Jump to content

Калкутта

Вироиши пайвандҳо
Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Калкутта
банголӣ: কলকাতা
ҳиндӣ: कोलकाता
англ. Kolkata
Кишвар  [[|]]
Роҳбар Firhad Hakim[d]
Таърих ва ҷуғрофиё
Масоҳат
  • 206,08 км²
Баландӣ
 9 м
Вақти минтақавӣ UTC+05:30[d]
Аҳолӣ
Аҳолӣ
Шиносаҳои ададӣ
Коди телефон 33
Нишонаи почта 700001
Коди мошинҳо WB-01, WB-02, WB-03, WB-04, WB-05, WB-06, WB-07, WB-08, WB-09 ва WB-10
Вебгоҳи расмӣ
Калкутта дар харита
Калкутта дар харита
 Парвандаҳо дар Викианбор

Калкутта ё Колката (банголӣ: কলকাতা,ҳиндӣ: कोलकता,англ. Kolkata) - пойтахти иёлати Банголистони Ғарбӣ дар кишвари Ҳиндустон аст.

Рикшаи анъанавӣ
Рикшаи анъанавӣ

Ин шаҳр яке аз муҳимтарин шаҳрҳои кишвар аст, ки ҳанӯз чанд сол пеш шаҳри сераҳолии Ҳиндустон буд, вале ҳоло Деҳлӣ ва Мумбай аз он дар пеш истодаанд. Аз соли 1772 то 1911 Калкутта пойтахти Ҳиндустон буд, ва пас аз он, маркази идоракунии ҳукумат ба Деҳлӣ интиқол ефт. Аҳолии Калкутта 4 496 694 нафар мардумро ташкил медиҳад.[2] Пештар, номи расмии шаҳр монанди Калкутта талаффуз мешуд, ки бо гуйишаш наздиктар ба забони англисӣ мувофиқат мекард. 1 январи соли 2001, ҳукумати маҳаллӣ тасмим гирифт, ки номи шаҳрро ба номи Колката иваз кунад, ки он ба талаффузи банголӣ мувофиқат мекунад, 30 июли соли 2001, қонуни дахлдор қабул гардид, ки тағйири номгузории шаҳрро қонунӣ кард. Аз соли 2001 номи шаҳрро ба "Колката" (банголӣ: কলকাতা) баргардониданд то ба талаффузи банголӣ он наздиктар бошад, вале ӯ ҳанӯз дар таълифоти забони форсӣ, мисли, ҳамон номи куҳна ба истифода бурда мешавад.

Номгузорӣ

[вироиш | вироиши манбаъ]

Шаҳр номи хешро аз деҳаи Каликата [en], дар он маскане, ки Бритониё ба сохтмони пойтахти нав шурӯъ кард, гирифтааст. Якчанд назарияи пайдоиши ин истилоҳ вуҷуд дорад. Тибқи яке аз онҳо, "Колката" маънои "ҳамвории (олиҳаи) Қали"-ро дорад. Тафсирҳои дигар Колкатаро бо «ҳамвори ҳамвор» ( kilkila банг.), истеҳсоли оҳак дар ин ҷо ([ˈkɔlitɕun] банг. ва [ˈkat̪a] банг.) ва "канали кофташуда" ([ˈkʰal] банг. ва [ˈката] банг. কাটা ) ҳастанд.[3][4] Пештар, номи расмии шаҳр Калкутта талаффуз мешуд, ки бо гуйишаш наздиктар ба забони англисӣ мувофиқат мекард. 1 январи соли 2001, ҳукумати маҳаллӣ тасмим гирифт, ки номи шаҳрро ба номи Колката иваз кунад, ки он ба талаффузи банголӣ мувофиқат мекунад, 30 июли соли 2001, қонуни дахлдор қабул гардид, ки тағйири номро қонунӣ кард.[5]

Таърих

[вироиш | вироиши манбаъ]

Қаламравҳои ба Калкутта наздик беш аз 2 ҳазор сол пеш маҳалҳои сукунати аҳолӣ буданд, инро бозёфтҳои ҳафриётиӣ деҳаи Чандракатугарх тасдиқ мекунанд. Аммо, сукунати муосири аҳолӣ танҳо дар соли 1690 бо пайдоиши Ширкати бритониёии Ост-Ҳиндӣ, ки бо Бангола савдо мекард, оғоз ёфт. Дар ибтидо, асосгузори Калкутта корманди ширкат Ҷоб Чарнок ҳисобида мешуд. Дигар нуқтаи назарҳо мавҷуданд, ки тибқи онҳо шаҳр пеш аз омадани Бритониё мавҷуд буд. 16 майи соли 2003 Суди олии Колката, дар асоси гузориши Комиссияи илмӣ қарор кард, ки дар ҷойи шаҳр, ҳанӯз пеш аз омадани аврупоиҳо "маркази тиҷоратии муҳим" воқеъ буд. Суд қарор баровард, ки Чарнок набояд асосгузори шаҳри Калкутта ҳисобида шавад ва ба ҳукумат фармуд, ки номи онро аз ҳама китобҳои дарсӣ ва ҳуҷҷатҳои расмии марбут ба таърихи шаҳр берун кунад. Аммо муаррихони ғарбӣ чунин ислоҳоти таърихиро рад мекунанд.[6]

Дар қаламрави Колкатаи муосир дар охири асри XVII 3 деҳа мавҷуд буданд - Каликата[en], Гобиндапур[en] ва Сутанати[en]. Каликата як деҳаи моҳидорӣ буд, асосан бофандагон дар Гобиндапур зиндагӣ мекарданд. Ин қитъаи қисме аз Имперотурии Муғулҳои Ҳинд буд, ки ба он заминдорон ҳукмронӣ идора мекарданд (аз оила Сабарна Рой Чоудхари[en]). 10 ноябри соли 1698 ҳуқуқи идора кардани ин минтақа ба Бритониё дода шуд.[7]

Дар соли 1712, Бритониё сохтмони Форт Уилямро дар соҳили яке аз ҳавзаҳои Ganges Hoogley шурӯъ кард. Дар натиҷаи бархӯрдҳои мусаллаҳона бо артиши Фаронса, дар соли 1756 инглисҳо як қатор корҳои мустаҳкамкуниро барои мустаҳкам кардани қалъа анҷом доданд. Ҳамзамон, Наҷаб Сираҷ уд-Даула аз ҷониби ширкати бритониёии "Ост- Ҳиндӣ" милитаризатсия ва саркашӣ аз андозро маҳкум кард. Ғазаби ӯ беэътиноӣ карда шуд ва пас аз он амалиёти низомӣ оғоз шуд. Форт забт карда шуд, бештари муҳофизон нобуд карда шуданд. Ин ҳодиса дар таърих бо номи "сӯрохи сиёҳи Калкутта" ба миён омадааст. Нерӯҳои сарбозони кирояи ширкати Шарқӣ Ҳиндустон Ширкати Бритониёи Кабир ( сепссҳо ) ва қӯшунҳои муқаррарӣ бо фармони Роберт Клайв дар соли оянда Бритониё боз Калкутаро забт карданд. Мувофиқи аҳдномаи сулҳи Аллоҳобод, ки пас аз шикасти қувваҳои Падишахи империяи Мугол, Набабҳои Бенгал ва Ауд дар Бухар, ба Ширкати Шарқии Ҳиндустон ҳуқуқи идора кардан ва ситонидани андозҳо ба аҳолии Бенгал, Бихар ва Орисса дода шудааст. Мугулҳои Бузург қудрати номинатсиониро дар ин қаламравҳо нигоҳ доштанд. Дар 1772, Калкутта пойтахти моликияти Бритониё дар Ҳиндустон шуд. Дар соли 1793, навобҳо дар ниҳоят ҳатто қудрати расмиро бар Бенгал гум мекунанд. Бритониё як қатор корҳоро барои хушк кардани ботлоқҳо дар атрофи Калкутта анҷом медиҳад. Хусусан зиёде барои рушди шаҳр ва меъмории он баста ҳоким кулли Ричард Велеслии. Калкутта инчунин ба як маркази тиҷорати афюн табдил меёбад. Дар соли 1863 генерал-губернатори Ҳиндустон Ҷон Лоуренс тасмим гирифт, ки пойтахти тобистонаи Бритониёи Ҳиндустонро ба шаҳри нисбатан бароҳати Шимлу барои бритониёиҳо гузаронад. Дар аввали солҳои 1850-ум, шаҳр бо суръат меафзуд, алахусус саноати бофандагӣ ва заргарӣ. Ширкати бритониёӣ сохта телеграф ва железнодорожный вокзал[en]. Дар якҷояшавии фарҳанги Бритониё ва Ҳинд дар натиҷа ба вуҷуд омадани як синфи нави ҳиндуҳо Babu, ки намояндагӣ аз мардуми олӣ castes, асосан буданд, тарзи ҳаёти шаҳрӣ, ҷойи сердаромад гузаронида шуд. Дар нимаи дуюми асри XIX Эҳёи Банголиё оғоз ёфт, ки ба шиддатнокии вазъи иҷтимоӣ-фарҳангӣ дар байни сокинони Калкутта оварда расонид. Соли 1893 дар шаҳри баргузор Конгресси асотсиатсияи миллӣ, аввалин ташкилоти миллатгарои ошкор дар Ҳиндустон баргузор гардид. Калкутта маркази ташкилотҳои инқилобӣ мегардад, ки барои истиқлоли Ҳиндустон аз Бритониё мубориза мебурданд. Бритониё дар соли 1905 кӯшиши бемуваффақияти тақсим кардани Бенгалро ба ду қисм кард. Ин ба нооромиҳо ва пайдоиши ҷунбишҳои сведишие, ки бойкот барои воридоти мол ворид мешуданд, оварда расонид. Ин падидаҳо дар баробари ҷойгиршавии номусоиди Калкутта, ҳамчун шаҳри асосии Бритониёи Ҳиндустон, Бритониёро маҷбур карданд, ки пойтахтро ба Деҳлии нав кӯчонанд.[8]

Калкутта ва бандари он дар давоми Ҷанги Дуюми Ҷаҳонӣ аз ҷониби японҳо якчанд бомбгузорӣ карда шуданд. Аввалин онҳо 20 декабри соли 1942, охирин - 24 декабри соли 1944 рух додаанд. Омезиши омилҳои ҳарбӣ ва табиӣ ба гуруснагии соли 1943 оварда расониданд, ки дар давоми он якчанд миллион нафар ҷон доданд. Дар соли 1946 дар шаҳр нооромиҳои мазҳабӣ ба вуқӯъ пайваст, ки дар давоми он беш аз 4 ҳазор нафар кушта шуданд. Ҷудошавии Ҳиндустон дар соли 1947 ба низоъҳои минбаъда овард. Мусулмонон ба Покистони Шарқӣ (Бангладеши муосир) муҳоҷират карданд, дар ҳоле ки ҳиндуҳо аз Покистон ба Калкутта гурехтанд.[9]

Дар солҳои 1960 ва 1970, норасоии шадиди ғизо, корпартоӣ ва амали ҳаракати наксалитти марксистӣ- маоист ба харобшавии инфрасохтори шаҳр ва рукуди иқтисодии он оварда расонид. Дар соли 1971, дар давраи ҷанги мустақили Бангладеш аз Покистон, бисёр гурезагон ба Калкутта кӯчиданд. Дар пасманзари рӯйдодҳо, дар солҳои 1980-ум, Калкутта мақоми худро аз ҳама сераҳолӣ дар Ҳиндустон гум мекунад. Соли 1985 сарвазир Раҷив Гандӣ дар партави мушкилоти иҷтимоию сиёсии Калкутта онро "шаҳри мурдаистода" меномад. Ҳукумати минтақавӣ дар Калкутта дар таърихи тӯлонитарин Ба намояндагони ҳизби коммунистии Ҳиндустон, ки ба таври демократӣ интихоб шуданд, гузашт ва ҳукмронии коммунистӣ аз соли 1977 то соли 2011 давом карда буд.

Барқарорсозии Калкутта дар солҳои 90-ум, вақте Ҳиндустон як қатор ислоҳоти иқтисодиро барои либерализатсияи иқтисодиёт оғоз кард. Дар солҳои 2000-ум, рушди технологияҳои иттилоотӣ ба рушди босуръати иқтисодиёти шаҳр мусоидат кард. Инчунин дар шаҳр ба афзоиш додани истеҳсолот шурӯъ карданд.

Метро

[вироиш | вироиши манбаъ]

Метро дар Калкутта, дар соли 1984 таъсис дода шуд ва акнун як-хат бо 32 истгоҳ мебошад.

Ҷозибаҳои гардишгарӣ

[вироиш | вироиши манбаъ]

Меъмории шаҳр гуногун аст, аз намуди ҳиндӣ-мусулмонӣ то готӣ, романӣ ва барокко. Осорхонаи ҳиндӣ, ки соли 1814 таъсис ёфтааст, қадимтарин дар Осиё мебошад.

  • Яке аз ҷозибаҳои тамошобоби Калкутта Муҷтамаи Виктория, муҷтамаи меъморӣ, бахшида ба маликаи Бритониёи Кабир Виктория, мебошад.
  • Маъбадгоҳи худо Кали
  • Осохонаи ҳиндӣ
  • Майдон
  • Истеҳкоми Уилям
  • Ибодатгоҳи Павели муқаддас (Калкутта)
Вазишгоҳи ҷавононони ҳиндӣ
Муҷтамаи Виктория
Маъбадгоҳи худо Кали
Китобхонаи миллии Ҳиндустон

Манбаъ

[вироиш | вироиши манбаъ]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 https://www.kmcgov.in/KMCPortal/jsp/KolkataStatistics.jsp
  2. ↑ Area, population, decennial growth rate and density for 2001 and 2011 at a glance for West Bengal and the districts: provisional population totals paper 1 of 2011: West Bengal. Registrar General & Census Commissioner, هند. 26 Январ 2012 санҷида шуд.
  3. ↑ S.N. Chatterjee. Kolkata is sinking! A geogydrological study // Water Resources, Conservation and Management. — New Delhi: Atlantic Publishers and Distributors, 2008. — P. 85. — ISBN 978-81-269-0868-4.
  4. ↑ Nair, P. Thankappan. Calcutta in the 17th century. — Kolkata: Firma KLM, 1986. — P. 54—58.
  5. ↑ India Place Name Changes (англ.). geography.about.com.
  6. ↑ I. B. Watson. Charnock, Job (c.1630-1693) // Oxford Dictionary of National Biography. — online edition. — Oxford University Press, 2004.
  7. ↑ Banerjee H., Gupta N., Mukherjee S. Introduction // Calcutta Mosaic: Essays and Interviews on the Minority Communities of Calcutta. — New Delhi: Anthem Press, 2009. — P. 1. — 504 p. — ISBN 978-81-905835-5-8.
  8. ↑ Hall, Peter. Cities of tomorrow. — Oxford, UK: Blackwell Publishing, 2002. — P. 198—206. — ISBN 0-631-23252-4.
  9. ↑ Gandhi R. Patel, a life Unknown Binding. — Ahmedabad, India, 1990. — P. 497.


commons: Калкутта дар Викианбор


Ин мақолаи хурд дар бораи Ҳиндустон аст. Бо густариши он ба Википедия кӯмак кунед.
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/w/index.php?title=Калкутта&oldid=1399746"