Дьахтар

Дьахтар

Дьахтар — оҕо төрөтөн, эмиийдээн ийэ буолар оҥоһуулаах сааһын сиппит киhи. Кэпсэтиигэ бу тылы өссө арыый атын дэгэттээх тутталлар — эр киһи кэргэнэ, ойоҕо. Дьахтар аймах - киһи аймах оҕо төрөтөр дьоҕурдаах аҥаара (кыргыттары, дьахталлары, эмээхситтэри барыларын холбуу этэргэ).

Сорох сиргэ дьахтары "йахтар", "майтал", "хотука" дииллэр эбит.

Религияҕа дьахталларга сыһыан

Христианство

Христиан дьахтарга эр киһи бас бэриниэхтээх. Эргэрбит кэс тылга көрөллөр эрээри, ийэ үрдүк суолтата уонна киниэхэ дириҥ ытыктабыл. Ийэҕэ убаастааһын аҕа буоларыгар ытыктааһынтан, ийэҕэ ытыктабылтан, ардыгар ордук ыарахан содуллаах буолуон сөп. Дьахтар христианствоны тарҕатыы дьыалатыгар сүҥкэн суолталааҕа биллэр. Ону тэҥэ дьахтар аҕабыыт сыарҕатыгар туттар кыаҕа суох, ол гынан баран, билигин ити быраабыла сорох динациятыгар хаттаан көрүллүбүт.

Ислам

Шариат эр дьон уонна дьахталлар эбээһинэстэригэр улахан уратыны көрөр. Араб аан дойдуга дьахтар эрин истиэхтээх, эр киһитинээҕэр кырата суох бырааптаах. Сороҕор кини статуһа кулут балаһыанньатыгар тиийэ түһэр. Онуоха исламҥа дьахтар үлэлиир эбээһинэһэ суох, дьахтар кэргэнин попечителлэригэр баар, оттон арахсар түгэнигэр махр тиксэр.

Дьахталлар дискриминациялара

История дьахталлар бааллара, оттон сорох дойдуларга гражданскай бырааптарга эр дьону кытары тэҥнээтэххэ, быыбар быраабыттан матарбыттара. Аан дойдуга барытыгар кэриэтэ былаас уорганнарыгар биллэрии. Холобур, АХШ-ка дьахталлартан ордук эр дьон, ол эрээри дьахталлартан 109-с ыҥырыы конгреһыгар дьахталлар-82 эрэ киһи, чуолаан дьахталлар-14 киһи (уопсай ахсаантан 14%), оттон дьахталлар палаталарын чилиэннэрин ортолоругар 68 киһи (15,6 %)[40]. Дьахталлар бырааптарын тупсарыыга икки сүүс сыл устата уларыйыылар ыытыллыбыттара эрээри, аан дойду парламеннарыгар дьахтар кыттыытын бырыһыана билиҥҥитэ аҕыйаҕа суох. Ону таһынан рудаҕа уонна Соҕуруу Африкаҕа дьахталлары парламеннарга кытыннарар квотаны ылыннахтарына, ССРС ыһыллыытын кэнниттэн, ити квотовай системалар постовой дойдуларга сотрудниктара сарбылланнар, бу региоҥҥа дьахтар бэрэстэбиитэлистибэтин сарбыллыыта Европаҕа тэҥнээтэххэ.

Дьахталлар үлэлиир дискриминациялара эмиэ баар. Кини туруору сегацияҕа («өстүөкүлэ үрдүгэ» диэн ааттанар), дьахталларга үрдүк хамнастаах идэлэргэ уонна профессиональнай эйгэҕэ сыыһа- халты туттууга мэһэйдэри үөскэтэллэригэр мэһэйдэри үөскэтиэхтэрин сөп.

2013 с. аан дойду үрдүнэн 774 мөлүйүөн грамотнайа суох дьахталлар. Үксэ оскуолаҕа киирэ илик оҕолор уонна ыччаттар.