Слива (род)
| Слива | |
|---|---|
| |
| Расцветана вишна (Prunus cerasus) | |
| Научна класификација | |
| Царство: | Растенија |
| Ред: | Розовидни |
| Семејство: | Рози |
| Потсемејство: | Сливи |
| Род: | Слива L. |
| Видови | |
|
во текстот | |
| Синоними | |
| |
Слива (науч. Prunus) — род дрва и грмушки од потсемејството на сливите (Amygdaloideae)[1] кој ги опфаќа сливите, црешите, вишните, праските, сливопраските (нектарини), кајсиите и бадемите. Постојат околу 430 видови распространети ширум северните умерени подрачја во светот. Многу се одгледуваат како овошје или за украс. Плодовите се нарекуваат и коскено овошје заради тврдата семмка во нив.
Ботаника
[уреди | уреди извор]Растенијата од родот можат да бидат листопадни или зимзелени. Листовите се прости, наизменични, обично со копјест облик. Цветовите се бели до розови, а поретко црвени, со пет венчиња и пет чашкини ливчиња и имаат многу прашници. Можат да бидат самостојни или во штитови од по две до шест, или понекогаш повеќе грозени китки. Плодовите се месести со по една голема јатка (наречена „коска“ или „семка“).[2]
Класификација
[уреди | уреди извор]Денешната класификација на членовите на родот сливи е на Алфред Редер, разработена во 1940 г. со пет подрода[3] и подоцна дополнета од К. Инграм со Lithocerasus.[4] Тие се следниве:
- Подродови на родот слива:
- Amygdalus — бадеми и праски: пазузвните пупки со во тројки (со една листотворна пупка во средина и по двете цветни пупки од страните); цвета рано напролет, нема (или речиси нема) цветна дршка и цветовите не се на лиснати фиданки; плодот има зарез долж едната страна; семката е длабоко зарежана; типски вид: бадем (Prunus dulcis).
- Prunus — сливи и кајсии: пазузвните пупки се единечни; цветовите рано напролет се на дршка наместо на лиснати фиданки; плодот има зарез долж едната страна, семката е група; типски вид: магарешка слива (Prunus domestica)
- Cerasus — цреши и вишни: пазузвните пупки се единечни; цветовите рано напролет се во метлички, долга дршка, не е на лиснати фиданки; плодот е незарежан, семката е мазна; типски вид: вишна (Prunus cerasus)
- Lithocerasus — песочни цреши: пазузвните пупки се во тројки; цветовите рано напролет се во метлички, со долги дршки наместо на лиснати фиданки; плодот е незарежан, семката е мазна; типски вид: песочна цреша (Prunus pumila)
- Padus — сремзи: пазузвните пупки се единечни; двета доцна напролет во гроздови китки на лиснати фиданки, дршките се кратки; плодот е незажебен, семката е мазна; типски вид: европска сремза (Prunus padus)
- Laurocerasus — зеленичиња: претежно зимзелени (сите други подродови се листопадни); пазузвните пупки single; цвета рано напролет во гроздови китки наместо на лиснати фиданки, дршките се кратки; плодот е незарежан, семката е мазна; типски вид: зелениче (Prunus laurocerasus)
Одгледување
[уреди | уреди извор]
Во родот спаѓаат повеќе застапени плодови како бадемот, кајсијата, црешата, вишната, праската, сливата и други, и секој од ниов има разни сорти кои се одгледуваат како пазарно овошје. Во случај на бадемот, се јаде само семката, која е јатка.
| Производство на коскено овошје во илјади тони за 2012 г. Извор: ФАО[5] | |
|---|---|
 Иран |
205 |
 НР Кина |
138 |
.svg?lang=mk){kind=small} Авганистан |
46 |
 Узбекистан |
34 |
 Турција |
17 |
 Унгарија |
14 |
 Алжир |
13 |
 Грузија |
13 |
Видови
[уреди | уреди извор]Ова е нецелосен список на позастапените видови од родот слива.
Источна полутопка
[уреди | уреди извор]- Prunus africana
- Prunus apetala
- Prunus arborea
- Prunus armeniaca — кајсија
- Prunus avium — дива цреша
- Prunus bifrons
- Prunus buergeriana
- Prunus campanulata
- Prunus canescens
- Prunus cerasifera — џанка
- Prunus cerasoides
- Prunus cerasus — вишна
- Prunus ceylanica
- Prunus cocomilia — дива слива
- Prunus cornuta
- Prunus crassifolia
- Prunus davidiana
- Prunus domestica — магарешка слива, домашна слива
- Prunus dulcis — бадем
- Prunus fruticosa
- Prunus geniculata
- Prunus glandulosa
- Prunus grayana
- Prunus incana
- Prunus incisa
- Prunus jacquemontii
- Prunus japonica
- Prunus korshinskyi
- Prunus kotschyi
- Prunus laurocerasus — зелениче
- Prunus laxinervis
- Prunus lusitanica
- Prunus maackii
- Prunus mahaleb
- Prunus mandshurica
- Prunus maximowiczii
- Prunus mume
- Prunus murrayana
- Prunus myrtifolia
- Prunus nipponica
- Prunus occidentalis
- Prunus padus — сремза
- Prunus persica — праска
- Prunus pleuradenia
- Prunus pseudocerasus
- Prunus prostrata
- Prunus salicina
- Prunus sargentii
- Prunus scoparia
- Prunus serrula
- Prunus serrulata — јапонска цреша
- Prunus sibirica
- Prunus simonii
- Prunus sogdiana
- Prunus speciosa
- Prunus spinosa — трнинка
- Prunus spinulosa
- Prunus ssiori
- Prunus subhirtella
- Prunus tenella
- Prunus tomentosa
- Prunus triloba
- Prunus turneriana
- Prunus ursina
- Prunus vachuschtii
- Prunus verecunda
- Prunus × yedoensis
- Prunus zippeliana
Западна полутопка
[уреди | уреди извор]- Prunus alabamensis
- Prunus alleghaniensis
- Prunus americana
- Prunus andersonii
- Prunus angustifolia
- Prunus brigantina
- Prunus buxifolia
- Prunus caroliniana
- Prunus cuthbertii
- Prunus emarginata
- Prunus eremophila
- Prunus fasciculata
- Prunus fremontii
- Prunus geniculata
- Prunus gentryi
- Prunus gracilis
- Prunus havardii
- Prunus hortulana
- Prunus huantensis
- Prunus ilicifolia
- Prunus integrifolia
- Prunus maritima
- Prunus mexicana
- Prunus minutiflora
- Prunus munsoniana
- Prunus nigra
- Prunus pensylvanica
- Prunus pumila — песочна цреша
- Prunus rigida
- Prunus rivularis
- Prunus serotina
- Prunus sphaerocarpa
- Prunus subcordata
- Prunus texana
- Prunus umbellata
- Prunus virginiana
Сливата како мотив во книжевноста
[уреди | уреди извор]- „Сказна за една слива“ — расказ за деца на македонскиот писател Неџати Зекерија.[6]
Поврзано
[уреди | уреди извор]Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Potter, D.; Eriksson, T.; Evans, R.C.; Oh, S.; Smedmark, J.E.E.; Morgan, D.R.; Kerr, M.; Robertson, K.R.; Arsenault, M.; Dickinson, T.A.; Campbell, C.S. (2007). „Phylogeny and classification of Rosaceae“. Plant Systematics and Evolution. 266 (1–2): 5–43. doi:10.1007/s00606-007-0539-9.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link) [потсемејството тука се нарекува „Spiraeoideae“]
- ↑ European Garden Flora; vol. 4
- ↑ Lee, Sangtae; Wen, Jun (2001). „A phylogenetic analysis of Prunus and the Amygdaloideae (Rosaceae) using ITS sequences of nuclear ribosomal DNA“. American Journal of Botany. 88 (1): 150–160. doi:10.2307/2657135. JSTOR 2657135. PMID 11159135.
- ↑ Okie, William (July 2003). „Stone Fruits“. Encyclopedia of Fruits and Nuts.
- ↑ „архивска копија“. Архивирано од изворникот на 2018-12-26. Посетено на 2015-03-19.
- ↑ Неџати Зекирија, Орхан. Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2004, стр. 45-46.
Литература
[уреди | уреди извор]- Dillhoff, Richard M; Leopold, Estella B.; Manchester, Steven R. (February 2005). „The McAbee flora of British Columbia and its relation to the Early-Middle Eocene Okanagan Highlands flora of the Pacific Northwest“ (PDF). Canadian Journal of Earth Sciences. 42 (2): 151. doi:10.1139/e04-084. Архивирано од изворникот (PDF) на 2016-03-03. Посетено на 2015-03-19.
- Stockey, Ruth A.; Wehr, Wesley C. (1996). „Flowering Plants in and around Eocene Lakes of the Interior“. Во Ludvigson, Rolf (уред.). Life in Stone: a Natural History of British Columbia's Fossils. Vancouver: UBCPess. ISBN 0-7748-0578-1..
Надворешни врски
[уреди | уреди извор] |
„Слива“ на Ризницата ? |
Слива на Викивидовите ?- „Слива“ — Енциклопедија на живиот свет
- „Слива (Prunus)“. GRIN. (англиски)
- Воробјев Б. „Позати и непознати сливи“. Информативен градинарски центар. Архивирано од изворникот на 2013-10-16. Посетено на 2015-03-19. (руски)
|