शून्य

शून्य (०) एकटा अंक अछि जे संख्याक निरूपणक लेल प्रयोग कएल जाएवला आजुक सभ स्थानीय मान पद्धतिक अपरिहार्य प्रतीक अछि। एकर अतिरिक्त ई एकटा संख्या सेहो अछि। गणितमे एकर बहुत महत्वपूर्ण भूमिका अछि। पूर्णांक आ वास्तविक संख्याक लेल ई योगक तत्सम अवयव अछि।

शून्य

ग्वालियर दुर्गमे स्थित चतुर्भुज मन्दिरक देबालमे शून्य (०) अंकित अछि जे शून्यक लेखनक दोसर प्राचीनतम ज्ञात उदाहरण अछि । ई शून्य आजुक लगभग १५०० वर्ष पूर्व उत्कीर्ण कएल गेल छल ।

गुण

• कोनो वास्तविक संखिक शून्य सँ गुणा कए शून्य होइत अछि। (x × ० = ०)

• कोनो वास्तविक संख् या केँ शून्य सँ जोड़ब वा घटाबय सँ ओ संख्या वापस होइत अछि मुदा घटाबय पर (० - x) चिह्न परिवर्तन होइत अछि जतय x एकटा धनात्मक संख् या अछि (x + ० = x; x - ० = x)

गणितीय गुण

शून्य, पहिल प्राकृतिक पूर्णांक अछि। ई दोसर सभ संखिक द्वारा विभाजित होइत अछि। जँ जँ a एकटा वास्तविक वा मिश्रित संख्यान अछि:

• a + ० = ० + a = a (० योगक समतुल्य अवयव अछि)
• a × ० = ० × a = ०'
• जँ a ≠ ० तँ a० = १;
• ०० कखनो-कखनो १ क बराबर मानल जाइत अछि (बीजगणित आ समुच्चय सिद्धान्त मे), आ सीमा आदि क गणना करैत समय अपरिभाषित मानल जाइत अछि।
• शून्यक गुणनफल १ होइत अछि;
• a + ( ⁇ a) = ०;
• a/० परिभाषित नहि अछि.
• ०/० सेहो अपरिभाषित अछि।
• जँ कोनो पूर्णांक n> ० अछि, तँ ० केर nम मूल सेहो शून्य अछि।
• शून्य एकमात्र एहन संख्या अछि जे वास्तविक, धनात्मक, ऋणात्मक आ पूर्णतः काल्पनिक सेहो अछि।

एहो सभ देखी

• ०
• ब्रह्मगुप्त