Alfred von Olszewski
Rodzina |
von Olszewscy |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
1859 |
Data i miejsce śmierci |
3 kwietnia 1909 |
Żona |
Gabriela von Zedlitz |
Dzieci |
Bolesław Bogdan |
Alfred von Olszewski (ur. 1859 w Eichholz, zm. 3 kwietnia 1909 w Nervi) – szlachcic i oficer pruski wywodzący się z polskiej rodziny Olszewskich z Podlasia. Zapisał się w historii nietypowym jak na czasy antypolskich Niemiec testamentem, w którym wzywał swoich potomków do powrotu do polskich korzeni. W wypadku, gdyby odmówili, cały jego majątek miał przejść w ręce Henryka Sienkiewicza[1].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Von Olszewski urodził się w 1859 roku w pałacu w Eichholz, miejscowości dolnośląskiej podówczas w Królestwie Prus. Majątek został zakupiony w 1812 roku przez Ludwika Serafina von Olszewski[2] z Olszewskich z Podlasia, stary polski ród, a od czasów Fryderyka Wielkiego zaliczany w poczet szlachty pruskiej. Można przypuszczać, iż młody Alfred nie wyniósł z domu znajomości polszczyzny[1].
W wieku chłopięcym wstąpił do korpusu kadetów w Berlinie, kończąc naukę ze stopniem podporucznika. W późniejszych opowiadaniach odnosił się do tej instytucji z obrzydzeniem[1]. Skończywszy 26 lat ruszył wspomagać Serbów w wojnie serbsko-bułgarskiej. Z wojny powrócił odznaczony medalem i niebawem pojął za żonę Gabrielę z von Zedlitzów mieszkających w Wojcieszowie(Kauffung) około 35 km w górę nieodległej od posiadłości rzeki Kaczawy. Wkrótce urodziły się dzieci, którym Alfred nadał słowiańskie imiona – Bolesław Bogdan oraz Draga (serb. „droga”).
Von Olszewski był zapalonym pasjonatem hippiki, co niestety skróciło jego życie – podczas jednej z przejażdżek jego koń przewrócił się przygniatając jeźdźca. W efekcie wypadku u barona wytworzyła się odma płucna[1]. Na ataki duszności i uporczywy kaszel lekarze zalecili zmianę klimatu. Alfred udał się w Alpy, do Genewy, a następnie do Włoch, jednak nie przyniosło to odmiany i chory zaczął tracić siły. W listach pisanych do pastora swojej parafii skarżył się, iż choroba całkowicie przykuła go do łóżka. Zmarł 3 kwietnia 1909 roku w Nervi w Królestwie Włoch, wcześniej spisawszy testament.
Testament
[edytuj | edytuj kod]Testament von Olszewskiego był wybitnie kuriozalny, jak na owe czasy. Zmarły senior domagał się od rodziny powrotu do polskich korzeni. Głównym spadkobiercą miał zostać syn, jednak pod kilkoma warunkami[3]:
Niech do 30. roku życia złoży egzamin z języka polskiego i historii Polski. Niech wychowany będzie tak, aby czcił narodowość polską, swoje nazwisko polskie i pochodzenie polskie. Niechaj nigdy nie wstępuje do służby państwowej w Prusiech i niechaj nigdy nie zaślubi osoby, która do biurokracji pruskiej należy[1].
W razie gdyby syn nie zastosował się do warunków, majątek miał przejść na córkę, a następnie na matkę, zaś po jej śmierci na Henryka Sienkiewicza lub jego spadkobierców[1]. Zastrzegał także, iż ani jedna część nie może przypaść rządowi Prus.
Rodzina zmarłego bezzwłocznie podjęła kroki mające obalić testament. Zatrudnionym prawnikiem został Tadeusz Kraushar, syn przyjaciela Sienkiewicza z czasów studenckich. Kraushar udał się do pisarza i oznajmił, iż młodszy von Olszewski jest niespełna rozumu i nie może podjąć żadnej nauki[1]. Jednocześnie Olszewska zapewniała listownie, że nie pragnie niczego innego, jak spełnić wolę męża, jednak stan umysłu dziecka nie pozwala na to. Sienkiewicz odpisał:
Nastąpi zrzeczenie się moje i moich następców wszelkich praw do spadku. Inaczej zresztą nie miałem nigdy zamiaru postąpić i w żadnym wypadku nie zagrabiłbym majątku sierot, gdyż do Polski i polskiej idei nie ciągnie się nikogo groźbą wyzucia z ziemi odziedziczonej po ojcach. Byłby to sposób dobry dla rozmaitych Bülowów, ale niezgodny z moim osobistym charakterem, ani polską kulturą[1].
Film
[edytuj | edytuj kod]- Historia von Olszewskiego stała się kanwą filmu dokumentalnego z 2007 roku pt. Testament von Olszewskiego w reżyserii Leszka Wiśniewskiego[4].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h Joanna Lamparska. Skandal podpisany Sienkiewiczem. „Focus Historia”, s. 14-16, 7-8 2011. ISSN 2081-3058.
- ↑ Historia - Pałac Warmątowice Sienkiewiczowskie [online], palac-warmatowice.pl [dostęp 2024-04-22] (ang.).
- ↑ Treść znana jest z ówczesnych publikacji prasowych
- ↑ opis filmu na filmpolski.pl
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Warmątowice Sienkiewiczowskie. naszesudety.pl, 18 kwietnia 2005. [dostęp 2016-04-26].