Роберт Олдс

Роберт Олдс
Дата нараджэння	14 ліпеня 1922(1922-07-14)
Месца нараджэння	Ганалулу, акруга Ганалулу[d], Тэрыторыя Гаваі[d], Гаваі, ЗША
Дата смерці	14 чэрвеня 2007(2007-06-14) (84 гады)
Месца смерці	Steamboat Springs[d], Раўт (акруга), Каларада, ЗША
Месца пахавання	United States Air Force Academy Cemetery[d]
Бацька	Robert Olds[d]
Жонка	Ella Raines[d]
Альма-матар	Ваенная акадэмія ЗША Hampton High School[d] (1939) Spartan College of Aeronautics and Technology[d] Нацыянальны ваенны каледж[d] (1963) Millard's Preparatory School[d]
Грамадзянства	ЗША
Род войскаў	ваенна-паветраныя сілы ЗША
Званне	брыгадны генерал
Бітвы/войны	Другая сусветная вайна, Вайна ў В’етнаме
Узнагароды і званні	ордэн Ганаровага легіёна Зал славы нацыяльнай авіяцыі[d] (2001)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Робін Олдс (народжаны Роберт Олдыс-малодшы, англ.: Robert Oldys Jr.; 14 ліпеня 1922 — 14 чэрвеня 2007) — брыгадны генерал ВПС ЗША, лётчык-ас Другой сусветнай вайны. Лічыцца самым выбітным камандзірам амерыканскіх лётчыкаў-знішчальнікаў В’етнамскай вайне, прапанентам ідэй агрэсіўнай барацьбы за панаванне ў паветры і культавай фігурай амерыканскай авіяцыі ў цэлым. Штогод у сакавіку, на амерыканскіх авіябазах па ўсім свеце праводзіцца «Марш Олдса», у якім удзельнічаюць усе вайскоўцы мужчынскага полу, ад генералаў да радавых тэхнікаў наземнага абслугоўвання.

Біяграфія

Пачатак кар’еры

Робін Олдс нарадзіўся ў Ганалулу (Гаваі), але большую частку дзяцінства правёў у Хэмптоне, Віргінія. Яго маці памерла, калі яму было чатыры гады, і Олдса выхоўваў яго бацька, Роберт Олдс, лётчык Першай сусветнай вайны і былы памочнік генерала Білі Мітчэла, адной з самых значных фігур у гісторыі амерыканскай ваеннай авіяцыі.

Першы палёт Олдс здзейсніў ва ўзросце 8 гадоў: ён знаходзіўся на заднім сядзенні самалёта, які пілатаваў яго бацька. У 12 гадоў Робін паставіў сваёй мэтай паступленне ў ваенную акадэмію Вест-Пойнт, каб стаць афіцэрам і ваенным лётчыкам. Акрамя авіяцыі, іншы яго запалам быў амерыканскі футбол. Олдс гуляў у школьнай камандзе, якая выйграла чэмпіянат штата Вірджынія ў 1937 годзе.

Пасля заканчэння сярэдняй школы ў 1939 годзе Олдс пайшоў не ў каледж, а ў спецыяльную падрыхтоўчую школу ў Вашынгтоне, якая рыхтавала юнакоў да паступлення ў ваенныя акадэміі. Калі ў тым жа годзе Германія напала на Польшчу і пачалася Другая сусветная вайна, Олдс паспрабаваў уступіць у шэрагі Каралеўскіх ВПС Канады, аднак бацька не даў на гэта свайго дазволу (якое патрабавалася, нягледзячы на тое, што Олдс завысіў свой век і сказаў, што яму 19).

1 чэрвеня 1940 года Робін Олдс быў залічаны ў Вест-Пойнт. Яго вучоба павінна была скончыцца ў 1944-м, але ва ўмовах ваеннага часу была ўведзена праграма паскоранага навучання, а тыя курсанты, хто збіраўся служыць у Паветраным корпусе Арміі ЗША (папярэднік будучых ВПС ЗША), прайшлі пачатковую лётную падрыхтоўку. 1 чэрвеня 1943-га Олдс завяршыў вучобу ў Вест-Пойнце. «Крылцы» лётчыка яму ўручыў асабіста генерал Генры Арнальд. У акадэміі Олдс працягваў гуляць у футбол і атрымаў вялікую вядомасць; у 1985 годзе ён быў уключаны ў Залу славы футбола ў каледжах.

Другая сусветная вайна

Пасля праходжання падрыхтоўкі лётчыка-знішчальніка лейтэнант Олдс быў адпраўлены ў 434-ю эскадрыллю 479-й знішчальнай групы. Разам з авіягрупай у маі 1944 года ён прыбыў у Вялікабрытанію. Олдс лётаў на цяжкім двухматорным знішчальніку P-38J «Лайтнінг», якому даў назву «Scat» (пазней ён называў так усе свае самалёты). Свае першыя перамогі ён атрымаў 14 жніўня, збіўшы адразу два Focke-Wulf Fw 190 Würger у раёне Манміраля. 25 жніўня вытрымаў, магчыма, свой найцяжэйшы бой. У той дзень ён быў камандзірам звяна, які ажыццяўляў ачыстку паветранай прасторы перад налётам амерыканскіх бамбардзіроўшчыкаў у раёне Берліна. Звяно Олдса сустрэлася з групай з 55 нямецкіх Messerschmitt Bf.109. Убачыўшы гэтую армаду, два пілоты пакінулі строй і скіравалі дамоў. Олдс са сваім кіраваным уступіў у бой, у якім, нягледзячы на 27-разовую колькасную перавагу праціўніка, атрымаў тры паветраныя перамогі. Яго P-38 быў цяжка пашкоджаны, але Олдс здолеў вярнуцца на базу, атрымаўшы ў гэты дзень фармальны статус аса.

У верасні авіягрупа Олдса атрымала на ўзбраенне знішчальнікі P-51D «Мустанг». Першую перамогу на новым самалёце Олдс атрымаў 6 кастрычніка, пасля чаго не павялічваў сваю колькасць збітых машын праціўніка да лютага наступнага года. У канцы вайны, у красавіку 1945 года, ён удзельнічаў у налёце на нямецкія аэрадромы, знішчыўшы некалькі самалётаў праціўніка на стаянках. Хоць знішчэнне варожых самалётаў на зямлі ўяўляецца даволі лёгкім справай, Олдс успамінаў, што ў рэчаіснасці гэта былі вельмі небяспечныя заданні. Так, падчас налёту на аэрадром Тарневіц баявыя заходы зрабілі пяць «Мустангаў»; з іх на базу вярнуўся толькі падбіты самалёт Олдса.

Маёр Олдс скончыў вайну камандзірам эскадрыллі, маючы на сваім рахунку 12 пацверджаных і 1 непацверджаную паветраныя перамогі, а таксама 11,5 самалётаў праціўніка, знішчаных на зямлі.

Між войнамі

З лютага 1946 года Олдс служыў у 412-й знішчальнай групе, якая базавалася ў Каліфорніі і ўзброенай рэактыўнымі знішчальнікамі P-80 «Шутынг Стар». У гэты час ён разам з іншым асам мінулай вайны падпалкоўнікам Джонам Хэрбстам заснаваў групу вышэйшага пілатажу — па сутнасці, першую ў амерыканскіх ВПС, папярэдніцу знакамітых «Буравеснікаў». У 1948 годзе Олдс па праграме абмену быў адпраўлены ў брытанскія Каралеўскія ВПС, дзе лётаў на «Gloster Meteor» і нават стаў камандзірам эскадрыллі № 1. Пасля вяртання ў ЗША яго прызначылі ў 71-ю знішчальную эскадрыллю, якая знаходзілася ў складзе Камандавання СПА. З-за гэтага прызначэння Олдс прапусціў Карэйскую вайну, нягледзячы на шматлікія рапарты з просьбай аб адпраўцы на тэатр ваенных дзеянняў.

Кар’ерныя праблемы прывялі Олдса да думкі аб сыходзе з ВПС. Яго настаўнік генерал Фрэдэрык Сміт параіў яму застацца. Наступныя гады Олдс працаваў на розных штабных пасадах. У 1955-м ён нарэшце вярнуўся ў страявыя часці і на працягу года камандаваў 86-й групай знішчальнікаў-перахопнікаў, узброенай самалётамі F-86 «Сейбр», якая базавалася ў Ландштуль, ФРГ. Потым зноў займаў адміністрацыйныя і штабныя пасады, у 1963 годзе скончыў Нацыянальны ваенны каледж. У 1963—1965 гадах камандаваў 81-м тактычным знішчальнай крылом (знішчальнікі-бамбардзіроўшчыкі F-101 «Вуду») Бентуотэрс, Вялікабрытанія. Тут ён самавольна арганізаваў групу вышэйшага пілатажу, за што яго (па яго ўласным сведчанні) збіраліся аддаць пад трыбунал, але ў рэшце рэшт проста знялі з пасады і адправілі ў Амерыку.

В’етнам

Олдс на фоне свайго F-4 з двума адзначанымі паветранымі перамогамі.

«Дом ваўчынай зграі» — авіябаза Убон. На долю 8-га тактычнага знішчальнага крыла прыйшлася трэць ад агульнага ліку паветраных перамог, атрыманых ВПС ЗША ў 1967 годзе.

30 верасня 1966 года палкоўнік Робін Олдс быў прызначаны камандзірам 8-га тактычнага знішчальнага крыла «Воўчая зграя» (Wolf Pack), якая базавалася ва Убоне (Тайланд) і прымала удзел у В’етнамскай вайне.

Прыбыўшы ва Убон, Олдс перш за ўсё змясціў сябе ў лётным раскладзе пад камандаванне малодшых па званні, але якія маюць баявы вопыт пілотаў. Ён патлумачыў ім, што яны павінны перадаць яму свой вопыт, паколькі ў далейшым ён будзе імі кіраваць. Папярэдні камандзір 8-га крыла за ўвесь час службы выканаў 12 баявых вылетаў; Олдс здзяйсняў баявыя вылеты рэгулярна, нароўні з іншымі пілотамі.

У 1966 годзе паўночнав’етнамская знішчальная авіяцыя рэзка актывізавалася, пачаўшы хутка нарошчваць свой лік паветраных перамог. Олдс выступіў з ініцыятывай правядзення ў адказ аперацыі, якую яму і было даручана спланаваць. Сутнасць аперацыі «Бола» заключалася ў тым, што знішчальнікі F-4 «Фантом» II павінны былі зымітаваць ударныя самалёты F−105 «Тандерчыф», тым самым прывабіўшы ворага ў пастку. Аперацыя была ажыццёўлена 2 студзеня 1967 года і завяршылася разгромам 921-га авіяпалка ВПС Паўночнага В’етнама. У той дзень амерыканскія пілоты запісалі на свой рахунак сем пацверджаных і дзве магчымыя перамогі над МіГ-21. В’етнамцы прызналі страту шасці самалётаў, але абодва бакі сыходзіліся ў тым, што ў гэтым баі не быў збіты ні адзін амерыканскі самалёт. Робін Олдс асабіста вёў сваіх лётчыкаў у бой і атрымаў сваю першую паветраную перамогу ў В’етнаме. Пасля страты яшчэ двух самалётаў 6 студзеня ВПС Паўночнага В’етнама на два месяцы амаль цалкам спынілі баявую актыўнасць.

У маі 1967 г. Олдс атрымаў яшчэ тры перамогі, стаўшы самым выніковым амерыканскім лётчыкам-знішчальнікам з пачатку вайны. Ён цалкам мог збіць яшчэ адзін самалёт (лічыцца, што ў яго было як мінімум 10 такіх магчымасцяў), але наўмысна пазбягаў гэтага. Яму было вядома, што адразу ж пасля пятай перамогі і атрымання статусу першага амерыканскага аса з часоў Карэі яго зробяць «ваенным героем» і адправяць дадому, каб не падвяргаць рызыцы магчымай страты. Аналагічная доля спасцігла Джозэфа Маконела і «Піта» Фернандэса, якія пасля дасягнення статусу «патройных асаў» у Карэі былі адразу адхіленыя ад палётаў і адпраўлены ў ЗША. Для Олдса камандаванне крылом, якое ўдзельнічае ў баявых дзеяннях, аказалася важней пятай зорачкі на фюзеляжы яго «Фантому».

Аб лётчыках-знішчальніках Олдс казаў: «Ёсць пілоты і ёсць пілоты; у добрых гэта прыроджаны. Гэтаму нельга навучыць». У 1962-м яго камандзір загадаў яму спыніць пісаць навуковую працу пра важнасць тактычнай авіяцыі ў вайне з прымяненнем няядзернай зброі. Олдс скардзіўся, што «нам не было дазволена весці манеўраны паветраны бой. Вельмі мала ўвагі надавалася атацы [наземных мэт] на брыючым палёце, атацы з пікіравання, прымяненню ракет і таму падобных рэчаў. Гэта лічылася непатрэбным». У паветраных баях у В’етнаме Олдс выкарыстаў манеўраванне ў вертыкальнай плоскасці, што не было частай з’явай сярод амерыканскім пілотаў таго часу. Тыя, хто бачыў яго падчас выканання баявых заданняў, дзівіліся яго здольнасці кантраляваць хутка зменлівую ў паветраным баі абстаноўку.

Акрамя сваіх дасягненняў у паветры (уключаючы Крыж ВПС, другую па значнасці ўзнагароду Ваенна-паветраных сіл, атрыманую за налёт на мост Поля Думера ў Ханоі 11 жніўня 1967 года), Олдс праславіўся сваімі пышнымі вусамі, нашэнне якіх парушала статут. Многія пілоты ў 8-м крыле таксама сталі насіць вусы, пераймаючы яму. Пасля вяртання дадому Олдс быў вымушаны згаліць вусы па асабістым распараджэнні начальніка штаба ВПС Джона Маконела.

Позняя кар’ера

Клін паветразаборніка F-4, на якім лётаў Олдс, з адзнакамі 4 паветраных перамог. Авіяцыйны музей Ціхаакіянскага ўзбярэжжа.

Вярнуўшыся дадому ў снежні 1967 года, Олдс быў прызначаны начальнікам Акадэміі ВПС ЗША ў Каларада-Спрынгс. У 1968 годзе ён быў узведзены ў брыгадныя генералы. Апошняй пасадай у ВПС для яго стаў пост дырэктара аэракасмічнай бяспекі пры Генеральным інспектару ВПС ЗША, дзе ён працаваў з 1971 года.

Увесну 1972 года амерыканская авіяцыя ў рамках аперацыі «Лайнбэкер» аднавіла наступальныя аперацыі супраць Паўночнага В’етнама, згорнутыя чатыры гады таму. У інтэнсіўных паветраных баях пілоты ВМС ЗША, якія прайшлі падрыхтоўку ў Школе знішчальнага ўзбраення, дамагліся вялікіх поспехаў, у той час як вынікі пілотаў ВПС ЗША пакідалі жадаць лепшага. Для высвятлення прычын гэтага Олдс быў адпраўлены ў інспекцыйную паездку па амерыканскіх авіябаза ў Тайландзе. Правёўшы інспекцыю і заадно самавольна здзейсніўшы некалькі баявых вылетаў, ён вярнуўся з змрочнымі высновамі. Олдс прапанаваў, каб яго панізілі ў званні да палкоўніка і прызначылі на камандную пасаду, каб ён мог асабіста заняцца зменай сітуацыі. Яму было адмоўлена.

1 чэрвеня 1973 года Олдс сышоў у адстаўку.

У адстаўцы

Пасля сыходу з ВПС жыў у Каларада. Олдс катаўся на лыжах і працаваў у гарадской камісіі па планаванні. У гэтыя ж гады заахвоціўся да алкаголю; у чэрвені 2001 года яго арыштавала паліцыя за кіраванне ў нецвярозым выглядзе, прычым Олдс аказаў супраціў пры арышце. Справа скончылася тым, што ён быў асуджаны да выплаты штрафу ў памеры амаль 900 даляраў, наведвання курсаў па пазбаўленні ад алкагольнай залежнасці і 72 гадзінам грамадскіх работ.

У сакавіку 2007 года быў шпіталізаваны з ускладненнем рака прастаты. 14 чэрвеня ён памёр ад сардэчнай недастатковасці. Памінальныя службы былі праведзены 30 чэрвеня ў Акадэміі ВПС ЗША, куды перавезены яго прах.

Паветраныя перамогі

Другая сусветная вайна:

• 14 жніўня 1944 — 2 Fw.190
• 25 жніўня 1944 — 3 Bf.109
• 6 кастрычніка 1944 — 1
• 9 лютага 1945 — 1 Bf.109
• 14 лютага 1945 — 2 Fw.190, 1 Bf.109 (залічаны толькі Fw.190)
• 19 сакавіка 1945 — 1 Fw.190, 1 Bf.109
• 7 красавіка 1945 — 1 Bf.109

В’етнамская вайна:

• 2 студзеня 1967 — 1 МіГ-21
• 4 мая 1967 — 1 МіГ-21
• 20 мая 1967 — 2 МіГ-17

Сям’я

Бацька Олдса памёр у 1943 годзе, незадоўга да яго выпуску з акадэміі Вест-Пойнт. У 1947 годзе Олдс ажаніўся з галівудскай актрысай Элай Рэйнс. У іх было двое дзяцей, у 1976 годзе яны развяліся. Другі шлюб 1978-га быў з Эбігейл Морган Барнет. Ён таксама скончыўся разводам пасля 15 гадоў сумеснага жыцця.

Гл. таксама

• Спіс лётчыкаў-асаў В’етнамскай вайны

Спасылкі

• Робин Олдс. // Спик М. Истребители. Асы XX века. // сайт airwar.ru
• Биография Олдса, датированная июнем 1972 года (англ.)