Albania
I Albania na Repoblikan' i Albania dia firenena ao Eorôpa, ao amin' ny tapany atsimon' io kôntinenta io, ao amin' ny Saikanosy Balkanika. I no Tirana no renivohiny. Manana velaran-tany mirefy 28 748 km² izy. Atao hoe Shqipëria na Republika e Shqipërisë [ɾɛpuˈblika ɛ ʃcipəˈɾiːsə] (ara-bakiteny: "firenen' ny voromahery") izy amin' ny fiteny albaney. Mamaritra ny sisin-tanin' i Albania ao avaratra-adrefana i Môntenegrô sy i Makedônia Avaratra, ao avaratra-atsinanana i Kôsôvô, ary ao atsimo-atsinanana i Grisia.
Firenena be tendrombohitra i Albania, izay ahitana tampona mahatratra haambo eo anelanelan' ny 2 100 m sy 2 600 m. Ny tany iva, izay hita amin' ny tapany andrefan' io firenena io, dia manamorona ny Ranomasina Adriatika. Rakotra ala ny iray ampahatelon' ny tanin' i Albania. Ny mponin' i Albania dia ahitana indrindra ny Albaney, izay heverina ho taranaky ny Iliriana (isan' ny vahoaka indô-eorôpeana). Ny Grika, ny Rôma, ny Serba ary ny Bolgara no vahoaka vitsy anisa ao. Ny ankamaroan' ny mponina dia Miozolmana. Maro ny Albaney niorim-ponenana ao amin' ireo faritra sy firenena manididina: ao Kôsôvô, indrindra, any Makedônia sy any Serbia ary any Môntenegrô. Nandritra ny ady tao Kôsôvô tamin' ny taona 1999 dia nandray Albaney voaroaka avy any Kôsôvô miisa analiny maro i Albania. Anisan' ireo firenena mahantra indrindra ao Eorôpa i Albania izay manakina ny toekareny amin' ny fambolena. Tamin' ny taona 1997 dia nizaka fahasahiranana ara-toekarena i Albania.
| |||
| Fiteny | albanezy | ||
| Renivohitra | Tirana | ||
| Praiminisitra | Edi Rama | ||
| Filoham-pirenena | Bujar Nishani | ||
| Velarantany | 28.748 km² | ||
| Mponina - Manontolo (2004) - Hakitroka |
Liste des pays par population 3.782.960 mponina 131 mpo/km² | ||
| Anarana | |||
| Fahaleovantena | 28 Novambra 1912 | ||
| Sandam-bola | |||
| Faritra ora | UTC +1 | ||
| Faritra Internet | .al | ||
| Antso an-tariby | 00355 | ||
| Hiram-pirenena | Hymni i Flamurit | ||
Tantara
[hanova | hanova ny fango]Raha zohina ny tantara, ny Albaney dia avy amin' ny Iliriana, vahoaka indô-eorôpeana nanorim-ponenana teny amin' ny morontsiraky ny Ranomasina Adriatika. Vokatry ny fivoarana ara-toekarena noho ny firoborobon' ny taozavatra vita amin' ny vy, tany amin' ny taonjato faha-6 tal. J.K., dia nanjary natanjaka izy ireo ka nanjakazaka tokoa teo amin' ny varotra, ary zary nampitahotra ireo firenena nanodidina azy, indrindraindrindra tamin' ny fampiasan-kery amin' ireo mpiantsambo.
Tamin' ny taona 168 tal. J.K. dia notafihan' i Rôma i Iliria, ary nataony teo ambany fifehezany nandritra ny taonjato dimy mahery kely. Faritany rômana i Iliria (Illiricum no niantsoana azy tamin' ny andron' i Jolio Kaisara). Fa tamin' ny taonjato faha-2 taor. J.K. kosa no nanomboka nahenoana voalohany ny fiantsoana hoe "Albanoi", tamin' ny antonta-taratasy nosoratan' i Ptôlemaio, mpandalina ny jeôgrafia.
Rehefa nirodana ny Empira Rômana tamin' ny faramparan' ny taonjato faha-5 dia natao teo ambany fahefan' ny Empira Atsinanana - na koa antsoina hoe Empira Bizantina - i Iliria. Tamin' izany dia nanjary toerana nanan-danja teo amin' ny varotra ireo tanàna nisy seranan-tsambo lehibe toa an' i Dyrrachium. Tany amin' ny faritany kosa dia nifanesy niditra sy nandrava tany ireo mponina mpivezivezy toa ny Gôty sy ny Hona; ny Bolgara tamin' ny taonjato faha-5; ny Slava tamin' ny taonjato faha-6 sy ny taonjato faha-7 izay nibodo ny faritra avaratr' i Iliria. Maro tamin' n y Albaney nivadika ho kristiana no nandositra tany amin' ny faritra atsimo. Tamin' ny taonjato faha-11 sy ny taonjato faha-12 kosa dia ireo Normàna no nanjakazaka tao, ary tamin' ny taonjato faha-14 dia tonga kosa ny Serba mandra-pirodan' ny Empira Serba tamin' ny taona 1355, ka nizarazarana an' i Albania tamin' ireo tompo-menakely teo an-toerana.
Jeôgrafia
[hanova | hanova ny fango]Ny 70 %n' i Albania dia tendrombohitra avokoa, ka ny tendro avo indrindra dia 2 753 m (tendrombohitr' i Korab). Ny 30 % kosa dia lemaka izay ifandimbiasan' ny tondra-drano sy ny hain-tany, ka tsy mahatsara ny fambolena. Ny lemaka tena mahavokatra dia ireo manodidina farihy (farihy Ohrid, Prespa Lehibe sy Prespa Kely), sy ireo lembalemba sasantsasany eny anelanelan' ny lemaka sy ny tendrombohitra. Ny hany nosy mba miavaka dia ny nosy Sazan.
Ny ony lava indrindra dia i Drini: 282 km, izay azo lazaina fa misy rano ampy mandritra ny taona. Ireo hafa kosa, toa an' i Semani sy i Vojsa, na dia mihoatra ny 160 km aza ny halavany, dia saika maina foana mandritra ny fahavaratra.
Mponina
[hanova | hanova ny fango]I Albania dia misy mponina azo lazaina ho ranoray, satria ny 96 % dia Albaney avokoa, izay mizara ho Gega any avaratra, ary Tôska any atsimo, ary sarahin' ny ony Shkumbin tsara ireo faritra roa ireo. Mizara ho vondrona roa mazava izy ireo na ara-pinoana, na ara-pitenenana, na ara-poko koa aza. Karazam-pivavahana telo no tena misongadina ao Albania: ny Miozolmàna, tokony ho ny 70 %-n' ny mponina , sy ny Ôrtôdôksa: 20 %, ary ny Katôlika: 10 %.
Pôlitika
[hanova | hanova ny fango]Jereo koa
[hanova | hanova ny fango]Firenena ao Eorôpa
Albania - Alemaina - Andôra - Aotrisy - Belzika - Bielôrosia - Bolgaria - Bôsnia-Herzegôvina - Danemarka - Espaina - Estônia - Fanjakana Mitambatra - Finlandy - Frantsa - Grisia (na Gresy) - Hôngria (na Hongaria) - Irlanda - Islandy - Italia - Jeôrjia - Kipra (na Sipra) - Kôsôvô - Krôasia (na Krôatia) - Letônia - Liktenstaina - Litoania - Loksemborga - Masedônia Avaratra (na Makedônia Avaratra)- Malta - Môldavia - Môntenegrô - Nederlandy - Nôrvezy - Okraina - Pôlônia - Pôrtogaly - Tsekia - Romania - Rosia - San-Marîno - Serbia - Slôvakia - Slôvenia - Soeda - Soisa - Tsekia - Vatikàna.
Kôntinenta eto an-tany
Rohy
[hanova | hanova ny fango]- National Tourism Organization Albania's official website for travel & tourism information.