Alfons Paschilke
| Data i miejsce urodzenia |
14 maja 1919 |
|---|---|
| Data śmierci |
14 stycznia 1996 |
| Zawód, zajęcie |
rzeźbiarz ludowy |
Alfons Paschilke (ur. 14 maja 1919 w Brusach[1], zm. 14 stycznia 1996) – polski rzeźbiarz ludowy związany z Kociewiem, jeden z najwybitniejszych twórców ludowych tego regionu[2].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Mimo że urodził się wielodzietnej rodzinie na Kaszubach, to całe dorosłe życie spędził na Kociewiu. Jako dziecko rzeźbił głównie w glinie, a potem kształtował szkło[1]. W 1967 przeszedł na rentę inwalidzką[3]. Od 1978 zajął się rzeźbiarstwem w drewnie (przede wszystkim olcha i osika, rzadziej, w detalach kalina, buk, orzech, wierzba, czarny dąb lub mahoń[1], nie używał lipy[4]), inspiracje czerpiąc z bezpośrednio otaczającego go świata, a także z przeczytanych książek. Tworzył sceny rodzajowe, rzeźby wyobrażające zajęcia gospodarskie, cykle ukazujące ludzi przy pracy, najczęściej skupiając się na historii i tradycji Kociewia[1]. Nie stronił od tematyki religijnej[4]. Wyrzeźbił m.in. "Golgotę"[4] oraz pentaptyk wzorowany na nastawie ołtarzowej Wita Stwosza z kościoła mariackiego w Krakowie. Było to jego opus vitae[1], które nabyło muzeum w Norymberdze, mieście rodzinnym Stwosza[5]. Rzeźbił też obudowy zegarów, czy drzwiczki kredensu stanowiące miniaturową kopię wrót wejściowych Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku[6].
Od 1984 był członkiem Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Zmarł na udar mózgu[3]. Mieszkał w Smętowie Granicznym[2][7][8].
Twórca wykorzystywał naturalne wartości kształtowanego materiału drzewnego: fakturę i barwę danego gatunku. Prace pokrywał w niektórych przypadkach olejem lnianym. Większość jego dzieł to płaskorzeźby, choć nie stronił od rzeźb pełnych. Kompozycja jego rzeźb jest z zasady spokojna, mocno symetryczna, z uwydatnieniem porządku rytmicznego. Świątki charakteryzują się spokojnym układem, zastygłą pozą. Ich głowy są zwykle nieco przeskalowane. Sierść zwierząt oddawał gęstym i drobnym rowkowaniem[1].
Jego rzeźby pozostają w kolekcjach prywatnych w Polsce i za granicą. Kilka postaci zdobi ołtarze boczne kościoła Ciała i Krwi Pańskiej w Smętowie Granicznym[6].
Jego synem jest Zygmunt Paschilke, również rzeźbiarz, twórca prywatnego muzeum w dawnym dworcu na przystanku kolejowym Osieczna[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f MZK, Izabela Czogała: "Alfons Paschilke - życie i twórczość" [online], Muzeum Ziemi Kociewskiej w Starogardzie Gdańskim, 7 lutego 2021 [dostęp 2024-07-04] (pol.).
- ↑ a b Krzysztof Kowalkowski, Jan Gełdon (1929–1992), rzeźbiarz ludowy, „Ptasznik z Czarnej Wody”, „Zeszyty Chojnickie” (38), 2022, s. 146, 152.
- ↑ a b Regina Kotłowska, 25 lat smętowskiej demokracji, Gmina Smętowo Graniczne, 2015, s. 17
- ↑ a b c Barbara Wdziękońska, Rzeźba ludowa Kociewia, „Kociewski Magazyn Regionalny” (5), 1988, s. 83, 85.
- ↑ a b Eugeniusz Cherek, Prywatne Muzeum i pracownia rzeźbiarska Zygmunta Paschilke [online], Kociewie24.eu [dostęp 2024-07-04] (pol.).
- ↑ a b Anna Gniewkowska-Gracz, Smętowskie kopie krakowskiego ołtarza, [w:] Tczew. Nasze Miasto [online], 1 lutego 2002.
- ↑ Małgorzata Makowska, Znaczenie Kociewia jako regionu we współtworzeniu kultury, „Kociewski Magazyn Regionalny” (1), 1997, s. 5.
- ↑ Roman Landowski, Ziemia Łagodna, „Pomerania” (4), 1995, s. 6.