Տղամարդ
 |
Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
Տղամարդ, արական սեռի մարդ։ Տղամարդն անձ է, որն ունի արական սեռին բնորոշ ֆունկցիոնալ և ձևաբանական հատկանիշներ[2]։ Սովորաբար «տղամարդ» բառը բնութագրում է արական սեռի հասուն տարիքի անձնավորությանը, իսկ երեխայի կամ անչափահասի պարագայում կիրառվում է «երեխա», «երիտասարդ» կամ «տղա» բառերը։
Տղամարդ նշանակող տարբեր բառեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մինչև 13-15 տարեկանը արական սեռի մարդկանց կոչում են տղա։ Հասունացումից հետո նրան անվանում են պատանի, երիտասարդ, իսկ մեծ հասակում՝ տղամարդ։ Տղամարդը կարող է ամուսնացած լինել. այդ դեպքում նրան անվանում են ամուսին։ Իր երեխաների համար տղամարդը հայր է, իսկ թոռների համար՝ պապ կամ պապիկ։ «Պապիկ» բառն օգտագործվում է նաև բոլոր մեծահասակ տղամարդկանց համար՝ անկախ նրանից նրանք թոռ ունեն, թե ոչ։ Ծերուկը պատկառելի տարիքի տղամարդ նշանակող ավելի կոպիտ բառ է։
Զարգացումը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Արական սեռական հորմոնների ազդեցությամբ տղայի զարգացման գործընթացում աստիճանաբար ձևավորվում են առաջնային և երկրորդական սեռական նշանները։ Առաջնային սեռական նշանները ի հայտ են գալիս դեռևս ներարգանդային զարգացման ժամանակ։ Սեռական հասունացումը համարվում է երկրորդական սեռական նշանների ձևավորման և սեռական համակարգի գործառման շրջան, որը տղաների մոտ սովորաբար սկսվում է 14 տարեկանում (ավելի ուշ, քան աղջիկների մոտ)։ Սեռական հասունացման շրջանում օրգանիզմում տեղի ունեցող դժվար գործընթացները հնարավոր չէ բացատրել միայն սեռական օրգաններում տեղի ունեցող փոփոխություններով։ Ուժեղացված կերպով զարգանում է ամբողջ օրգանիզմը, գերծանրաբեռնված աշխատում են ներքին օրգանները, վերափոխվում է նյարդային համակարգի գործունեությունը, փոխվում է հոգեբանությունը, բնավորությունը։ Սեռական հասունացման շրջանում վերջնականորեն ձևավորվում է սեռական համակարգը, մտորումները դառնում են հասուն, նկատվում է ձգտում ինքնուրույնության։ Սեռական զգացողությունը արտահայտվում է սիրահարվածությամբ, սեռական մերձեցման ձգտմամբ։ Սեռական հասունացումը բնութագրվում է սեռական կյանք վարելու և սերունդ ունենալու ունակությամբ։ Սեռական հասունության շրջանը շարունակվում է միջինը 40 տարի։ Այս շրջանում տղամարդկանց գործունեությունը առավելագույնս ակտիվ է, այնուհետև աստիճանաբար սկսում է թուլանալ։ Տղամարդու սեռական գործունեության զարգացման և թուլացման բնական գործընթացում կարող են լինել որոշակի խանգարումներ։ Սեռական զարգացումն ու հասունացումը կարող է սկսվել ավելի շուտ կամ ուշ, ակտիվ շրջանը կարող է տևել ավելի երկար կամ կարճ, ծերությունը գալիս է ավելի վաղ կամ ուշ։ Այս առանձնահատկությունները կախված են գենետիկայից, առողջությունից, բնավորությունից, սննդից, սոցիալական պայմաններից, կլիմայից։
Հասուն տղամարդկանց մոտ ի հայտ եկող երկրորդական սեռական նշանները
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Սեռական հասունացման շրջանում տղամարդիկ, որպես կանոն, ֆիզիկապես ավելի ուժեղ են, ավելի բարձրահասակ և ավելի ծանր, քան կանայք։ Տղամարդկանց մոտ լավ զարգացած է մկանային համակարգը, ավելի նեղ են կոնքերը, ավելի լայն է ուսային գոտին, գերակշռում է կրծքաորովայնային շնչառության տիպը։ Ի տարբերություն կանանց, տղամարդկանց մոտ ցայլքի մազերն աճում են շեղանկյան ձևով դեպի վեր՝ հասնելով մինչև պորտը։ Տարբեր խտության մազային ծածկույթներ կան դեմքի, կրծքի և մարմնի այլ հատվածների վրա։ Տղամարդու ձայնը ավելի ցածր է և սուր, քան կնոջ ձայնը։ Տղամարդու քայլքը սովորաբար ավելի անկյունային է և կտրուկ։
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Andrew Perchuk, Simon Watney, bell hooks, The Masculine Masquerade: Masculinity and Representation, MIT Press 1995
- Pierre Bourdieu, Masculine Domination, Paperback Edition, Stanford University Press 2001
- Robert W. Connell, Masculinities, Cambridge : Polity Press, 1995
- Warren Farrell, The Myth of Male Power Berkley Trade, 1993 0-425-18144-8
- Michael Kimmel (ed.), Robert W. Connell (ed.), Jeff Hearn (ed.), Handbook of Studies on Men and Masculinities, Sage Publications 2004
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը] | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Տղամարդ» հոդվածին։ |
| ||||||||||||
