Шах-Жахан
Жахан Амир Темирдин тукуму, император Жахангирдин жана Раджпут ханышасы Манматинин баласы. Аялдары: 1) Мумтаз-Махал 2) Сатиун-Нисса Ханум 3) Бегум Фатехпур 4) Кандхари Бегум. Балдары: Дара, Шуджа, Аурангзеб и Мурад. 1612-жылы Жахангирдин аялынын тууганы Нур-Жаханга үйлөнүп, тактыны элөөгө 1 кадам жакындаган.1622-жылы Хуррам деген байкеси өз атасына каршы чыккан, бирок талкаланган.1628-жылы Жахангир өлгөндө аялы Нур-Жахандын байкесинин жардамы менен атасынын ордун ээлеп, өзүнө Шах-Жахан титулун алган. Шах-Жахандын хан жүргүзүү учурунда Улуу Моголдор Декандын раджалары менен ийгиликтүү күрөш алып барган.1636-жылы Ахмаднагар Могол империясына кирген, Голконд жана Биджапурдун раджалары салык төлөп турушкан. Шах-Жахан мамлекеттин чегарасын түндүк-батышка жылдырып, 1638-жылы Кандагарды ээлеп алышкан.1646-жылы Шах-Жахандын аскерлери Балх менен Бадахшанды(Таджикстан) басып алган .Бийлигинин кʏчʏ кʏчөп турганда борборду Аградан Делиге жылдырып Шахжаханабад шаарын негиздеген. Көмүлгөн жери Аграда Тадж-Махалда. Башкаруусунун аягында Сефевиддерден сокку жеп, Кандагарды таштап кеткен. 1658-жылы Жахан-Шах өлдү деген ушак тарап, балдары бийлик үчүн күрөш баштайт, ошол учурда Аурангзеб атасын кулатып, аны өзү эс алган бөлмөсʏнө (уламыш боюнча казынасына) 1666-жылы өлгүчө камап койгон. Шах-Жахандын өмүрү Инаятуллах Канбу жазган «Тарих-е-делгуша» эмгеги аркылуу белгилүү. Тарыхчылар арасындыа Шах-Жахандын ишмердиги жөнүндө бирдиктүү пикир жок, европалыктарды анын жасаткан эстеликтери башка моголдор учурундагы жасалган эстеликтерге караганда көбүрөөк кызыктырган, кымбат баалу таштар Кохинур менен Тимурдун рубини Шах-Жаханга тиешелүү болгон. Бирок ал башкарып турган учурда империянын финансылык алааматка такалышы келип чыккан.
Бул макалада башка тил бөлүмүнө шилтеме жок. Сиз аларды издеп бул макалага кошуп, долбоорго жардам берсеңиз болот.
|