беларускія пераклады — prajdzisvet.org