20 - ئەسىر
|
ئەسرلەر
19 - ئەسر | 20 - ئەسر | 21 - ئەسر |
20 - ئەسر، مىلادى تەقۋىمگە كۆرە 1901 - يىلى 1 - يانۋاردىن 2000 - يىلى 31 - دېكابرغىچە بولغان ۋاقىت ئارىلىقىنى كۆرسىتىدۇ.
ۋەقەلەر
[تەھرىرلەش]1900 - يىللار
[تەھرىرلەش]- 1900 - يىلى - دۇنيادىكى تۇنجى مېترو پارىژدا ئىشقا كىرىشتى.
- 1901 - يىلى - تۇنجى قىتئە ئاتلىغان رادىئو تارقىتىش باشلىدى.
- 1901 - يىلى -ئابدۇخالىق ئۇيغۇر تۇغۇلدى.
- 1903 - يىلى -ئاكا - ئۇكا رايتلار ئايروپلاننى ئىجاد قىلدى.
- 1904 - يىلى -رۇسىيە - ياپونىيە ئۇرۇشى پارتىلىدى. بۇ ئۇرۇشتا چاررۇسىيە يېڭىلدى.
- 1905 - يىلى -ئالبېرت ئېينىشتېيىن نىسپىيلىك نەزەرىيىسىنى ئېلان قىلدى.
- 1906 - يىلى -دۇنيادا تۇنجى كۆپ مىنۇتلۇق فىلم «The Story of the Kelly Gang» قويۇلدى.
- 1908 - يىلى -چىڭ سۇلالسى تەختىگە 2 ياشلىق پۇيى ئولتۇردى.
1910 - يىللار
[تەھرىرلەش]- 1911 - يىلى - تۆمۈر خەلىپە يېغىلىقى.
- 1912 - يىلى - ياڭ زېڭشىن شەرقىي تۈركىستانغا كەلدى.
- 1912 - يىلى - جۇڭخۇا مىنگو ئېلان قىلىندى.
- 1918 - يىلى - 1 - دۇنيا ئۇرۇشى پارتىلىدى.
- 19150 - يىلى - چاناققەلە ئۇرۇشى باشلىدى.
- 1916 - يىلى - تانكا تۇنجى قېتىم 1 - دۇنيا ئۇرۇشىدا ئىشلىتىلدى.
- 1917 - يىلى -ئۆكتەبر ئىنقىلابى غەلبە قىلدى.
- 1918 - يىلى -[[1 - دۇنيا ئۇرۇشى ئاخىرلاشىتى. ئانتانتا دۆلەتلىرى غەلبە قىلىپ، ئىتتىپاقداش دۆلەتلەر ئېغىر مەغلۇب بولدى.
- 1919 - يىلى -تۈرك ئازادلىق ئىنقىلابى باشلىدى.
1920 - يىللار
[تەھرىرلەش]- 1920 - يىلى - يېنىك تىپتىكى ئاپتۇمات ئىجاد قىلىندى.
- 1921 - يىلى - ئابدۇخالىق ئۇيغۇر ئويغان ناملىق شىئېرىنى يازدى.
- 1922 - يىلى -
- 1923 - يىلى -
- 1924 - يىلى -
- 1925 - يىلى -
- 1926 - يىلى -
- 1927 - يىلى - ياڭ زېڭشىن ئۆلتۈرۈلدى.
- 1928 - يىلى - ئالكساندېر فلامېنك پېنسىلىننى كەشپ قىلدى.
- 1929 - يىلى - بۈيۈك ئىقتىسادىي بۆھران پارتىلىدى.
1930 - يىللار
[تەھرىرلەش]- 1930 - يىلى - گاندى ھىندىستاندا پاسسىپ تىركىشىش ھەركىتىنى باشلاتتى.
- 1931 - يىلى - خوجانىياز ھاجى يېغىلىقى پارتىلىدى.
- 1932 - يىلى - تۇرپاندا ئىنقىلاب پارتىلىدى.
- 1933 - يىلى - شەرقىي تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيىتى كاشغەردە قۇرۇلدى.
- ئابدۇخالىق ئۇيغۇر قاتارلىقلار شېڭ شىسەي تەرىپىدىن قەتىل قىلىندى. - 1934 - يىلى - شەرقىي تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيىتى يىقىلدى.
- 1935 - يىلى -
- 1936 - يىلى -
- 1937 - يىلى -
- 1938 - يىلى - خوجا نىياز ھاجى، شېرىپخان تۆرە قاتارلىق 108 كىشى شېھىد قىلىندى.
- 1939 - يىلى -
1940 - يىللار
[تەھرىرلەش]- 1940 - يىلى -
- 1941 - يىلى -
- 1942 - يىلى -
- 1943 - يىلى -
- 1944 - يىلى - شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى غۇلجادا قۇرۇلدى.
- 1945 - يىلى - 2 - دۇنيا ئۇرۇشى ئاخىرلاشتى.
- 1946 - يىلى - ئاتالمىش شىنجاڭ ئۆلكىلىك بىرلەشمە ھۆكۈمەت قۇرۇلدى. مەسئۇد سابرى ئۆلكە رەئىسى بولدى.
- 1947 - يىلى -
- 1948 - يىلى -
- 1949 - يىلى - ئەخمەتجان قاسىمى قاتارلىقلار سۇيقەستكە ئۇچىرىدى. خىتاي خەلق جۇمھۇرىيىتى قۇرۇلدى.
1950 - يىللار
[تەھرىرلەش]- 1950 - يىلى -
- 1951 - يىلى -
- 1952 - يىلى -
- 1953 - يىلى -
- 1954 - يىلى - ئاتالمىش ئىلى قازاق ئاپتونوم ئوبلاستى قۇرۇلدى.
- 1955 - يىلى - ئاتالمىش شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى قۇرۇلدى.
- 1956 - يىلى -
- 1957 - يىلى -
- 1958 - يىلى -
- 1959 - يىلى -
1960 - يىللار
[تەھرىرلەش]- 1960 - يىلى -
- 1961 - يىلى -
- 1962 - يىلى -
- 1963 - يىلى -
- 1964 - يىلى -
- 1965 - يىلى - مەدەنىيەت زور ئىنقىلابى باشلىدى.
- 1966 - يىلى -
- 1967 - يىلى -
- 1968 - يىلى -
- 1969 - يىلى -
1970 - يىللار
[تەھرىرلەش]- 1970 - يىلى -
- 1971 - يىلى -
- 1972 - يىلى -
- 1973 - يىلى -
- 1974 - يىلى -
- 1975 - يىلى -
- 1976 - يىلى - ما ۋزېدوڭ، جۇ ئېنلەي، جۇ دې قاتارلىقلار ئۆلدى. مەدەنىيەت ئىنقىلابى ئاخىرلاشتى.
- 1977 - يىلى -
- 1978 - يىلى -
- 1979 - يىلى -
1980 - يىللار
[تەھرىرلەش]- 1980 - يىلى -
- 1981 - يىلى -
- 1982 - يىلى - خىتايدا كوممۇنا ئاخىرلاشتى.
- 1983 - يىلى -
- 1984 - يىلى - ئۇيغۇر كونا يېزىقى رەسمىي ئەسلىگە كەلدى.
- 1985 - يىلى -
- 1986 - يىلى -
- 1987 - يىلى -
- 1988 - يىلى -
- 1989 - يىلى - بارىن ۋەقەسى
1990 - يىللار
[تەھرىرلەش]- 1990 - يىلى -
- 1991 - يىلى - سوۋېت ئىتتىپاقى پارچىلاندى.
- 1992 - يىلى -
- 1993 - يىلى -
- 1994 - يىلى -
- 1995 - يىلى -
- 1996 - يىلى -
- 1997 - يىلى - 5 - فېۋرال غۇلجا ۋەقەسى
- 1998 - يىلى -
- 1999 - يىلى -
1931
- Rusya'da Sovyet hükümeti kuruldu.
- Japonlar, Mukden'i işgal etti.
1933
- Almanya'da Nazi Partisi iktidara gelerek Hitler başbakan oldu.
1934
- Percy Shaw, "Kedi gözü"nün patentini aldı.
1936
- İspanya İç Savaşı başladı.
1937
- Hindenburg havagemisi düştü. 35 kişi öldü.
1939
- II. Dünya Savaşı başladı.
1940
- Almanya ile Sovyetler Birliği arasında ekonomik işbirliği antlaşması imzalandı.
- Sovyetler Birliği Baltık Ülkeleri’nin istilasına başladı.
- İtalya Yunanistan’a saldırdı.
1941
- Kuzey Afrika Cephesi’nde; Tobruk, İngilizlerin eline geçti.
- Kuzey Afrika Cephesi’nde; Bingazi İngilizlerin eline geçti.
- Bulgaristan, Mihver Devletleri’e katılma kararı aldı.
- Yugoslavya, Mihver Devletlerine katılma kararı aldı.
-Yugoslavya’da General Simoviç, kansız bir darbe ile yönetimi ele geçirdi. Yeni hükümet, Mihver Devletlerinden ayrılma kararı aldı.
- Kuzey Afrika Cephesi’nde Alman birlikleri Bingazi’yi ele geçirdi.
- Alman orduları, Bulgaristan üzerinden Yugoslavya’ya saldırdı.
-ABD, Almanya ve İtalya’ya savaş ilan etti.
1945
- Adolf Hitler,intihar etti. Almanlar ve Japonlar teslim oldu. Müttefikler savaşı kazandı.
1945
- Hiroşima'ya ilk atom bombasının atılması.
1946
- İlk genel kullanım amaçlı bilgisayar.(ENIAC)
1947
- Soğuk Savaş'ın başlangıcı.
1961
- Uzayda ilk insan.(Yuri Gagarin).
1969
- İlk bilgisayar ağı.(ARPANET)
1969
- Aya ilk insanlı uçuş ve ay yüzeyine ilk insanın ayak basması.(Neil Armstrong)
1970
- İlk kişisel bilgisayar.(Kenbak-1)
1971
- İlk uzay istasyonu.(Salyut 1)
1986
- Tarihte ilk büyük çaplı nükleer kaza.(Çernobil)
1988
- ARPANET'in halka açılması.(internet)
1989
- Berlin Duvarı'nın yıkılması.
1990
- Körfez Savaşı'nın başlangıcı.
1991
- Sovyetler Birliği bölündü.
1991
- Yugoslavya dağıldı.
-->
1922
[تەھرىرلەش]- Kurtuluş Savaşı kazanıldı ve yeni Türk devletinin temelleri atıldı. Gazi Mustafa Kemal Paşa saltanatı kaldırdı.
20. yüzyılda etkin olan kişiler
[تەھرىرلەش][[Dosya:Ismail Enver.jpg|sağ|200px|küçükresim|Enver Paşa]] [[Dosya:Mustafa Kemal Pasha Time magazine Vol. I No. 4 Mar. 24, 1923.jpg|sağ|200px|küçükresim|Mustafa Kemal Atatürk, 24 Mart 1923 tarihli Time dergisinin kapağında]]
[[Dosya:Bundesarchiv Bild 183-2004-1202-504, Berlin, Adolf Hitler und Hermann Göring.jpg|sağ|küçükresim|320px|Adolf Hitler, 16 Mart 1938'de halkı selamlarken]]
[[Dosya:Cairo conference.jpg|küçükresim|Çan Kay Şek, Franklin D. Roosevelt ve Winston Churchill Kahire Konferansında. (1943)]] [[Dosya:Mao Zedong.jpg|küçükresim|sağ|200px|Mao Zedong]] [[Dosya:Gamal-002.jpg|küçükresim|200px|Cemal Abdünnasır ve Nikita Kruşçev]]
[[Dosya:Dscoverche-gandhi.jpg|çerçeveli|sağ|2005 yılının Kasım sayısında (#46) Alman haftalık haber dergisi Der Spiegel Gandhi ve Che Guevara]] [[Dosya:Official Portrait of President Reagan 1981.jpg|küçükresim|200px|Ronald Reagan]]
Liderler
[تەھرىرلەش]Avrupa
[تەھرىرلەش]- II. Wilhelm (Alman İmparatorluğu)
- Konrad Adenauer (Almanya Federal Cumhuriyeti)
- Willy Brandt (Almanya Federal Cumhuriyeti)
- Heinrich Brüning (Almanya-Weimar Cumhuriyeti)
- Friedrich Ebert (Almanya-Weimar Cumhuriyeti)
- Ludwig Erhard (Almanya Federal Cumhuriyeti)
- Paul von Hindenburg (Almanya-Weimar Cumhuriyeti)
- Adolf Hitler (Almanya)
- Hans-Dietrich Genscher (Almanya)
- Erich Honecker (Almanya Demokratik Cumhuriyeti)
- Kurt Georg Kiesinger (Almanya Federal Cumhuriyeti)
- Helmut Kohl (Almanya Federal Cumhuriyeti)
- Karl Liebknecht (Almanya)
- Rosa Luxemburg (Almanya)
- Helmut Schmidt (Almanya Federal Cumhuriyeti)
- Gustav Stresemann (Almanya-Weimar Cumhuriyeti)
- Enver Hoca (Arnavutluk)
- Clement Attlee (Birleşik Krallık)
- Neville Chamberlain (Birleşik Krallık)
- Winston Churchill (Birleşik Krallık)
- Anthony Eden (Birleşik Krallık)
- II. Elizabeth (Birleşik Krallık)
- Harold Macmillan (Birleşik Krallık)
- Prenses Diana (Birleşik Krallık)
- Margaret Thatcher (Birleşik Krallık)
- Todor Jivkov (Bulgaristan)
- Alexander Dubček (Çekoslovakya)
- Urho Kekkonen (Finlandiya)
- Jacques Chirac (Fransa)
- Valéry Giscard d'Estaing (Fransa)
- Charles de Gaulle (Fransa)
- François Mitterrand (Fransa)
- Jean Monnet (Fransa)
- Robert Schuman (Fransa)
- Francisco Franco (İspanya)
- I. Juan Carlos (İspanya)
- Olof Palme (قېلىپ:Mff)
- Giulio Andreotti (İtalya)
- Silvio Berlusconi (İtalya)
- Benito Mussolini (İtalya)
- Janos Kadar (Macaristan)
- Imre Nagy (Macaristan)
- III. Rainier (Monako)
- Lech Wałęsa (Polonya)
- Karol Józef Wojtyła (Papa II. Ioannes Paulus, Polonya ve Vatikan)
- Salazar (Portekiz)
- Nicolae Ceauşescu (Romanya)
- Leonid Brejnev (Sovyetler Birliği)
- Nikita Kruşçev (Sovyetler Birliği)
- Mihail Gorbaçov (Sovyetler Birliği)
- Vladimir Lenin (Sovyetler Birliği)
- Josef Stalin (Sovyetler Birliği)
- Lev Troçki Sovyetler Birliği)
- Boris Yeltsin (Rusya)
- II. Nikolay (Rus İmparatorluğu)
- Mustafa Kemal Atatürk (Türkiye)
- Celâl Bayar (Türkiye)
- Enver Paşa (Osmanlı İmparatorluğu)
- V. Mehmet (Osmanlı İmparatorluğu)
- İsmet İnönü (Türkiye)
- Josip Broz Tito (Yugoslavya)
- Elefterios Venizelos (Yunanistan)
Amerika
[تەھرىرلەش]- George Bush (Amerika Birleşik Devletleri)
- Bill Clinton (Amerika Birleşik Devletleri)
- Dwight D. Eisenhower (Amerika Birleşik Devletleri)
- Lyndon Johnson (Amerika Birleşik Devletleri)
- John F. Kennedy (Amerika Birleşik Devletleri)
- Martin Luther King (Amerika Birleşik Devletleri
- Henry Kissinger (Amerika Birleşik Devletleri)
- George Marshall (Amerika Birleşik Devletleri)
- Joseph Raymond McCarthy (Amerika Birleşik Devletleri)
- Richard Nixon (Amerika Birleşik Devletleri)
- Milo Raduloviç (Amerika Birleşik Devletleri)
- Ronald Reagan (Amerika Birleşik Devletleri)
- Franklin D. Roosevelt (Amerika Birleşik Devletleri)
- Theodore Roosevelt (Amerika Birleşik Devletleri)
- Harry S. Truman (Amerika Birleşik Devletleri)
- Woodrow Wilson (Amerika Birleşik Devletleri)
- Malcolm X (Amerika Birleşik Devletleri)
- François Duvalier (Haiti)
- Fulgencio Batista (Küba)
- Fidel Castro (Küba)
- Ernesto Che Guevara (Küba)
- Lázaro Cárdenas del Río (Meksika)
- Emiliano Zapata (Meksika)
- Somoza Ailesi (Nikaragua)
- Salvador Allende (Şili)
- Augusto Pinochet (Şili)
Ortadoğu ve Kuzey Afrika
[تەھرىرلەش]- Ahmed Bin Bella (Cezayir)
- Huari Bumedyen (Cezayir)
- Yaser Arafat (Filistin)
- Saddam Hüseyin (Irak)
- Humeyni (İran)
- Muhammed Musaddık (İran)
- Muhammed Rıza Pehlevi (İran)
- Menahem Begin (İsrail)
- David Ben-Gurion (İsrail)
- Golda Meir (İsrail)
- İzak Rabin (İsrail)
- Ariel Şaron (İsrail)
- Şimon Peres (İsrail)
- İdris I (Libya)
- Muammer Kaddafi (Libya)
- Hüsnü Mübarek (Mısır)
- Cemal Abdünnasır (Mısır)
- Enver Sedat (Mısır)
- Hafız Esad (Suriye)
- Habib Burgiba (Tunus)
Asya
[تەھرىرلەش]- Deng Xiaoping (Çin)
- Çu En-lay (Çin)
- Çan Kay Şek (Çin Cumhuriyeti)
- Sun Yat-sen (Çin Cumhuriyeti)
- Mao Zedong (Çin)
- Suharto (Endonezya)
- Sukarno (Endonezya)
- Bhimrao Ramji Ambedkar (Hindistan)
- Mahatma Gandhi (Hindistan)
- Indira Gandhi (Hindistan)
- Jawaharlal Nehru (Hindistan)
- Lon Nol (Kamboçya)
- Pol Pot (Kamboçya)
- Norodom Sihanouk (Kamboçya)
- Kim Il-sung (Kuzey Kore)
- Askar Akayev (Kırgızistan)
- Zülfikar Ali Butto (Pakistan)
- Benazir Butto (Pakistan)
- Muhammed Ali Cinnah (Pakistan)
- Mustafa Kemal Atatürk (Türkiye)
- Ziya ül Hak (Pakistan)
- Tenzin Gyatso (XIV. Dalai Lama, Tibet)
- Ho Chi Minh (Vietnam)
Afrika
[تەھرىرلەش]- Haile Selassie (Etiyopya)
- Kwame Nkrumah (Gana)
- Ahmed Sékou Touré (Gine)
- Pieter Willem Botha (Güney Afrika Cumhuriyeti, Aparthayd)
- Frederik Willem de Klerk (Güney Afrika Cumhuriyeti)
- Nelson Mandela (Güney Afrika Cumhuriyeti, Afrika Ulusal Kongresi)
- Balthazar Johannes Vorster (Güney Afrika Cumhuriyeti, Aparthayd)
- Joseph Kasavubu (Kongo)
- Patrice Lumumba (Kongo)
- Mobutu Sese Seko (Kongo)
- Jomo Kenyatta (Kenya)
- Daniel arap Moi (Kenya)
- Jean-Bédel Bokassa (Orta Afrika Cumhuriyeti)
- Julius Nyerere (Tanzanya)
- İdi Amin (Uganda)
- Gnassingbé Eyadéma (Togo)
Bilim insanları
[تەھرىرلەش]- Niels Bohr
- Albert Einstein
- Enrico Fermi
- Howard Walter Florey
- Sigmund Freud
- Kurt Gödel
- Fritz Haber
- Werner Karl Heisenberg
- Andrey Nikolaevich Kolmogorov
- Linus Pauling
- Erwin Schrödinger
- John von Neumann
- Alan Turing
İş Adamları
[تەھرىرلەش]Uzay Araştırmacıları
[تەھرىرلەش]- Robert Goddard
- Wernher Von Braun
- Neil Armstrong
- Louis Bleriot
- Yuri Gagarin
- Vladimir Mikhailovich Komarov
- Freddie Laker
- Charles Lindbergh
- Ron McNair
- Ellison Onizuka
- Herman Potočnik Noordung
- Alan Shepard
- Valentina Tereshkova
- Wright Brothers
Askerî Liderler
[تەھرىرلەش]- Charles de Gaulle
- Dwight D. Eisenhower
- Sir Bernard Freyberg
- Douglas Haig
- Douglas MacArthur
- Rudolf Maister
- Bernard Montgomery
- Chester Nimitz
- George Patton
- Erwin Rommel
- Franc Rozman Stane
- Leon Trotsky
- Mao Zedong
- Georgy Zhukov
Din Adamları
[تەھرىرلەش]- Grigori Rasputin
- Papa XXIII. Ioannes
- Papa II. Ioannes Paulus
- Papa XII. Pius
- Rahibe Teresa
- The 13th Dalai Lama of Tibet, Thubten Gyatso
- The 14th Dalai Lama of Tibet, Tenzin Gyatso
- The Rev. Martin Luther King Jr.
- The Rev. Billy Graham
- Mahatma Gandhi
- Prabhupada A.C. Bhaktivedanta
Sanatçılar
[تەھرىرلەش]- Constatin Brancusi
- George Braque
- Salvador Dalí
- Marcel Duchamp
- Jacob Epstein
- Juan Gris
- Wassily Kandinsky
- Henri Matisse
- Joan Miró
- Amedeo Modigliani
- Piet Mondrian
- Henry Moore
- Pablo Picasso
- Jackson Pollock
- Andy Warhol
Göstericiler
[تەھرىرلەش]- The Beatles
- Bob Dylan
- Bob Marley
- Charlie Chaplin
- Elvis Presley
- Frank Sinatra
- Groucho Marx
- Jimi Hendrix
- Kraftwerk
- Louis Armstrong
- Lucille Ball
- Marilyn Monroe
- Michael Jackson
- Pink Floyd
- Queen
- Spike Jones
- Spike Milligan
- The Velvet Underground
- Metallica
Yazarlar ve Şairler
[تەھرىرلەش]- Louis Aragon
- Samuel Beckett
- Jorge Luis Borges
- André Breton
- Robert Brooke
- Basil Bunting
- Albert Camus
- Noam Chomsky
- Gillian Clarke
- Cid Corman
- Hart Crane
- Robert Creeley
- e. e. cummings
- T. S. Eliot
- Paul Eluard
- Gabriel García Márquez
- Allen Ginsberg
- Alamgir Hashmi
- Seamus Heaney
- Ernest Hemingway
- H.D.
- Orrick Johns
- James Joyce
- Franz Kafka
- Jack Kerouac
- Philip Larkin
- Mina Loy
- Hugh MacDiarmid
- Antonio Machado
- Andre Malraux
- Marianne Moore
- Sean O'Casey
- Charles Olson
- George Oppen
- George Orwell
- Wilfred Owen
- Ezra Pound
- Marcel Proust
- Thomas Pynchon
- Ayn Rand
- Charles Reznikoff
- Dorothy Richardson
- Jean-Paul Sartre
- Antoine de Saint-Exupéry
- Gary Snyder
- Gertrude Stein
- Wallace Stevens
- John Millington Synge
- J. R. R. Tolkien
- William Carlos Williams
- Virginia Woolf
- W. B. Yeats
- Louis Zukofsky
Sporcular
[تەھرىرلەش]- Babe Ruth
- Muhammad Ali
- Wilfred Benitez
- Larry Bird
- Sir Donald Bradman
- Roberto Clemente
- Fausto Coppi
- Angel Cordero
- Naim Süleymanoğlu
- Wilfredo Gomez
- Wayne Gretzky
- Sir Edmund Hillary
- Magic Johnson
- Michael Jordan
- Martina Navratilova
- Diego Maradona
- Jack Nicklaus
- Pelé
- Jackie Robinson
- Martin Strel
- Mark Todd
- Mike Tyson
- Ted Williams