Համաշխարհային ցուցահանդես (1851)
Բոլոր ժողովուրդների արդյունաբերական աշխատանքների մեծ ցուցահանդես (անգլ.՝ The Great Exhibition of the Works of Industry of All Nations), համաշխարհային առաջին ցուցահանդեսը, որն անցել է 1851 թվականի մայիսի 1-ից հոկտեմբերի 15-ը Լոնդոնի Հայդ պարկում։ Դարձել է արդյունաբերական հեղափոխության պատմության նշաձողը։ Մասնակցել են բազմաթիվ երկրներ, ինչի շնորհիվ էլ ցուցահանդեսը հետագայում կոչվել է համաշխարհային։ Համաշխարհային այս առաջին ցուցահանդեսում ներկայացվել են արդյունաբերական, արհեստագործական տարբեր ապրանքներ, մեքենաներ, արտադրական մեթոդներ, ինչպես նաև օգտակար հանածոներ և կերպարվեստի գործեր։
Ցուցահանդեսի նախապատրաստում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ցուցահանդեսի կազմակերպման նախաձեռնողը արհեստավորների բրիտանական միությունն էր (անգլ.՝ Society of Arts)։ Երբ 1849 թվականին ծրագիրը ներկայացվեց հասարակությանը, բրիտանացի արդյունաբերողներն ու բիզնեսմենները դրական արձագանքեցին գաղափարին` ցուցահանդեսը լավ հարթակ համարելով համաշխարհային ազատ առևտուրը զարգացնելու համար։ Արքայազն Ալբերտի հովանավորությամբ կազմակերպվեց «արքայական հանձնաժողով» (անգլ.՝ Royal Commission)` 24 անդամներով և Հենրի Քոուլի ղեկավարությամբ։ Հանձնաժողովի կազմը հաստատել է անձամբ թագուհին, ինչը նախագծին տալիս էր պետական հեղինակություն։ Սակայն ծրագրի ֆինանսավորմամբ զբաղվում էին կազմակերպիչները. նույնիսկ ցուցահանդեսը հսկող ոստիկանները վարձատրվել են կազմակերպիչների հաշվին։
Ցուցահանդեսի անցկացման համար կառուցվել է Բյուրեղապակյա պալատը` հսկա մի շինություն ապակուց և պողպատից, որ դարձավ ժամանակակից ճարտարապետության նախազդարարը[1]։ Պալատի ներսում ցուցադրվում էին զարմանալի առարկաներ, օրինակ` ժամանակակից ֆաքսի նախատիպը, փոթորիկների կանխագուշակման սարք և այլն։ Հասարակության ուշադրությունը գրավելու համար ցուցադրվում էին զարմանալի տարբեր բաներ, օրինակ` Կոխինուրի 105 կարատանոց ադամանդը (ներկայումս Անգլիայի թագուհու թագի վրա է)։ Ցուցադրվել են Հարավային Աֆրիկայի հետազոտող, ճանապարհորդ, որսորդ Ռոելին Գորդոն-Կամինգի որսորդական հարուստ հավաքածուն, որսորդական հաղթանշանները։ Այս ամենը ներկայացված էր Բրիտանական կայսրության սրահում։ Կարելի է ասել, որ բրիտանական ցուցանմուշները գերազանցում էին գրեթե բոլոր ոլորտներում իրենց ամրությամբ, օգտակարությամբ, դիմացկունությամբ, լիներ դա մեքենա թե տեքստիլ, երկաթյա թե պողպատյա[2]։
Ցուցահանդես անցկացում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հետաքրքրվածությունը ցուցահանդեսով, որն այցելել էր 6 միլիոն մարդ (Բրիտանիայի բնակչության մեկ երրորդը), կազմակերպիչներին պատկառելի շահույթով ապահովեց։ Դրանով հիմնադրվեց թանգարանային քաղաք, որը, ի պատիվ Ալբերտ արքայազնի, կոչվեց Ալբերտոպոլ։ Ցուցահանդես կազմակերպելու նախաձեռնությամբ հանդես եկան ֆրանսիացիները, ովքեր անգլիական ցուցահանդեսին պատասխանեցին 1855 թվականի համաշխարհային ցուցահանդեսով։ Դրանից հետո մշտապես կազմակերպվեցին նմանատիպ ցուցահանդեսներ։
Ցուցահանդեսի պատվին է անվանակոչվել (14) Իրենե աստերոիդը, որ հայտնաբերվել է 1851 թվականի մայիսի 19-ին Լոնդոնում անգլիացի աստղագետ Ջոն Ռասել Հայնդի կողմից։
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- John R. Davis: The Great Exhibition. Sutton, Stroud 1999, ISBN 0-7509-1614-1