Prijeđi na sadržaj

1775.

Izvor: Wikipedija
(Preusmjereno sa stranice 1775)
Ovo je članak o godini 1775.
Milenijum: 2. milenijum
Vjekovi: 17. vijek18. vijek19. vijek
Decenija: 1740-e  1750-e  1760-e  – 1770-e –  1780-e  1790-e  1800-e
Godine: 1772 1773 177417751776 1777 1778
Bitka kod Lexingtona.
1775.. po kalendarima
Gregorijanski 1775.. (MDCCLXXV)
Ab urbe condita 2528.
Islamski 1188–1189.
Iranski 1153–1154.
Hebrejski 5535–5536.
Bizantski 7283–7284.
Koptski 1491–1492.
Hindu kalendari
Vikram Samvat 1830–1831.
Shaka Samvat 1697–1698.
Kali Yuga 4876–4877.
Kineski
Kontinualno 4411–4412.
60 godina Yin Drvo Koza
(od kineske Ng.)
Holocenski kalendar 11775.
p  r  u
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1775 (MDCCLXXV) bila je redovna godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u četvrtak po julijanskom kalendaru.

Događaji

[uredi | uredi kod]

Januar/Siječanj

[uredi | uredi kod]

Februar/Veljača

[uredi | uredi kod]
Pio VI

Mart/Ožujak

[uredi | uredi kod]
  • 14. 3. - Ugovor iz Sycamore Shoalsa ili Watauge: vanlegalni sporazum kojim severnokarolinski zemljišni špekulant Henderson kupuje od Čirokija prostranu zemlju južno od Ohaja i osniva koloniju Transylvania - ali tu žive i drugi Indijanci, na isti prostor prava polažu i druge kolonije. Daniel Boone je poslat da ustanovi tzv. Put kroz Divljinu, u napadu Šonija poginulo je nekoliko članova njegove ekspedicije.
  • 15. 3. - Počinje Prvi Anglo-maratski rat u centralnoj i zapadnoj Indiji (do 1782).
  • 17. 3. - Manifestom carice Katarine, zabranjeno je da se jednom oslobođeni kmetovi vraćaju u kmetstvo.
  • 20 - 26. 3. - Seljačka buna u Češkoj kod Hlumeca na Cidlini - potučeni su.
  • 23. 3. - Druga Virdžinijska konvencija: Patrick Henry ubeđuje da se formira milicija nezavisno od britanskih vlasti, navodno završava govor rečima "Dajte mi slobodu ili mi dajte smrt!" - na kraju je i donesena takva odluka (bili su prisutni i George Washington i Thomas Jefferson).

April/Travanj

[uredi | uredi kod]
  • 11. 4. - Anna Maria Schwegelin je poslednja "veštica" osuđena u današnjoj Nemačkoj (umrla je u zatvoru 1781).
  • travanj - Car Josip II. je u posjeti Hrvatskoj i Primorju. Mjesto Podovi mjenja ime u Dvor. Donja Munjava mijenja ime u Josipdol. Počinje nova gradnja ceste Jozefina (do 1779).
  • 18/19. 4. - Gen. Thomas Gage, guverner kolonije Massachusetts Bay, poslao 700 ljudi da zaplene municiju iz skladišta u Concordu, nadomak Bostona. Nekoliko jahača, najpoznatiji Paul Revere, obaveštavaju okolinu.
"Bitka kod Lexingtona" - friz u Kapitolu SAD
  • 19. 4. - Bitke kod Lexingtona i Concorda: okršaj britanskih trupa sa "minitmenima" u Lexingtonu, ovi su rasterani uz osam poginulih a Britanci nastavljaju prema Concordu;
    • Britanci pretresaju Concord, jedna njihova četa je poražena kod North Bridgea a glavnina trpi velike gubitke pri povlačenju u Boston
    • "pucanj koji se čuo oko sveta" - počeo je Američki rat za nezavisnost.
    • počinje 11-mesečna Opsada Bostona.
  • 20. 4. - Barutni incident: po naređenju guvernera Virdžinije, uzet je barut iz skladišta u Williamsburgu.
  • april - maj - "Brašneni rat": u delovima Francuske izbijaju nemiri zbog visoke cene hleba. Nestašica žita i visoke cene su u vezi sa liberalizacijom trgovine koju je prošle godine sproveo ministar Anne Robert Jacques Turgot. Javlja se teorija zavere Pacte de Famine, da se glad namerno izaziva.
  • proleće - U Sarajevo stigao Ajvaz Hadži Halil-paša - navodno je bio na dobrom glasu ali su ga Bošnjaci pokvarili, ubrzo je bespravno tražio novac.[1]

Maj/Svibanj

[uredi | uredi kod]

Jun/Juni/Lipanj

[uredi | uredi kod]
Zaporožje 1775
  • 5. 6. - Ruska vojska na čelu sa Petrom Tekelijom opkolila kozake u Zaporoškoj Siči - ovi pristaju da se predaju a Tekelija dobija Orden Svetog Aleksandra Nevskog jer je izvršio zadatak bez prolivanja krvi. Deo kozaka odlazi na osmansku deltu Dunava, gde nastaje Zadunajska Sič.
  • 8. 6. - Guverner lord Dunmore je pobegao na brod, proglasio je da je kolonija Virdžinija u pobuni.
  • 11. 6. - Louis XVI od Francuske je krunisan u katedrali u Reimsu.
  • 11 - 12. 6. - Bitka kod Machiasa je prva pomorska bitka Američkog rata, zarobljena je HMS Margaretta, zarobljavanje drugih britanskih brodova se smatra početkom Trgovačke mornarice SAD.
  • 14. 6. - Kongres je osnovao Kontinentalnu armiju, vojsku 13 Ujedinjenih Kolonija; vrhovni komandant je gen. George Washington.
  • lipanj - Dubrovačka republika sklopila sporazum sa Aleksejem Orlovim: primiće ruskog konzula koji će u svom stanu moći urediti pravoslavnu crkvu[3] (prvi konzul: Antun Ghika 1788-1801[4]).
"Bitka na Bunker hillu"
  • 17. 6. - Opsada Bostona, Bitka kod Bunker Hilla, zapravo na Breedovom brdu: Britanci u trećem napadu zauzimaju dva brda od kolonijalaca po cenu preko 200 mrtvih.
  • 27. 6. - Kongres je ovlastio gen. Philipa Schuylera da ispita mogućnost invazije Kvebeka i preduzme je ako je zgodno.

Jul/Juli/Srpanj

[uredi | uredi kod]
  • 6 - 8. 7. - Kongres usvaja Deklaraciju o uzrocima, objašnjenje zašto se pribeglo oružju i tzv. Peticiju maslinove grančice, u kojoj se izražava lojalnost kralju i poziva ga se da spreči dalji konflikt.
  • leto - Iz Bosne je preko Petrinje pobeglo 800 lica u Šajkaški bataljon i Gradišku regimentu Slavonske granice. Još preko 100 porodica iz Bosne se ove godine naseljava u sremskoj vojnoj granici.[5]
  • 20. 7. - Malesherbes je imenovan za ministra kraljevskog doma u Francuskoj (do 1776), nakon što je predstavio kralju spisak problema i potrebu za remont finansija.
  • 26. 7. - Benjamin Franklin je prvi generalni direktor (Postmaster General) buduće poštanske službe SAD.
  • jul, krajem - Arhimandrit Petar u tajnosti odlazi za Rusiju. U Crnoj Gori zbog ovoga dolazi do sukoba između guvernadura Jovana Radonjića i vladike Save.[6] Radonjić se početkom avgusta obraća predstavkom carici, što je prvi put da se svetovna ličnost obraća ruskom dvoru.
  • 30. 7. - James Cook se vratio sa drugog putovanja oko sveta: definitivno je dokazano da nema južnog kontinenta, kakav je ranije zamišljan, dokazana je upotrebljivost Larcum Kendallovog hronometra K1 za određivanje longitude.

Avgust/August/Kolovoz

[uredi | uredi kod]
Ahmed-paša Džezar
  • 21 - 22. 8. - Pošto je osmanska mornarica Džezairli Gazi Hasan-paše bombardovala Akru, Zahir al-Umar pokušava pobeći ali je poginuo. Sultan sledećeg meseca postavlja Bošnjaka Ahmed-pašu Džezara za muhafiza u Akri - na čelu je Sidonskog, i povremeno Damaštanskog ejaleta, do smrti 1804.
  • 23. 8. - Kralj George III, pošto je čuo za Bitku kod Bunker Hilla, ali ne i Peticiju maslinove grančice, izdaje Proklamaciju za gušenje pobune.
  • 27. 8. - 9. 9. - Newfoundlandski uragan, ili Uragan Nezavisnosti, pogađa obale od Severne Karoline od Newfoundlanda, uz mnogo materijalne štete i procenjenih 4.000 mrtvih.

Septembar/Rujan

[uredi | uredi kod]
Američko napredovanje prema Kvebeku

Oktobar/Listopad

[uredi | uredi kod]
  • 13. 10. - Osnovana je Kontinentalna mornarica (1775-85, RM SAD je osnovana 1794).
  • oktobar - Burmanska invazija Sijama - nanose velike gubitke, ali je rat iznenada prekinut sledećeg leta, smrću burmanskog vladara.
  • 23. 10. - Stephen Sayre, Amerikanac i šerif u Londonu, uhapšen je pod optužbom da je hteo oteti kralja Georgea III u vreme otvaranja parlamenta tri dana kasnije.

Novembar/Studeni

[uredi | uredi kod]
  • 3. 11. - Američki rat za nezavisnost: Završena opsada Fort St. Jeana - otvoren put prema Montrealu.
  • 7. 11. - Dunmoreova proklamacija: guverner Virdžinije proglašava ratno stanje, nudi slobodu robovima koji bi se priključili lojalističkoj stvari, što je naljutilo elitu obe strane (Virdžinijska konvencija sledećeg meseca preti pogubljenjem robovima koji uzmu oružje).
  • 10. 11. - Kongres je osnovao Kontinentalne marince (do 1783, Marinski zbor SAD od 1798).
  • 13. 11. - Amerikanci ušli u Montreal bez otpora
  • 17. 11. - Knoxova ekspedicija ili Plemenita povorka artiljerije: puk Henry Knox prevozi do januara artiljeriju iz Fort Ticonderoge do Bostona.
  • 18. 11. (7. 11. po j.k.) - Odredba o upravljanju gubernijama Ruske imperije: umesto 23 gubernije uvedena 53 namesništva, koja se dele na 10-12 ujezda (gubernije vraćene 1796). Pošto nema dovoljno gradova za središta ujezda, proglašeno ih je 216 novih - npr. Jelisavetgrad u Novorosijskoj guberniji, nekada Novoj Srbiji (dan. Kropivnicki u Ukrajini).
  • novembar - decembar - Tzv. Snežna kampanja u Južnoj Karolini, prva veća operacija na jugu: patrioti su rasturili lojaliste.

Decembar/Prosinac

[uredi | uredi kod]
Kontinentalne boje
Gadsdenova zastava

Kroz godinu

[uredi | uredi kod]
Gloriette u vrtu bečkog zamka Schönbrunn (foto 1854)
  • Jedinstveni carinski teritorij austrijskih i čeških pokrajina.[7]
  • Neka mjesta u istočnijem dijelu Srijema pripala komori, koja ih je prodala novim vlasnicima.[8]
  • Crkve: sv. Jurja Mučenika u Svetom Đurđu, sv. Nikole u Jastrebarskom, sv. Martina u Donjem Martijancu, sv. Ilije u Gradini; prva katolička, sv. Ane u Glogonju; Svetojovanska crkva u Novom Sadu (srušena 1921); Prenosa moštiju Svetog oca Nikolaja u Pećincima, od tvrdog materijala; sv. proroka Ilije u Staroj Pazovi; Vavedenja Presvete Bogorodice u Kneževim Vinogradima, od tvrdog materijala; sv. Arhangela Mihajla u Kanjiži, izgorela 1848; Bezgrešnog začeća BDM u Bilju
  • Srbi mogu biti birani u Spoljašnji senat Pešte.[9]
  • Nikola Plantić: "Pobožna premišljavanja".
  • Kalendarska reforma u srpskoj crkvi: izostavljeni svi Srbi svetitelji osim Svetog Save.[10] ("karlovački Sinod proglasio Svetog Savu za srpskog narodnog sveca")
  • Matthew Boulton i James Watt osnivaju u Birminghamu firmu Boulton and Watt za proizvodnju parnih mašina. Parlament je ove godine produžio Wattov patent za parnu mašinu iz 1769 do 1800.
  • Alessandro Volta je poboljšao i popularizovao elektrofor, kapacitivni elektrostatički generator.
  • U Parizu je osnovana časovničarska firma Breguet.
  • U Kini su završene Dvadeset četiri povijesti, zbirka zvaničnih istorija dinastija od Žutog cara do dinastije Ming.
  • Mikronezijski atol Pingelap je opustošen tajfunom, preživelo je samo 20 ljudi - populaciono usko grlo stvara uslove za neuobičajeno veliki broj ljudi sa ahromatopsijom.
  • 1775-82 - Severnoamerička epidemija boginja: ima ih oko Bostona i u armiji koja je ušla u Kanadu; šire se do Misisipija; iz Meksika prelaze preko Komanča do Šošona, pogođeni su narodi na pacifičkoj obali.[11] (→ de)

Rođeni

[uredi | uredi kod]

Umrli

[uredi | uredi kod]
Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1775.

Reference

[uredi | uredi kod]
Literatura
  • Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
  • Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1)