منبع
 | برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
منبع، چیزی است که از آن سود حاصل می‌شود و سودمندی دارد. منابع می‌توانند به‌طور گسترده‌ای، با توجه به در دسترس بودن آنها طبقه‌بندی شوند - آنها به منابع تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر طبقه‌بندی می‌شوند. نمونه‌هایی از منابع تجدیدناپذیر عبارتند از زغال‌سنگ، نفت خام و غیره. نمونه‌هایی از منابع تجدیدپذیر شامل هوا، آب، گاز طبیعی، باد، انرژی خورشیدی و غیره می‌شوند. آنها همچنین می‌توانند بر اساس سطح توسعه و استفاده به عنوان واقعی و بالقوه طبقه‌بندی شوند، بر اساس منشأ آنها می‌توانند به زیستی و غیرزیستی طبقه‌بندی شوند و براساس پراکندگی آنها به عنوان همه‌جایی و محلی (منابع خصوصی، اجتماعی، منابع مشهور، منابع طبیعی، منابع بین‌المللی) طبقه‌بندی شوند. یک مورد با گذشت زمان و توسعهٔ فناوری می‌تواند به یک منبع تبدیل شود. به‌طور معمول، منابع ماده، انرژی، خدمات، کارکنان، دانش یا دارایی‌های دیگری هستند که به تولیدکنندهٔ سود تبدیل شده‌اند و در این فرایند ممکن است مصرف شوند یا در دسترس نباشند. مزایای استفاده از منابع ممکن است شامل افزایش ثروت، عملکرد صحیح یک سیستم یا بهبود رفاه باشد. از دیدگاه انسانی، یک منبع طبیعی هر چیزی است که از محیط به دست می‌آید تا نیازها و خواسته‌های انسان را برآورده سازد[۱]. از دیدگاه گسترهٔ زیست‌شناختی یا زیست‌محیطی، یک منبع نیازهای یک جاندار زنده را برآورده می‌کند (به منابع زیستی مراجعه کنید).[۲]
مفهوم منابع در بسیاری از مناطق تأسیس‌شده کار، در اقتصاد، زیست‌شناسی و محیط زیست، علوم کامپیوتر، مدیریت و منابع انسانی توسعه یافته است - به عنوان مثال - با مفاهیم رقابت، پایداری، حفاظت، و مباشرت. در کاربردهای جامعه بشری، عوامل تجاری یا غیرتجاری نیاز به تخصیص منابع از طریق مدیریت منابع دارند.
اقتصادی
[ویرایش]در اقتصاد، یک منبع به عنوان خدمات یا دارایی‌های دیگری برای تولید کالاها و خدماتی که نیازها و خواسته‌های بشر را برآورده می‌کند، شناخته شده است.[۳] اقتصاد به عنوان مطالعه چگونگی مدیریت و تخصیص منابع کمیاب برای جامعه خود تعریف شده است.[۴] اقتصاد کلاسیک سه دسته از منابع را به رسمیت می‌شناسد که به آنها عوامل تولید نیز گفته می‌شود: زمین، نیروی کار و سرمایه.[۴] زمین شامل کلیه منابع طبیعی است و هم به عنوان محل تولید و هم به عنوان منبع مواد اولیه شناخته می‌شود. نیروی کار یا نیروی انسانی شامل تلاش انسان در ایجاد محصولاتی است که با دستمزد پرداخت می‌شوند. سرمایه شامل کالاهای ساخته‌شده توسط انسان یا وسایل تولیدی (ماشین آلات، ساختمان‌ها و سایر زیرساخت‌ها) است که در تولید کالاها و خدمات دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
زیستی
[ویرایش]در زیست‌شناسی و محیط زیست، یک منبع به عنوان ماده‌ای تعریف شده است که توسط یک جاندار زنده برای رشد، نگهداری و تولیدمثل طبیعی لازم است (به منابع زیستی مراجعه کنید). منابع اصلی برای جانوران مواد غذایی، آب و قلمرو است. برای گیاهان منابع کلیدی شامل نور خورشید، مواد مغذی، آب و مکانی برای رشد است.[۲] منابع، توسط یک ارگانیسم قابل مصرف هستند و در نتیجه در دسترس دیگر جانداران قرار نمی‌گیرند. رقابت برای منابع از برابری کامل متفاوت است (همه افراد صرف نظر از اندازه آنها مقدار یکسان از منابع را دریافت می‌کنند) تا اندازه متقارن کاملاً بزرگ (همه افراد از همان مقدار منبع در هر زیست توده واحد سوء استفاده کنند) تا کاملاً نامتقارن (بزرگ‌ترین افراد از همه استفاده کنند منبع موجود) درجه نابرابری اندازه تأثیر عمده‌ای بر ساختار و تنوع جوامع زیست‌محیطی دارد، به عنوان مثال. در جوامع گیاهی رقابت نامتقارن اندازه برای نور اثر قوی‌تر بر تنوع در مقایسه با رقابت برای منابع خاک دارد.
اقتصادی در مقابل زیست‌شناختی
[ویرایش]سه تفاوت اساسی بین دیدگاه‌های اقتصادی و زیست‌محیطی وجود دارد: ۱) تعریف منابع اقتصادی انسان‌محور (انسان‌شناسی) و تعریف منابع زیستی یا زیست‌محیطی طبیعت‌محور است (زیست‌سنجی یا طبیعت‌محور). ۲) دیدگاه اقتصادی شامل میل به همراه نیاز است، در حالی که دیدگاه زیست‌شناختی در مورد نیازهای اساسی زیستی است؛ و ۳) سیستم‌های اقتصادی مبتنی بر بازارهای مبادله‌ای برای کالاها و خدمات هستند، در حالی که سیستم‌های زیست‌شناختی بر پایهٔ فرایندهای طبیعی رشد، نگهداری و تولیدمثل هستند.[۱]
منابع رایانه‌ای
[ویرایش]منبع رایانه هر مؤلفهٔ فیزیکی یا مجازی با دسترسی محدود در یک کامپیوتر یا سیستم مدیریت اطلاعات است. منابع رایانه‌ای شامل ابزاری برای ورودی، پردازش، خروجی، ارتباط و ذخیره‌سازی است.[۵]
طبیعی
[ویرایش]منابع طبیعی از محیط زیست گرفته می‌شوند. بسیاری از منابع طبیعی برای بقای انسان ضروری است، در حالی که برخی دیگر برای ارضای میل بشر استفاده می‌شوند. حفاظت، مدیریت منابع طبیعی با هدف پایداری است. منابع طبیعی ممکن است به روش‌های مختلفی طبقه‌بندی شوند.[۱]
منابع را می‌توان بر اساس مبدأ به صورت زیر طبقه‌بندی کرد:
- منابع غیر آبی موجودات غیرزنده (مثلاً زمین، آب، هوا و مواد معدنی مانند طلا، آهن، مس، نقره) را تشکیل می‌دهند. منابع بیوتیک از زیست کره به دست می‌آید. جنگل‌ها و محصولات آنها، جانوران، پرندگان و محصولات آنها، ماهی و سایر موجودات دریایی نمونه‌های مهمی هستند. مواد معدنی مانند زغال‌سنگ و نفت گاهی در این دسته قرار می‌گیرند زیرا آنها از مواد آلی فسیلی تشکیل شده‌اند، هرچند در مدت زمان طولانی.
منابع طبیعی نیز بر اساس مرحله توسعه به این صورت طبقه‌بندی می‌شوند:
- منابع بالقوه شناخته‌شده وجود دارند و ممکن است در آینده مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال، ممکن است در بسیاری از مناطق هند و کویت نفتی وجود داشته باشد که دارای سنگ‌های رسوبی هستند، اما تا زمانی که در واقع حفرشده و مورد استفاده قرار گیرد، یک منبع بالقوه است. منابع واقعی آنهایی هستند که مورد بررسی قرار گرفته‌اند، کمیت و کیفیت آنها مشخص شده است و در زمان‌های کنونی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال، نفت و گاز طبیعی به‌طور فعال از میدان‌ها مرتفع بمبئی به دست می‌آید. توسعه یک منبع واقعی مانند فرآوری چوب به فناوری موجود و هزینه‌های آن بستگی دارد. آن بخش از منابع واقعی که می‌تواند با فناوری موجود با سودآوری قابل توسعه باشد به عنوان یک منبع ذخیره شناخته می‌شود، در حالی که آن بخشی که به دلیل نبود فناوری نمی‌تواند توسعه سودآوری داشته باشد به عنوان یک منبع سهام شناخته می‌شود.
منابع طبیعی را می‌توان بر اساس تجدیدپذیری به این صورت طبقه‌بندی کرد:
- منابع تجدیدناپذیر در دوره‌های زمین‌شناسی بسیار طولانی تشکیل می‌شوند. مواد معدنی و فسیل‌ها در این دسته قرار می‌گیرند. از آنجایی که زمان شکل‌گیری آنها بسیار کند است، پس از نابودی آنها نمی‌توانند دوباره به وجود بیایند. از این میان، مواد معدنی فلزی با بازیافت آنها می‌توانند دوباره مورد استفاده قرار گیرند، اما زغال‌سنگ و نفت قابل بازیافت نیستند. منابع تجدیدپذیر، مانند جنگل‌ها و شیلات، می‌توانند به نسبت سریع دوباره تولید شوند یا تولیدمثل کنند. بالاترین نرخی که در آن می‌توان از یک منبع پایدار استفاده کرد بازده پایدار است. برخی منابع مانند نور خورشید، هوا و باد به عنوان منابع همیشگی شناخته می‌شوند زیرا به‌طور مداوم در دسترس هستند، اگرچه با سرعت محدود. مقدار آنها تحت تأثیر مصرف انسان نیست. بسیاری از منابع تجدیدپذیر با استفاده از انسان می‌توانند از بین بروند، اما ممکن است دوباره ایجاد شوند و در نتیجه جریان داشته باشند. برخی از اینها، مانند محصولات کشاورزی، برای تجدید زمان کوتاهی می‌برند. برخی دیگر، مانند آب، زمان نسبتاً طولانی‌تری دارند، در حالی که هنوز بقیهٔ آنها، مانند جنگل‌ها، حتی بیشتر طول می‌کشند.
بسته به سرعت و کمیت مصرف، اضافه مصرف می‌تواند به هدر رفتن یا نابودی کامل و همیشگی یک منبع منجر شود. مناطق کشاورزی، ماهی و جانوران دیگر، جنگل‌ها، آب و خاک سالم، مناظر کشت‌شده و طبیعی مثال‌های مهمی هستند. چنین منابع تجدیدپذیری با شرایطی، گاهی به عنوان نوع سوم منابع یا به عنوان زیرگروه منابع تجدیدپذیر طبقه‌بندی می‌شوند. منابع تجدیدپذیر با شرایط مشروط در حال حاضر در معرض مصرف بیش از حد انسان هستند و تنها استفاده درازمدت از این منابع در پیمایش به اصطلاح صفر اکولوژیکی است، در جایی که استفادهٔ انسان کمتر از ظرفیت زیست‌محیطی زمین برای بازسازی است.
منابع طبیعی نیز بر اساس پراکندگی به صورت زیر طبقه‌بندی می‌شوند:
- منابع همه‌جایی در همه جا یافت می‌شود (به عنوان مثال هوا، نور، آب). منابع محلی فقط در مناطق خاصی از جهان (به عنوان مثال، سنگ آهن و آهن، قدرت زمین گرمایی) یافت می‌شود.
در مقابل منابع طبیعی بالقوه به شرح زیر است:
- منابع واقعی آن دسته از منابعی هستند که محل و کمیت آنها مشخص است و ما فناوری بهره‌برداری و استفاده از آنها را داریم. منابع بالقوه آنهایی هستند که ما دانش کافی نداریم یا در حال حاضر فناوری بهره‌برداری از آنها را نداریم.
بر اساس مالکیت، منابع را می‌توان به صورت فردی، اجتماعی، ملی و بین‌المللی طبقه‌بندی کرد.
نیروی کار یا نیروی انسانی
[ویرایش]در اقتصاد، نیروی کار یا منابع انسانی به تلاش انسان در تولید کالاها و ارائه خدمات اشاره دارد. منابع انسانی را می‌توان از نظر مهارت، انرژی، استعداد، توانایی‌ها یا دانش تعریف کرد.[۴]
در زمینه مدیریت پروژه، منابع انسانی آن دسته از کارمندان هستند که وظیفه انجام فعالیت‌های تعریف‌شده در برنامه پروژه را بر عهده دارند.[۶]
سرمایه یا زیرساخت
[ویرایش]در مطالعات اجتماعی، سرمایه به کالاهای بادوام از پیش تولیدشده اشاره دارد که در تولید کالا یا خدمات استفاده می‌شود. در اصل، سرمایه به منابع انسانی ساخته‌شده با استفاده از دانش و تخصص بر پایهٔ ابزار یا ارزش درک‌شده گفته می‌شود. نمونه‌های معمول سرمایه شامل ساختمان‌ها، ماشین آلات، راه‌آهن، جاده‌ها و کشتی‌ها است. کالاهای سرمایه‌ای به عنوان منابع ممکن است به میزان قابل توجهی مصرف شوند، گرچه ممکن است در فرایند تولید کاهش یابند و به‌طور معمول ظرفیت محدود دارند یا در دسترس برای استفاده دیگران نیستند.
ملموس در مقابل نامشهود
[ویرایش]در حالی که، منابع ملموس مانند تجهیزات، وجود فیزیکی واقعی دارند، منابع نامشهود مانند تصاویر شرکت‌ها، مارک‌ها و حق ثبت اختراعات و سایر مالکیت معنوی در انتزاع وجود دارد.[۷]
معمولاً ارزش اقتصادی یک منبع با عرضه و تقاضا کنترل می‌شود.
منابع در مقابل ذخایر
[ویرایش]در مطالعات میان‌رشته‌ای دوره زندگی، سه ویژگی برای تفکیک منابع و ذخایر ارائه شده است:[۸]
- ذخایر وسیله‌ای بالقوه هستند (برای استفاده در آینده)، منابع برای استفاده فوری است
- منابع کافی در یک دوره توسعه خاص، شرایط لازم برای قانون اساسی و نگهداری ذخایر است
- وظیفه منابع تضمین عملکرد روزانه یا کوتاه‌مدت افراد است، عملکرد ذخایر محافظت در برابر شوک یا در برابر اثر منفی پیری است.
استفاده و توسعه پایدار
[ویرایش]به‌طور معمول منابع نمی‌توانند به صورت اصلی خود مصرف شوند، بلکه باید از طریق توسعه منابع، آنها را به کالاهای قابل استفاده تبدیل کرد. به دلیل افزایش جمعیت، تقاضا برای منابع در حال افزایش است. در توزیع منابع و نابرابری اقتصادی مرتبط بین مناطق یا کشورها تفاوت‌های چشمگیری وجود دارد، در حالی که کشورهای توسعه‌یافته از منابع طبیعی بیشتری نسبت به کشورهای در حال توسعه استفاده می‌کنند. توسعه پایدار الگویی از استفادهٔ منابع است که هدف آن تأمین نیازهای انسان در عین حفظ محیط زیست است.[۱] توسعه پایدار بدان معنی است که ما باید منابع خود را با دقت مورد استفاده قرار دهیم تا نیاز فعلی خود را برآورده کنیم بدون اینکه توانایی نسل‌های آینده برای تأمین نیازهای خود را به خطر بیندازد. برای صرفه‌جویی و گسترش در دسترس بودن منابع باید از روش سه R - کاهش، استفاده مجدد و بازیافت پیروی کرد.
مشکلات مختلف مربوط به استفاده از منابع:
- تخریب محیط زیست
- مصرف بی‌رویه
- نفرین منابع
- تهی‌سازی منبع
- تراژدی منابع مشترک
- افسانه ابرقدرت
مزایای مختلفی که می‌تواند ناشی از استفاده عاقلانه از منابع باشد:
- رشد اقتصادی
- مصرف گرایی اخلاقی
- سعادت
- کیفیت زندگی
- پایداری
- ثروت
منابع
[ویرایش]- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ WanaGopa - NyawakanMiller, G.T. & S. Spoolman (2011). Living in the Environment: Principles, Connections, and Solutions (17th ed.). Belmont, CA: Brooks-Cole. ISBN 978-0-538-73534-6. Miller, G.T. & S. Spoolman (2011). Living in the Environment: Principles, Connections, and Solutions (17th ed.). Belmont, CA: Brooks-Cole. ISBN 978-0-538-73534-6.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Ricklefs, R.E. (2005). The Economy of Nature (6th ed.). New York, NY: WH Freeman. ISBN 0-7167-8697-4.
- ↑ یادکرد خالی (کمک)McConnell, C.R. , S.L. Brue, and S.M. Flynn. 2011. Economics: principles, problems, and policies, 19th ed. McGraw-Hill/Irwin, New York, NY. ISBN 0-07-351144-7.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ Mankiw, N.G. 2008. Principles of Economics, 5th ed. South-Western College Publishing, Boston, MA. ISBN 1-111-39911-5.
- ↑ Morley, D. 2010. Understanding Computers: Today and Tomorrow, 13th ed. Course Technology, Stamford, CT. ISBN 0-538-74810-9.
- ↑ Hut, PM (2008-09-07). "Getting and Estimating Resource Requirements - People". Pmhut.com. Retrieved 2012-01-02.
- ↑ Berry, John. 2004. Tangible Strategies for Intangible Assets. McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-141286-5.
- ↑ Cullati, Stéphane; Kliegel, Matthias; Widmer, Eric (2018). "Development of reserves over the life course and onset of vulnerability in later life". Nature Human Behaviour. 2 (8): 551–558. doi:10.1038/s41562-018-0395-3. ISSN 2397-3374. PMID 31209322.