Aleksandr Griboyedov

Aleksandr Griboyedov
Tavalludi	4 (15) yanvar 1795
Vafoti	30 yanvar (11-fevral) 1829
Ijod qilgan tillari	Rus tili
Fuqaroligi	Rossiya Imperiyasi

Aleksandr Sergeevich Griboyedov [1795.4.(15).1, Moskva-1829.30.1 (11.2), Tehron, Tbilisida dafn etilgan] — rus yozuvchisi, diplomat. Moskva universitetining falsafa, til-adabiyot, huquq va fizikamatematika fakultetlarida oʻqigan (1806-10). Talabalik yillarida boʻlajak dekabrist (N.M. vaA. 3. Muravyovlar, I. D. Yakushkin, A.I. Yakubovich)lar bilan aloqada boʻladi. Keyinchalik rus mutafakkiri va publitsisti P.Ya. Chaadayev bilan yaqindan tanishadi. 1812-yilda koʻngilli boʻlib armiyaga xizmatga kiradi. Rossiyaning Erondagi elchisi boʻlib ishlayotgan vaqtida mutaassiblar tomonidan vahshiylarcha oʻldirilgan. Griboyedov dastlab fransuz yozuvchilariga taqlidan komediyalar („Yosh kelin-kuyovlar“ 1815; „Talaba“, 1817) yozgan. „1812-yil“ pyesasi (1824— 25) vatanparvarlik va fuqarolik ruhi bilan sugʻorilgan. „Aqllilik balosi“ (1824) komediyasi Griboyedovga katta shuhrat keltirdi. Dastlab qoʻlyozma holida tarqalgan bu komediya rus adabiyoti, rus dramaturgiyasi va rus teatrining oʻsishida muhim bosqich boʻldi. Griboyedov bu asarda rus jamiyatidagi ijtimoiy va maʼnaviy qoloqlikni qattiq fosh qiladi, uning rivojiga toʻsiq boʻlib turgan zodagonlarning farosatsizligi, kaltafahmligi va xudbinligi ustidan kuladi. Asar fojiaviy ruhda yozilgan. Griboyedovning „Aqllilik balosi“ komediyasi Toshkentdagi rus akademik drama teatrida sahnalashtirilgan.

Ad,: Piksanov N. K., A.S.Griboyedov i yego tvorchestvo, M., 1945; Lebedev A. A., Griboyedov. Fakti i gipotezi, M., 1980.

Adabiyotlar

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil