پرش به محتوا

کنترل از طریق مرجع

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

کنترل از طریق مرجع (به انگلیسی: Authority control) در علوم کتاب‌داری، فرایندی است که اطلاعات کتاب‌نگاری را مثلاً در یک داده‌نامه کتابخانه[۱][۲][۳] سازمان می‌دهد. تکنیک روش «کنترل با مرجع» آن است که برای هر عنوان، از یک املای نام منفرد و مجزا (سرآیند) استفاده می‌کند یا از یک شناسه عددی استفاده می‌کند. در اینجا واژه «مرجع» از این ایده منشأ گرفته‌است که نام‌های افراد، مکان‌ها، اشیا و مفاهیم مرجع دهی شده‌اند، یعنی به یک حالت خاص بنا شده‌اند.[۴][۵][۶] این شناسه یا سرآیندهای «یکی از یک نوع» در سراسر داده‌نامه‌هایی که از فایل مرجع مرتبط استفاده می‌کند، به صورت سازگار اعمال شده‌اند[۷] همچنین این شناسه‌ها یا سرآیندها برای دیگر روش‌های سازمان دهی داده مثل پیوند و درون ارجاع قابل اعمال هستند.[۷][۸] هر ورودی کنترل شده در یک رکورد مرجع از نظر حوزه و کاربرد توصیف شده‌است، و این نوع سازماندهی به کارمندان کتابخانه کمک می‌کند تا از داده نگهداری کنند و آن را برای پژوهشگران کاربر-پسند کنند.[۹]

داده‌نامه‌نویس‌ها به هر موضوع -مثل نویسنده، عنوان، سری یا شرکت- یک شناسه یا اصطلاح سرآیندی یکتای به‌خصوص انتساب می‌دهند که این شناسه به صورت سازگار، یکتا، و بدون ابهام برای همه ارجاع‌ها به یک موضوع مشابه استفاده می‌شود، مزیت این کار دفع تغییراتی است که بواسطه املای متفاوت، نویسه‌گردانی، تخلص، یا نام مستعار ممکن است ایجاد شود.[۱۰] «سرآیندهای یکتا» کابران را به کلیه «اطلاعات مرتبط» راهنمایی می‌کنند، مثلاً آنها را برای دسترسی به عناوین مرتبط یا همایند راهنمایی می‌کنند.[۱۰] رکوردهای مرجع می‌توانند در یک پایگاه داده ترکیب شوند که در این صورت به آن فایل(پرونده) مرجع گفته می‌شود. این فایل‌ها، و نیز «پیوندهای منطقی»[۱۱] به دیگر فایل‌ها، باید نگهداری و به روزرسانی شوند، که کار این وظیفه کتابداران و دیگر داده‌نامه‌نویسان است. بر این اساس، کنترل با مرجع نوعی دایره واژه نظارت شده و نوعی کنترل کتاب‌نگاری است.

درحالیکه از دیدگاه نظری، هر اطلاعاتی را می‌توان از طریق مرجع کنترل کرد، مثلاً با مرجع‌های نام فردی یا شرکتی، عناوین یکسان، نام سری، یا موضوع‌ها،[۲][۳] داده‌نامه‌نویسان کتابخانه، معمولاً روی نام نویسنده و عناوین کار تمرکز می‌کنند. سرآیندهای موضوعی که در کتابخانه کنگره وجود دارند، کاری مشابه رکوردهای مرجع انجام می‌دهند، اگرچه معمولاً نوع مجزایی در نظر گرفته می‌شوند.

با گذشت زمان، و با تغییر اطلاعات، باید سازماندهی مجدد انجام داد. از یک دیدگاه کنترل با مرجع دربارهٔ ساخت یک سامانه کامل و یکپارچه بحث نمی‌کند، بلکه یک تلاش مستمر برای تغییر کردن است و نیز سعی آن در اضافه کردن «ساختار و ترتیب» با هدف کمک کردن به کاربران برای پیدا کردن اطلاعات است.[۹]

مزایای کنترل با مرجع

[ویرایش]
  • پژوهش بهتر: به پژوهشگران کمک می‌کند تا با تلاش کمتر به یک موضوع خاص دسترسی پیدا کنند. یک پایگاه داده/داده‌نامه که به خوبی طراحی شده‌است، به محقق کمک می‌کند تا چند واژه از یک ورودی را پرسمان کند تا به عبارات و اصطلاحات از پیش بنا شده برسد، پس دقت افزایش می‌یابد و در زمان صرفه جویی می‌شود.[۱۲]
  • جستجوی قابل پیش‌بینی تر:[۱۳] می‌تواند همراه با جستجوی کلیدواژه استفاده شود، یعنی مثلاً با «و» یا «نقیض» یا «یا» و دیگر عملگرهای بولی در یک مرورگر وب استفاده شود.[۱۱] این موضوع احتمال آنکه یک جستجو موارد مرتبط را برگرداند را افزایش می‌دهد.[۱۲]
  • سازگاری رکوردها[۱۴][۱۵][۱۶]
  • سازمان‌دهی و ساختاردهی اطلاعات[۱۰]
  • کارایی برای داده‌نامه‌نویس‌ها: فرایند کنترل با مرجع، نه تنها به محققانی که دنبال موضوع به‌خصوص برای تحقیق هستند کمک می‌کند، بلکه این موضوع به داده‌نامه‌نویس‌ها نیز کمک می‌کند تا اطلاعات را سازمان بدهند. داده‌نویس‌ها می‌توانند از رکوردهای مرجع هنگام رده‌بندی موارد جدید استفاده کنند، زیرا می‌توانند ببینند که کدام رکوردها تا کنون داده‌نامه شده‌اند و در نتیجه جلوی کارهای غیرلازم گرفته می‌شود.[۱۰][۱۱]
  • حداکثرسازی منابع کتابخانه[۱۰]
  • نگهداری ساده‌تر داده‌نامه: به داده‌نویس‌ها کمک می‌کند تا خطاها را تشخیص دهند و آن را تصحیح کنند. در بعضی مواقع، برنامه‌های نرم‌افزاری به افرادی که روی نگهداری داده نامه کار می‌کنند کمک می‌کند تا کارهای بعدی را انجام دهند مثلاً پاک‌سازی خودکار انجام دهند.[۱۷] همچنین به سازندگان و کاربران فراداده کمک می‌کند.[۱۲]
  • خطاهای کمتر: به گرفتن خطاهای علامتی یا املایی کمک می‌کند، این خطاها می‌توانند در طول زمان انباشته شوند، که به این موضوع «رانش با کیفیت» می‌گویند. برای مثال ماشین‌ها می‌توانند خطاهای املایی مثل «Elementary school techers» یا «Pumpkilns» را بگیرند، که بعداً می‌تواند توسط کارمندان کتابخانه اصلاح شوند.[۱۸]

پانویس

[ویرایش]
  1. ↑ Block, R. (1999). Authority control: What it is and why it matters. Retrieved on 27 October 2006.
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ "Why Does a Library Catalog Need Authority Control and What Is it?". IMPLEMENTING AUTHORITY CONTROL. United States: Vermont Department of Libraries. 2003. Archived from the original on 2015-06-07. Retrieved 2015-05-22. … However! : if the link [URL] in this footnote is a dead link, then … please [feel free to] see the next footnote, which links to a web page having the exact same title that does still exist (at a slightly different URL).
  3. ↑ "auctor [sic; see note below] (search term)". Online Etymology Dictionary. Douglas Harper. 2013. Retrieved 2013-07-19. author (n) — c.1300, autor "father," from O.Fr. auctor, acteor "author, originator, creator, instigator (12c. , Mod.Fr. auteur), from L. auctorem (nom. auctor) ... –
    authority (n.) — early 13c. , autorite "book or quotation that settles an argument," from O.Fr. auctorité "authority, prestige, right, permission, dignity, gravity; the Scriptures" (12c.; Mod.Fr. autorité), ... (see author). ...     {{cite web}}: External link in |quote= (help) Note: root words for both author and authority are words such as auctor or autor and autorite from the 13th century.
  4. ↑ Memidex. (2012). "authority (control)". Archived from the original on 30 September 2019. Retrieved 7 December 2012. Etymology … autorite "book or quotation that settles an argument", from Old French auctorité...
  5. ↑ Merriam-Webster Dictionary. (2012). "authority". Retrieved 7 December 2012. See "Origin of authority" – Middle English auctorite, from Anglo-French auctorité, from Latin auctoritat-, auctoritas opinion, decision, power, from auctor First Known Use: 13th century...{{cite news}}: نگهداری CS1: url-status (link)
  6. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ "Authority Control at the NMSU Library". United States: New Mexico State University. 2007. Archived from the original on 4 June 2010. Retrieved 25 November 2012.
  7. ↑ "Authority Control in the Card Environment". Implementing Authority Control. United States: Vermont Department of Libraries. 2003. Retrieved 22 May 2015.{{cite web}}: نگهداری CS1: url-status (link)[پیوند مرده]
  8. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ Wells, K. (n.d.). "Got authorities? Why authority control is good for your library". Tennessee Libraries. Archived from the original on 13 January 2013. Retrieved 23 January 2020.
  9. ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ۱۰٫۲ ۱۰٫۳ ۱۰٫۴ National Library of Australia. (n.d.). "Collection description policy". Archived from the original on 13 January 2013. Retrieved 23 January 2020. The primary purpose of authority control is to assist the catalogue user in locating items of interest.
  10. ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ "Authority Control at LTI". LTI. 2012. Archived from the original on 2013-12-15.
  11. ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ ۱۲٫۲ NCSU Libraries. (2012). "Brief guidelines on authority control decision-making". Archived from the original on 13 January 2013.
  12. ↑ Rutgers University Libraries. (2012). "Authority Control in Unicorn WorkFlows August 2001". Retrieved 23 January 2020. Why Authority Control?{{cite news}}: نگهداری CS1: url-status (link)
  13. ↑ Burger, R.H. (1985). Authority work: The creation, use, maintenance, and evaluation of authority records and files. Libraries Unlimited. ISBN 978-0-87287-491-6.
  14. ↑ Clack, D.H. (1990). Authority Control: Principles, Applications, and Instructions. UMI Books on Demand. ISBN 978-0-608-01443-2.
  15. ↑ Maxwell, R.L. (2002). Maxwell's guide to authority work. American Library Association. ISBN 978-0-8389-0822-8.
  16. ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام tws2NovY434 وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  17. ↑ Wells, K. (n.d.). "Got authorities? Why authority control is good for your library". Tennessee Libraries. Archived from the original on 13 January 2013. Retrieved 23 January 2020.

منابع

[ویرایش]
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=کنترل_از_طریق_مرجع&oldid=36900005»