ปัญญา (ศาสนาพุทธ)
อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง อ้างอิงที่ไม่มีชื่อต้องมีเนื้อหา
| เป็นส่วนหนึ่งของ |
| ธรรมะหนทางสู่การรู้แจ้ง |
|---|
 |
-
ปัญญา (𑀧𑀜𑁆𑀜𑀸; ปญฺญ) ในภาษาบาลี หรือ ปราชญ์ (प्रज्ञा; ปฺรชฺญฺา) ในภาษาสันสกฤต แปลว่า ความรู้ทั่ว คือรู้ทั่วถึงเหตุถึงผล รู้อย่างชัดเจน, รู้เรื่องบาปบุญคุณโทษ, รู้สิ่งที่ควรทำควรเว้น เป็นต้น เป็นธรรมที่คอยกำกับศรัทธา เพื่อให้เชื่อประกอบด้วยเหตุผล ไม่ให้หลงเชื่ออย่างงมงาย
ในสังคีติสูตร พระสารีบุตรกล่าวว่า ปัญญา ทำให้เกิดได้ 3 วิธี คือ[1]
- โดยการสดับตรับฟัง การศึกษาเล่าเรียน (สุตมยปัญญา ปัญญาที่เกิดจากการฟัง)
- โดยการคิดค้น การตรึกตรอง (จินตามยปัญญา ปัญญาที่เกิดจากการคิด)
- โดยการอบรมจิต การเจริญภาวนา (ภาวนามยปัญญา ปัญญาที่เกิดจากการอบรม)
หลักธรรมทางพระพุทธศาสนาที่เกี่ยวข้องกับปัญญา3อย่างคือ
- กาลามสูตร จัดเป็นสุตามยปัญญา
- โยนิโสมนสิการ จัดเป็นจินตามยปัญญา
- สมถะและวิปัสสนา จัดเป็นภาวนามยปัญญา
ปัญญา ที่เป็นระดับ อธิปัญญา คือปัญญาอย่างสูง จัดเป็นสิกขาข้อหนึ่งใน สิกขา 3 หรือ ไตรสิกขา คือ อธิศีล อธิจิต อธิปัญญา
อ้างอิง
[แก้]- พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช), พจนานุกรมเพื่อการศึกษาพุทธศาสน์ ชุด คำวัด, วัดราชโอรสาราม กรุงเทพฯ พ.ศ. 2548
- ↑ "พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย : สังคีติสูตร". มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. 22 ธันวาคม 2560. สืบค้นเมื่อ 15 พฤษาภาคม 2561.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help)[ลิงก์เสีย]