Przejdź do zawartości

Aleksander Hauke-Nowak

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aleksander Hauke-Nowak
Ilustracja
Aleksander Hauke-Nowak (przed 1933)
Data i miejsce urodzenia

24 lutego 1896
Warszawa, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

17 maja 1956
Rio de Janeiro, Brazylia

Wojewoda łódzki
Okres

od 31 stycznia 1933
do 13 kwietnia 1938

Poprzednik

Władysław Jaszczołt

Następca

Henryk Józewski

Wojewoda wołyński
Okres

od 13 kwietnia 1938
do 17 września 1939

Poprzednik

Henryk Józewski

Następca

okupacja ZSRR, funkcja zlikwidowana

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Wielki Oficer Orderu Świętego Sawy (Serbia)
Odznaka 1 Kompanii Kadrowej

Aleksander Hauke-Nowak vel Aleksander Nowak[a] (ur. 24 lutego 1896 w Warszawie, zm. 17 maja 1956 w Rio de Janeiro) – major dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, działacz państwowy i społeczny II Rzeczypospolitej.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Syn Leona i Anieli z Rudnickich. W latach 1909–1914 uczęszczał w Warszawie do Szkoły Realnej Mariana Rychłowskiego[2]. Od 1911 działał w tajnej drużynie skautowej im. Romualda Traugutta (od 1929 1 Warszawska Drużyna Harcerska im. Romualda Traugutta „Czarna Jedynka”)[3] i Organizacji Młodzieży Niepodległościowej „Zarzewie”, od 1913 w Polskich Drużynach Strzeleckich[4]. Żołnierz IV plutonu Pierwszej Kompanii Kadrowej. W 1917–1918 działał w Polskiej Organizacji Wojskowej w Wilnie, Ostrowie i Kielcach[4]. W 1922 uzyskał maturę na kursach dokształcających organizowanych dla wojskowych przy Dowództwie Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie[2]. Ukończył studia na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego oraz Wyższą Szkołę Wojskową[4]. 3 maja 1922 zweryfikowany został w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 1146 lokatą w korpusie oficerów piechoty. W 1923 zajmował stanowisko szefa Oddziału II Sztabu Dowództwa Okręgu Korpusu Nr I, pozostając oficerem nadetatowym 42 pułku piechoty. W latach 1925–1927 był słuchaczem Kursu Normalnego Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Z dniem 28 października 1927, po ukończeniu kursu i uzyskaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, przydzielony został do 36 pułku piechoty Legii Akademickiej w Warszawie. W kwietniu 1928 został wyznaczony w tym pułku na stanowisko dowódcy III batalionu[5]. 2 kwietnia 1929 awansował na majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1929 i 23. lokatą w korpusie oficerów piechoty[6]. Z dniem 30 kwietnia tego roku został przydzielony do dyspozycji Ministra Spraw Wewnętrznych na okres sześciu miesięcy z równoczesnym przeniesieniem do kadry oficerów piechoty[7]. Przydział ten był mu trzykrotnie przedłużany o kolejnych sześć miesięcy[8][9][10]. 30 kwietnia 1931 został urlopowany bez prawa do poborów[11], a z dniem 31 grudnia tego roku przeniesiony do rezerwy z równoczesnym przeniesieniem w rezerwie do 36 pp[12].

W Ministerstwie Spraw Wewnętrznych był m.in. dyrektorem departamentu politycznego. Występował w tym charakterze jako świadek oskarżenia na procesie brzeskim. Od 31 stycznia 1933 do 13 kwietnia 1938 wojewoda łódzki[13], a od 13 kwietnia 1938 następca Henryka Józewskiego na stanowisku wojewody wołyńskiego, w związku ze zmianą polityki wobec Ukraińców dokonaną przez obóz sanacyjny pod wpływem Edwarda Rydza-Śmigłego (utworzenie Obozu Zjednoczenia Narodowego i próba zbliżenia do środowisk i haseł endecji). Pełnił urząd do września 1939. Po wybuchu II wojny światowej, posiadając wiedzę o agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939, miał nie poinformować o tym współpracowników (w tym wicewojewodę Ignacego Strzemińskiego) i opuścił Polskę przez granicę[14]. Był prezesem Związku Ziem Południowo-Wschodnich. Opublikował książki Z pamiętników strzelca (Warszawa 1917) i Ze wspomnień skauta-legionisty (Warszawa 1935)[4].

Był dwukrotnie żonaty. Po zmianie wyznania na kalwińskie i orzeczeniu rozwodu przez Jednotę Wileńską, poślubił 2 czerwca 1933 roku w kościele ewangelicko-reformowanym w Warszawie Krystynę z Pawłowiczów 1 voto Szambumiewiczową[15][4].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]
  1. Decyzją Komisarza Rządu miasta Stołecznego Warszawy z 3 listopada 1931 otrzymał zezwolenie na zmianę nazwiska rodowego „Nowak” na „Hauke-Nowak”[1].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 264.
  2. a b Ireneusz Polit: Wojewodowie łódzcy w latach 1919–1939. Portret zbiorowy. Kielce: Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Wydział Humanistyczny, Instytut Historii, 2020, s. 79–80. [dostęp 2022-06-14]. [Praca doktorska napisana pod kierunkiem dr. hab. Arkadiusza Adamczyka]
  3. Mieczysław Hahn: Historia 1 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Romualda Traugutta „Czarnej Jedynki” 1911–1938, s. 2. archiwumharcerskie.pl. [dostęp 2024-04-19].
  4. a b c d e f g h i j k Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 250.
  5. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 133.
  6. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 3 kwietnia 1929 roku, s. 105.
  7. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929 roku, s. 133.
  8. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 20 z 23 grudnia 1929 roku, s. 405.
  9. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 221.
  10. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931 roku, s. 27.
  11. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 441.
  12. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 22 lutego 1932 roku, s. 119.
  13. „Łódź w Ilustracji”, 12 II 1933, nr 7, s. 3 (3 lutego 1933: w gronie uczestników jego powitania jako nowego wojewody łódzkiego na dworcu Łódź–Fabryczna).
  14. Stanisław Alexandrowicz: W cieniu czerwonej gwiazdy. 68. rocznica agresji sowieckiej na Polskę. Mówili, że idą nam z pomocą. lwow.com.pl. [dostęp 2015-03-06].
  15. „Łódź w Ilustracji”, 27 IX 1936, nr 39, s. 1 (wraz z mężem na dożynkach zorganizowanych przez Związek Młodej Wsi Polskiej na stadionie Wojskowego Klubu Sportowego w Łodzi, przebrana w strój sieradzki jako gospodyni dożynek; 20 IX 1936).
  16. M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za zasługi w służbie państwowej”.
  17. M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 352 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  18. M.P. z 1929 r. nr 123, poz. 302 „za zasługi na polu wyszkolenia wojska”.
  19. 6 sierpień: 1914–1934, Warszawa: Zarząd Główny Związku Legjonistów Polskich, 1934, s. 19.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]