پرش به محتوا

همخوان دولبی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
(تغییرمسیر از دولبی)
واجگاه (فعال و غیرفعال): ۱. برون‌لبی، ۲. درون‌لبی، ۳. دندانی، ۴. لثوی، ۵. پس‌لثوی، ۶. پیش‌کامی، ۷. کامی، ۸. نرمکامی، ۹. ملازی، ۱۰. حلقی، ۱۱. چاکنایی، ۱۲. برون‌چاکنایی، ۱۳. ریشه‌ای، ۱۴. پس‌پسینی، ۱۵. پیش‌پسینی، ۱۶. تیغه‌ای، ۱۷. نوکی و ۱۸. زیرنوکی

دولبی[۱] (به انگلیسی: Bilabial) اصطلاحی در آواشناسی تولیدی است که به جایگاه تولید یک آوا اشاره دارد. همخوان‌های دولبی در با نزدیک شدن یا تماس دو لب با یکدیگر تولید می‌شوند. نقش لب‌ها در تولید واکه به گرد یا گسترده بودن شکل لب در تولید واکه بازمی‌گردد.[۲]

انواع دولبی

[ویرایش]
IPA شرح نمونه
زبان شکل نوشتاری IPA معنی
خیشومی دولبی انگلیسی man [mæn] مرد
انسدادی دولبی بیواک انگلیسی spin [spɪn] چرخش
انسدادی دولبی واکدار انگلیسی bed [bɛd] بستر
سایشی دولبی بیواک ژاپنی 富士山 (fujisan) [ɸuʑisaɴ] کوه فوجی
سایشی دو لبی واکدار اوه‌ای ɛʋɛ [ɛ̀βɛ̀] اوه‌ای
ناسوده دولبی اسپانیایی lobo [loβ̞o] گرگ
لرزشی دولبی نیاسی simbi [siʙi] آرواره
برونسوی دولبی آدیغی пӀэ [a] گوشت
کلیک دولبی Nǁng ʘoe [ʘoe] گوشت

نزدیک به ۰٫۷ درصد زبان‌های دنیا فاقد حروف صامت دولبی هستند؛ این زبان‌ها عبارتند از: تلینگیت، چیپواین، ویچیتا و اونیدا.

دولبی در زبان فارسی

[ویرایش]

در زبان فارسی تنها سه همخوان به صورت دولبی تولید می‌شوند:[۳]

IPA نام مثال واج‌نگاری نویسه
انسدادی دولبی بیواک پَر [pær] «پ»
انسدادی دولبی واکدار بَرگ [bærɟ] «ب»
خیشومی دولبی مَرد [mærd] «م»

پانویس

[ویرایش]
  1. «دولَبی» [زبان‌شناسی] هم‌ارزِ «bilabial, labio-labial»؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر ششم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۷۵۳۱-۸۵-۶ (ذیل سرواژهٔ دولَبی)
  2. Crystal (2008), 52-3
  3. ثمره (1388)، 80

منابع

[ویرایش]
  • Crystal, David (2008). A Dictionary of Linguistics and Phonetics. Blackwell.

پیوند به بیرون

[ویرایش]