Adam Dziurzyński (pilot)

Adam Dziurzyński

Data i miejsce urodzenia	12 grudnia 1902 Ustrzyki Dolne
Data i miejsce śmierci	26 kwietnia 1991 Międzybrodzie Żywieckie
Zawód, zajęcie	pilot szybowcowy
Odznaczenia

Adam Dziurzyński (ur. 12 grudnia 1902 w Ustrzykach Dolnych w ówczesnym województwie lwowskim, zm. 26 kwietnia 1991 w Międzybrodziu Żywieckim) – polski pilot doświadczalny i instruktor szybowcowy, żołnierz Polskich Sił Powietrznych w czasie II wojny światowej, wieloletni kierownik Górskiej Szkoły Szybowcowej „Żar” w Międzybrodziu Żywieckim. Od 2000 r. patron tejże szkoły.

Życiorys

Okres II Rzeczpospolitej

Syn Władysława. W Ustrzykach ukończył sześć klas gimnazjum i zgłosił się do służby w odrodzonym Wojsku Polskim. Po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej powrócił do Ustrzyk, gdzie do 1931 r. prowadził rodzinny sklep. W 1933 r. w Ustianowej przeszedł przeszkolenie szybowcowe, a w 1934 r. kurs unifikacyjny dla instruktorów szybowcowych. Rozpoczął pracę zawodową w Wojskowym Obozie Szybowcowym (WOS) w Ustianowej. W 1935 r. wystartował w III Krajowych Zawodach Szybowcowych, podczas których w II grupie zaawansowania wykonał najdłuższy przelot (z czasem 11 h 21 min.) i zajął drugie miejsce pod względem czasu spędzonego w powietrzu (33 h).

W 1936 r. zdobył Srebrną Odznakę Szybowcową i w tym samym roku rozpoczął pracę jako instruktor szybowcowy w Szkole Szybowcowej Aeroklubu Lwowskiego w ośrodku szybowcowym Bezmiechowej. W 1937 r. na szybowcu PWS-101 wziął udział w V Krajowych Zawodach Szybowcowych w Inowrocławiu, podczas których wykonał najdłuższy przelot na odległość 316 km. Rok później wystartował w VI Krajowych Zawodach Szybowcowych rozegranych w Masłowie. 1 lipca 1939 r. objął stanowisko kierownika szkoły szybowcowej Polichno-Pińczów.

II wojna światowa

We wrześniu 1939 roku ewakuował się wraz ze swoim ośrodkiem Przysposobienia Wojskowego Lotniczego do Rumunii, skąd przedostał się przez Maltę do Francji, gdzie został wcielony do lotnictwa. W styczniu 1940 r. przybył do Anglii i zaszeregowany został do personelu technicznego. Po przeszkoleniu otrzymał przydział do 300 dywizjonu bombowego w stopniu polskim sierżanta jako szef sekcji ekwipunku lotniczego i spadochronowego. Funkcję tę pełnił do zakończenia wojny.

Kariera lotnicza (po II wojnie światowej)

Tablica upamiętniająca Adama Dziurzyńskiego w budynku Górskiej Szkoły Szybowcowej „Żar”

W 1947 r. powrócił do Polski z Wielkiej Brytanii. Objął kierownictwo Szkoły Szybowcowej Żar. Funkcję tę pełnił do grudnia 1951 r. W 1951 r. podjął pracę jako pilot doświadczalny w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym w Bielsku-Białej. Jako pilot doświadczalny miał wypadek zakończony ukręceniem belki kadłuba w szybowcu SZD-8 Jaskółka z usterzeniem usterzeniem motylkowym podczas wyprowadzaniu szybowca z korkociągu (wypadek zakończony szczęśliwym lądowaniem).

W 1957 r. powrócił do pracy na stanowisku kierownika Szkoły Szybowcowej Żar, stanowisko to pełnił do przejścia na emeryturę w dn. 31 maja 1971 r. W czasie pracy rozpoczęto budowę zbiornika elektrowni szczytowo-pompowej na górze Żar. Dzięki zaangażowaniu Adama Dziurzyńskiego przesunięto umiejscowienie zbiornika na wschód ocalając tym samym budynek szkoły na szczycie góry, wybudowano nowe hangary, szkołę i hotel.

Poza lotnictwem

Zamiłowany pszczelarz i organizator koła Pszczelarzy w Międzybrodziu Bialskim. Jego pasieka uznawana była za wzorcową i była odwiedzana przez liczne rzesze pszczelarzy. Do końca życia aktywnie uczestniczył w pracach Koła Łowieckiego „Beskid” w Żywcu. Przez szereg lat był łowczym koła, dbał o szkolenie myśliwych, prowadził wzorową gospodarkę hodowlaną w łowisku. Był też organizatorem wielu imprez myśliwskich i spotkań towarzyskich.

Odznaczenia

Za wieloletnią pracę w lotnictwie, pszczelarstwie i myślistwie uhonorowany został wieloma wyróżnieniami, medalami i dyplomami, m.in.:

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Medal Lotniczy – czterokrotnie
• Medal Tańskiego (za rok 1965)
• Srebrna Odznaka Szybowcowa
• Tytuł i odznaka Zasłużony Działacz Lotnictwa Sportowego
• Dyplom FAI im. Paula Tissandiera

Upamiętnienie

Górskiej Szkole Szybowcowej Aeroklubu Polskiego „Żar” w 2002 r. nadano imię Adama Dziurzyńskiego.

Miejsce spoczynku

Cmentarz komunalny w Międzybrodziu Żywieckim, Sektor A 1, rząd 12, grób 4.

Bibliografia i źródła informacji

• Zawody szybowcowe w Ustjanowej. „Skrzydlata Polska”. 10/1935, październik 1935. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
• 5-te Krajowe Zawody Szybowcowe w Inowrocławiu. „Skrzydlata Polska”. 10/1937, październik 1937. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
• Tadeusz Wasiljew. VI. Krajowe Zawody Szybowcowe w Masłowie. „Skrzydlata Polska”. 8/1938, sierpień 1938. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783. 
• JanJ. Blitz JanJ. i inni, Słownik biograficzny Żywiecczyzny. Tom I, Żywiec: Spółdzielnia wydawnicza Gazeta Żywiecka, 1995, s. 56-57, ISBN 83-902605-1-4 .
• Jerzy Jędrzejewski: Polscy piloci doświadczalni. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa, 2014. ISBN 978-83-63539-05-4. OCLC 883576680.
• Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
• Andrzej Glass, Tomasz Murawski: Polskie szybowce 1945-2011. Problemy rozwoju. Bielsko-Biała: Wydawnictwo SCG, 2012. ISBN 978-83-932826-0-9. OCLC 804836344.
• Henryk Szydłowski (red.): Polskie lotnictwo sportowe. Kraków: KAW, 1986. ISBN 83-03-01157-X. OCLC 803064028.
• Tadeusz Chwałczyk: Medalowe wzloty. Lublin: Kagero Oficyna Wydawnicza, 2008. ISBN 978-83-604-4580-8.
• Sulecie urodzin Adama Dziurzyńskiego - legendy Żaru. [dostęp 2018-04-05]. (pol.).