Amerikha ya le N'walungu

Amerikha ya le Nwalungu

Vundhzawu	24,709,000km2
Ntsengo wa vanhu	565,265,000
Ntlimbano	22.9/km2 (59.3/sq mi)
Matiko	23 Antigua na Barbuda Bahamas Barbados Belize Canada Costa Rica Cuba Dominika Rephabliki ya Dominika El Salvador Grenada Guatemala Haiti Honduras Jamaica Mexico Nicaragua Panama Saint Kitts na Nevis Saint Lucia Saint Vincent na Grenadine Trinidad na Tobago Amerikha
Swihlalana	11 Anguilla Bermuda Swihlala swa British Virgin Swihlala swa Cayman Montserrat Xihlala xa Navassa Haiti Puerto Rico Serranilla Bank Swihlala swa Turks na Caicos Swihlala saw Virgin ya Amerikha
Tindzimi	Tindzimi ta Amerikha ya le N'walungu na tinwana

Amerikha ya le Nwalungu itiko-nkulu leri kumekaka eka halufu ya misava ya vupela dyambu bya n'walungu. Rirhendzeriwe en'walungwini hi lwandle ra Arkthiki, evuxeni hi lwandle ra Atlanthiki, evupela dyambu na le dzongeni hi lwandle ra Phasifiki, nale dyongeni bya vuxa hi tiko-nkulu ra Amerikha ya le Dzongeni na lwandle ra le Kharibhiyeni.

Amerikha yale Nwalungu i tiko-nkulu ra vunharhu hi vukulu, kulandzela matiko-nkulu ya Axiya na Afrika, naswona iravumune kuya hi ntalo wa vanhu, kulandzela Axiya, Afrika na Yuropa. Hi lembe ra 2013, ntsengo wa vanhu va rona awukumbeteriwa kwalomu ka 565 watimiliyoni tavanhu.

Amerikha yale Nwalungu rifikeleriwe hi vanhu vosungula, loko vata tsemakanya buluho ra misava ra Beringi, kwalomu ka 40,000 kuya eka 17,000 wa malembe lamahundzeke. Nguva yotoloveleka eka tiko-nkulu leri yisungula kwalomu ka malembe xidzana ya vu 6 kuya eka 13. Kasi nguva ya vanhu va Kholombiya yi hele loko vanhu va sungula ku tluta lwandle ra Atlanthiki na ku fika ka vakolonyi va le Yuropa. Mindzhavuko ya manguva lawa ya kombisa vuxaka byo hambana eka vakolonyi va le Yuropa, vanhu vo sungula va Amerikha, mahlonga yo suka e Afrika na switukulwana swa vona.

Nhlohlotelo wa va Yuropa wu tikomba ngopfu e n'walungwini wa tiko-nkulu leri, kasi nhlohlotelo wa vanhu vosungula va tiko-nkulu leri na ma Afrika, wu vonaka ngopfu e dzongeni ra tiko-nkulu leri. Hikwalaho ka matimu ya vukolonyi e tikweni -nkulu leri, vanhu varona votala va vulavula Xinghezi, Xipanichi kumbe xifurhwa naswona matiko ya kona mana mindhavuko yale vupela dyambu.