నిమిషము
నిమిషము అనేది ఒక కాలమానము. ఒక గంటలో 60 వ భాగం నిముషం[1]. ఇది 60 సెకండ్ల కాలానికి సమానము. ఇది SI ప్రమాణం కానప్పటికీ, దీనీ SI ప్రమాణంగా అంగీకరించారు.[2] దీనికి SI ప్రమాణం min (ప్రమాణం ప్రక్కన డాట్ ఉంచరాదు). నిముషం కోణానికి కూడా ఒక కొలమానం. కోణాన్ని కొలిచేటపుడు ఒక నిముషం అంటే ఒక డిగ్రీలో 60 వ వంతు. ఇది 60 ఆర్కు సెకండ్లకు సమానం.
చరిత్ర
[మార్చు]సా.శ. 1000లో యూదు నెలలను చర్చిస్తున్నప్పుడు మొట్టమొదటి సారి ఆల్-బెరూని గంటను అరవై భాగాలుగా విభజిస్తూ నిమిషం, సెకండ్లు, దర్డ్, ఫోర్త్‌లను ప్రవేశపెట్టాడు[3]. 1235 ప్రాంతంలో జాన్ ఆఫ్ సాక్రోబోస్కో ఈ విధానాన్ని కొనసాగించాడు. కానీ సాక్రోబోస్కో అది కనుగొన్న మొదటి వ్యక్తి అని నాథాఫ్ట్ భావించాడు.[4]
చారిత్రికంగా "minute" (మినిట్) అనే పదం లాటిన్ పదమైన pars minuta prima నుండి వ్యుత్పత్తి అయినది. దాని అర్థం "మొదటి చిన్న భాగం". గంటను విభజించడం తరువాత "సెకండ్ చిన్న భాగం" (లాటిన్:pars minuta secunda)గా జరిగింది. తరువాత "సెకండు" అనే పదం వచ్చింది. తరువాత సెకండును కూడా 60 భాగాలుగా విభజించి "దర్డ్" (సెకండులో 1⁄60 వంతు) పేరు పెట్టారు. అయినప్పటికీ వాడుకలో సెకండులోని భాగాలను దశాంశాలలో సూచించడం జరుగుతున్నది.
1267 లో, మధ్యయుగ శాస్త్రవేత్త రోజర్ బేకన్, లాటిన్లో వ్రాస్తూ, రెండు పౌర్ణమి ల మధ్య సమయాన్ని అనేక గంటలు, నిమిషాలు, సెకన్లు, థర్డ్‌లు, ఫోర్త్‌లు (హోరే, మినుటా, సెకండ, టెర్టియా, క్వార్టా) లను పేర్కొన్న క్యాలెండర్ తేదీలతో నిర్వచించారు.[5]
1675 లో థామస్ టాంపియన్ అనే ఇంగ్లీష్ వాచ్ మేకర్ హెయిర్‌స్ప్రింగ్ కనిపెట్టిన తర్వాతే నిమిషం చేతి గడియారాలలో ప్రవేశపెట్టడం సాధ్యమైంది.[6]
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "What is the origin of hours, minutes and seconds?". Wisteme. Archived from the original on 24 March 2012. Retrieved 2011-05-25.
What we now call a minute derives from the first fractional sexagesimal place
. - ↑ "Non-SI units accepted for use with the SI, and units based on fundamental constants". Bureau International de Poids et Mesures. Archived from the original on 2014-11-11. Retrieved 2011-05-25.
- ↑ Al-Biruni (1879) [1000]. The Chronology of Ancient Nations. Translated by Sachau, C. Edward. pp. 147–149.
- ↑ Nothaft, C. Philipp E. (2018), Scandalous Error: Calendar Reform and Calendrical Astronomy in Medieval Europe, Oxford: Oxford University Press, p. 126, ISBN 9780198799559,
Sacrobosco switched to sexagesimal fractions, but rendered them more congenial to computistical use by applying them not to the day but to the hour, thereby inaugurating the use of hours, minutes, and seconds that still prevails in the twenty-first century.
- ↑ R Bacon (2000) [1928]. The Opus Majus of Roger Bacon. BR Belle. University of Pennsylvania Press. p. table facing page 231. ISBN 978-1-85506-856-8.
- ↑ Mitman, Carl (1926). "The Story of Timekeeping". 22 (5). The Scientific Monthly: 424–427.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(help)
గ్రంథవళి
[మార్చు]- Henry Campbell Black, Black's Law Dictionary, 6th Edition, entry on Minute. West Publishing Company, St. Paul, Minnesota, 1991.
- Eric W. Weisstein. "Arc Minute." From MathWorld—A Wolfram