Adam Broż
| Data i miejsce urodzenia |
27 stycznia 1935 |
|---|---|
| Zawód, zajęcie |
historyk sztuki, dziennikarz |
| Alma Mater | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Adam Broż (ur. 27 stycznia 1935 w Bielsku) – polski historyk sztuki i dziennikarz, od 1965 roku zamieszkały w Rzymie, sekretarz Emeryka Hutten-Czapskiego (1969–1979) i Karola Popiela (1970–1977), autor przewodników po Rzymie.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się jako syn Stanisława i Urszuli z domu Jachimskiej[1][2].
Młodość spędził w Krakowie, gdzie w latach 1955–1961 studiował historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Równocześnie zajmował się fotografią artystyczną i pracował jako fotograf naukowy (asystent techniczny) na Akademii Medycznej w Krakowie[1][3].
W 1965 wyjechał na roczne stypendium Fundacji Rzymskiej im. Margrabiny J. S. Umiastowskiej poświęcone renesansowi włoskiemu do Rzymu. Tam został sekretarzem Emeryka Hutten-Czapskiego, prezesa Fundacji Margrabiny Umiastowskiej, a równocześnie sekretarzem samej fundacji. Pełnił te funkcje w latach 1969–1979[3][4]. Odbył z Emerykiem Hutten-Czapskim szereg podróży antykwarycznych po Europie, głównie do Paryża[1]. Ponadto w latach 1969–1977 pełnił funkcję sekretarza Karola Popiela[1][3], byłego członka rządu londyńskiego za czasów premierostwa generała Władysława Sikorskiego.
W latach 1968–2012 był administratorem Hospicjum Związku Polskich Kawalerów Maltańskich w Rzymie, przemianowanego następnie na Dom Maltański[1]. Zatrzymywali się tam stypendyści polscy[3], m.in. Jerzy Vetulani, z którym Broż przyjaźnił się od około 1960 roku[5][6][7]. Dla przybywających zza żelaznej kurtyny Polaków Hospicjum stało się „idealnym schronieniem w obcym kraju” dzięki przystępnym cenom i możliwości korzystania z kuchni[8]. Adam Broż pracował równocześnie jako pilot wycieczek, oprowadzając po Rzymie polskie grupy[1].
W trakcie pobytu w Rzymie Adam Broż odbył kurs archeologii miasta i okolic oraz kurs konserwacji papieru, w tym książek. Poznał Federico Felliniego i statystował w jego filmie Casanova (1976)[9]. Pracował jako dziennikarz[3]. Publikował m.in. w „Tygodniku Powszechnym”, „Przekroju”[10], „Kulturze”, „Narodowcu” i w nowojorskim „Nowym Dzienniku”[11], a później także w „Niedzieli” i „Akcencie”.
Pomógł w uzyskaniu włoskich marmurów wykorzystanych do odbudowy wnętrz Zamku Królewskiego w Warszawie w latach 70. i 80. XX wieku[12].
Wydał szereg przewodników turystycznych poświęconych Rzymowi[13]: Rzym i Watykan. Przewodnik (Rzym 1982, sześć wydań do 1992), Historia lat świętych (Rzym 1983), Rzym – Rok Święty 1983. Jubileusz Odkupienia. Bulla papieska (wraz z B. Lewandowskim, Rzym 1983), Rzym i okolice. Przewodnik turystyczny (Warszawa 1984), Rzym. Watykan. Historia lat świętych. Przewodnik (Rzym 2001), Rzym po polsku (2009, wznowienie 2014) oraz Watykan. Przewodnik pielgrzyma (Warszawa 2010, wspólnie z Marią Betlejewską). Wystąpił w wyprodukowanym przez Telewizję Polską serialu dokumentalnym Polacy w Rzymie i Watykanie (2014)[9].
Na przestrzeni lat Broż zgromadził kolekcję rycin z portretami artystów[3][14], spośród których siedemdziesiąt trzy grafiki zostały zaprezentowane na wystawie Portrety artystów w grafice. Ryciny z kolekcji Adama Broża na Zamku Królewskim w Warszawie w 2015[11].
W 1984 Adam Broż został wybrany członkiem Zrzeszenia Wolnych Dziennikarzy w Monachium[1]. Od 1 stycznia 1997 akredytowany w biurze prasowym Stolicy Apostolskiej.
Żonaty z Bożeną z domu Sikorską, lekarką[1].
Publikacje (wybór)
[edytuj | edytuj kod]- Tadeusz Kałkowski: Tysiąc lat monety polskiej. Kraków: 1963. Wznowienie w 1974 i 1981 – autor fotografii.
- Rzym i Watykan. Przewodnik. Plurigraf, 1982.
- Rzym – Rok Święty 1983. Jubileusz Odkupienia. Bulla papieska. Roma: Soprani, 1983.
- Rzym i okolice. Przewodnik turystyczny. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984.
- Rzym. Watykan. Historia lat świętych. Plurigraf, 2001.
- Rzeźba dekoracyjna Sukiennic krakowskich z okresu restauracji i przebudowy przez Tomasza Prylińskiego w latach 1875–1979. „Rozprawy Muzeum Narodowego w Krakowie”. 2, s. 41–93, 2004.
- Watykan. Przewodnik pielgrzyma. Przewodniki Wiedzy i Życia, Hachette Livre Polska, 2006. Wraz z Marią Betlejewską.
- Rzym po polsku. Świat Książki, 2009. Wznowienie 2014.
- Emeryk Hutten Czapski, jr: wspomnienia sekretarza. „Prace Komisji Historii Nauki PAU”. 13, s. 117–128, 2014.
- Rzymskie spotkania z Jerzym. W: Wybitni uczeni we wspomnieniach. Jerzy Vetulani. Warszawa: Biuro Upowszechniania i Promocji Nauki PAN, 2019, s. 185–187. ISBN 978-83-63305-73-4.
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Orderu pro Merito Melitensi (1987)[11];
- Komandor Orderu pro Merito Melitensi (2001)[11].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h Skuterem przez świat starożytny. W: Ewa Prządka: Świadectwa. Testimonianze. T. 2. W kręgu kultury i sztuki. Rzym: Fundacja Rzymska Margrabiny J. S. Umiastowskiej, 2002, s. 259–268.
- ↑ Agata Judycka, Zbigniew Judycki: Polonia. Słownik biograficzny. Warszawa: PWN, 2000, s. 36.
- ↑ a b c d e f Wernisaże literackie Akcentu. Niecodziennik. Pismo Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie, 16 stycznia 2019. [dostęp 2019-12-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-20)].
- ↑ Adam Broż. Emeryk Hutten Czapski, jr: wspomnienia sekretarza. „Prace Komisji Historii Nauki PAU”. 13, s. 117–128, 2014.
- ↑ Dobra starość do umiejętność wykorzystania doświadczenia. W: Andrzej Kobos: Po drogach uczonych. T. 2. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2007, s. 500.
- ↑ Marcin Rotkiewicz: Mózg i błazen. Rozmowa z Jerzym Vetulanim. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2015, s. 101. ISBN 978-83-8049-092-5.
- ↑ Adam Broż: Rzymskie spotkania z Jerzym. W: Wybitni uczeni we wspomnieniach. Jerzy Vetulani. Warszawa: Biuro Upowszechniania i Promocji Nauki PAN, 2019, s. 185–187. ISBN 978-83-63305-73-4.
- ↑ Łukasz Janicki: To Rome with Love. Akcent, 2015. [dostęp 2019-01-23].
- ↑ a b Jarosław Mikołajewski: Nowy serial "Polacy w Rzymie i Watykanie". Gazeta Wyborcza, 22 marca 2014. [dostęp 2020-01-23].
- ↑ Adam Broż – Archiwum. Przekrój. [dostęp 2019-12-10].
- ↑ a b c d Tomasz Jakubowski: Portrety artystów w grafice z kolekcji Adama Broża. W: Portrety artystów w grafice. Ryciny z kolekcji Adama Broża. Katalog wystawy. Warszawa: Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum, 17 lutego – 10 maja 2015.
- ↑ Andrzej Rottermund: Słowo wstępne. W: Portrety artystów w grafice. Ryciny z kolekcji Adama Broża. Katalog wystawy. Warszawa: Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum, 17 lutego – 10 maja 2015.
- ↑ Opowieści o Rzymie. Spotkanie z Adamem Brożem. Telewizja Polska Lublin, 22 stycznia 2019. [dostęp 2019-12-10].
- ↑ Lechosław Lameński: Portrety artystów w grafice. magazyn.o.pl, 30 września 2015. [dostęp 2019-12-10].