Abenakowie

Abenakowie

Populacja	12 000
Miejsce zamieszkania	Stany Zjednoczone ME, NH, VT Kanada NB, QC
Język	angielski, francuski, abenacki
Religia	katolicyzm
Pokrewne	ludy algonkiańskie

Indianin Abenaki w tradycyjnym stroju, w tle współcześni indiańscy weterani wojenni armii amerykańskiej

Para Abenaków

Abenakowie (ang. Abenaki, Abnaki, Wabanaki) – federacja plemion indiańskich Penobscot, Passamaquoddy i Malecite, zamieszkujących głównie obszar dzisiejszych stanów Maine i New Hampshire) oraz kanadyjskiego Quebecu. Byli jednymi z pierwszych mieszkańców Ameryki Północnej, z jakimi zetknęli się pierwsi osadnicy angielscy.

Historia

Pierwszym Europejczykiem, który zetknął się z Abenakami, był Giovanni da Verrazzano, który w roku 1524 odwiedził złożoną z krytych korą chat wioskę Agguncia u ujścia rzeki Penobscot „w krainie Abnaki”. W roku 1602 Samuel de Champlain posunął się w górę rzeki do wysokości dzisiejszego Bangor, gdzie spotkał „pana” Norumbegę, przypuszczalnie wodza Abenaków. Pierwsze doniesienia angielskie mówią o Abenakach jako o tych, którzy zamieszkiwali większą część stanu Maine i prowadzili wojny z nieznanymi plemionami nadmorskimi, które zapewne pokonali i wchłonęli, zanim pod naciskiem Anglików, wycofali się na północ, do Kanady.

Abenakowie przysporzyli wielu kłopotów kolonistom na początku XVIII wieku. Byli rzekomo podżegani przez francuskiego misjonarza-jezuitę, o. Rale’a, który prowadził misję katolicką w okolicach dzisiejszego miasteczka Norridgewock w górnym biegu rzeki Kennebec. Anglicy wysłali przeciw misji ekspedycję karną w roku 1622; o. Rale został zabity, a w jego papierach znaleziono słownik języka abenackiego, który opracowywał.

W roku 1749 wodzowie plemienia Penobscot zawarli traktat pokojowy z Anglikami uznając wytyczone przez kolonistów granice. Od tego czasu poszczególne szczepy zaczęły wymierać: Abenakowie walczyli po stronie Francuzów z Anglikami. Doprowadziło to do zniszczenia ich głównej osady w 1754 roku, stopniowego rozpadu więzi społecznych, upadku plemiennej kultury i języka.

Zwyczaje i wierzenia

W czasie, gdy Anglicy przybyli do Ameryki, Abenakowie mieszkali w wioskach otoczonych drewnianymi palisadami, a swe domostwa o kształcie kopuł (drewniany szkielet kryty korą brzozową i plecionymi z traw matami) nazywali wigwamami, która to nazwa przyjęła się wśród kolonistów i egzystuje w języku angielskim do dziś. Każde plemię miało dwóch wodzów – jeden był odpowiedzialny za porządek, sądownictwo i sprawy socjalne, drugi natomiast był wyłącznie wodzem wojennym. Ubierali się w odzież zszywaną ze skór jelenich, a w zimie okrywali się futrami bobrów.

Abenakowie wierzyli w dobrego boga Kechi Niwaskw, który stworzył pierwszego mężczyznę i kobietę z kamienia, ale – po jakimś czasie, nie będąc zadowolony ze swego dzieła – zniszczył ich i stworzył nową parę, tym razem z drewna. Abenakowie uważali się za potomków tamtych, „drewnianych” Indian.

Abenakowie dzisiaj

Obecnie posługują się językiem angielskim lub francuskim. Jedynie kilka najstarszych osób zna ich rodzimy język abnaki, zaliczany do grupy algonkiańskiej, występujący w dialektach wschodnim i zachodnim. Mimo rozproszenia po obu stronach granicy amerykańsko-kanadyjskiej, utraty niezależności politycznej i braku uznania przez władze federalne USA, Abenakowie (dzieleni często na Wschodnich i Zachodnich) zachowali swą tożsamość etniczną do dziś.

Liczebność

Według danych US Census Bureau, podczas spisu powszechnego w 2000 roku 2385 obywateli USA zadeklarowało, że jest pochodzenia wyłącznie Abenaki, zaś 5472 – wyłącznie lub między innymi Abenaki.

Zobacz też

• Aberginianie
• Abenakiit-(Ce) – minerał nazwany od Abenaków

Bibliografia

• Bruce Grant: Concise Encyclopedia of the American Indian. New York: 2000. ISBN 0-517-69310-0.
• Barry M. Pritzker: A Native American Encyclopedia: History, Culture and Peoples. Oxford / New York: Oxford University Press, 2000. ISBN 0-19-513877-5.
• John Stoutenburgh Jr.: Dictionary of the American Indian. New York / Avenel / New Jersey: Wings Books, 1990. ISBN 0-517-69416-6.

Linki zewnętrzne

• Malecite Indian History. accessgenealogy.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-17-10)].