Adam Mahrburg

Adam Mahrburg

Data i miejsce urodzenia	6 sierpnia 1855 Czyki
Data i miejsce śmierci	13 listopada 1913 Warszawa
Narodowość	polska
Alma Mater	Uniwersytet Petersburski

Grób Adama Mahrburga na cmentarzu Powązkowskim

Adam Mahrburg (ur. 6 sierpnia 1855 w Czykach, zm. 13 listopada 1913 w Warszawie) – polski filozof, psycholog, teoretyk nauki, pisarz i działacz pedagogiczny.

Życiorys

Syn Konstantego i Emilii z domu Jabłószewskiej. W Mińsku uczęszczał do szkoły średniej, którą ukończył w 1875 roku z odznaczeniem. Od 1875 do 1881 odbywał studia na Wydziale Historyczno-Filozoficznym Uniwersytetu w Sankt Petersburgu, podczas których otrzymał na drugim roku złoty medal za pracę o Arystotelesie. Po ukończeniu studiów pozostał w Sankt Petersburgu, nie mogąc jednak kontynuować pracy naukowej w wyniku sporu naukowego z jednym z profesorów, utrzymywał się z korepetycji oraz dorywczych prac naukowych i publicystycznych. Od 1883 roku pracował w redakcji tygodnika „Kraj”. W 1886 roku otrzymał stypendium z Kasy im. Józefa Mianowskiego i w 1887 roku rozpoczął rozprawę doktorską na tamtejszym uniwersytecie pod kierunkiem Wilhelma Wundta. Po ukończeniu uzyskaniu doktoratu i następnie habilitacji miał objąć katedrę psychologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jednakże spór naukowy ze środowiskiem Stańczyków oraz nie ukończenie rozprawy doktorskiej nie pozwoliły na realizację tych planów.

Od 1890 roku przebywał w Warszawie, prowadząc początkowo prywatne wykłady, następnie w ramach Uniwersytetu Latającego, w tym czasie również przekładał dzieła obce na język polski i publikował szkice, polemiki i recenzje w licznych czasopismach. W wyniku denuncjacji przez Michała Radziwiłła, w dniu 23 grudnia 1899 został aresztowany wraz z innymi osobami związanymi z czytelnią Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności i osadzony w Cytadeli Warszawskiej, gdzie przybywał przez trzy miesiące. Od 1905 był wykładowcą na Uniwersytecie dla Wszystkich i nauczycielem w Gimnazjum Chrzanowskiego. W latach 1906–1910 był wykładowcą psychologii na Wydziale Przyrodniczym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie.

Po 1907 roku trudne warunki życia i przepracowanie doprowadziły do pogorszenia stanu psychicznego. Zmarł w 1913 roku w Warszawie.

Z zawartego w 1898 roku małżeństwa ze śpiewaczką Janiną z Wróblewskich (1875–1966) urodzili się syn Adam (1904–1981) oraz córki Jadwiga (1902–1943), Janina Chodorowska (1899–1964) i Wanda (1901–1971).

Pochowany jest na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie w grobie rodzinnym (kwatera 58-2-10).

Dorobek naukowy

Zajmował się publicystyką popularnonaukową, filozofię sprowadził do teorii poznania nauk. Według Mahrburga pojęcia stworzone przez naukę są narzędziami myśli, które umożliwiają przewidywanie, porządkowanie zjawisk i skuteczne działanie, co określał stworzonym przez siebie terminem empiryzm relatywistyczny.

Wybrane prace

• Spirytyzm jako fakt i doktryna. „Świat”, 1889
• Teoryja celowości ze stanowiska naukowego: studyjum filozoficzne, Kraków 1888 . Brak numerów stron w książce
• Genjusz i obłąkanie: uwagi nad dziełem C. Lombroso, Kraków 1888 . Brak numerów stron w książce
• Psychologija współczesna i stanowisko jej w systemie wiedzy, Kraków 1891 . Brak numerów stron w książce
• Co to jest nauka?, Warszawa: Nakładem słuchaczek i słuchaczów autora, 1907 . Brak numerów stron w książce

Bibliografia

• Ryszard Ergetowski: Polski Słownik Biograficzny. T. XIX: (Machowski Wawrzyniec – Maria Kazimiera). Warszawa – Kraków: Polska Akademia Umiejętności; Polska Akademia Nauk, 1974. ISBN 978-83-86301-01-0.
• Elwira Kosnarewicz: Adam Mahrburg. W: Słownik psychologów polskich. Elwira Kosnarewicz, Teresa Rzepa, Ryszard Stachowski (red.). Poznań: Instytut Psychologii UAM, 1992, s. 139–141.

Linki zewnętrzne

• WładysławW. Spasowski WładysławW., Adam Mahrburg i jego poglądy na naukę i filozofię: analiza porównawcza, Warszawa: Księgarnai Gebethnera i Wolffa, 1913 [dostęp 2018-09-11] . Brak numerów stron w książce
• WładysławW. Spasowski WładysławW. (red.), Pisma filozoficzne Adama Mahrburga, t. 1, Warszawa: Ferdynanand Hoesick, 1914 [dostęp 2018-09-11] . Brak numerów stron w książce
• WładysławW. Spasowski WładysławW. (red.), Pisma filozoficzne Adama Mahrburga, t. 2, Warszawa: Ferdynanand Hoesick, 1914 [dostęp 2018-09-11] . Brak numerów stron w książce
• Dzieła Adama Mahrburga w bibliotece Polona