Andrij Liwycki

Andrij Liwycki
Data i miejsce urodzenia	9 kwietnia 1879 ; Łypiawo, gubernia połtawska, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	17 stycznia 1954 ; Karlsruhe, Niemcy Zachodnie
	Premier Ukraińskiej Republiki Ludowej
Okres	od 14 października 1920; do 24 marca 1921
Poprzednik	Wiaczesław Prokopowycz
Następca	Wiaczesław Prokopowycz
	Premier Ukraińskiej Republiki Ludowej na emigracji
Okres	od 14 stycznia 1922; do 15 maja 1926
Poprzednik	Pyłyp Pyłypczuk
Następca	Wiaczesław Prokopowycz
	Minister spraw zagranicznych Ukraińskiej Republiki Ludowej
Okres	od 27 sierpnia 1919; do 26 maja 1920
Poprzednik	Wołodymyr Temnyckyj
Następca	Andrij Nikowski
	Przewodniczący Dyrektoriatu (prezydent) Ukraińskiej Republiki Ludowej na uchodźstwie
Okres	od 25 maja 1926; do 17 stycznia 1954
Poprzednik	Symon Petlura
Następca	Stepan Wytwyćkyj
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Andrij Mykołajowycz Liwycki (ukr. Андрій Миколайович Лівицький, ur. 28 marca^?/9 kwietnia 1879 we wsi Łypiawo (gubernia połtawska, powiat Zołotonosza, Imperium Rosyjskie), zm. 17 stycznia 1954 w Karlsruhe, Niemcy Zachodnie) – minister spraw zagranicznych URL w rządach Borysa Martosa i Isaaka Mazepy (1919–1920), premier URL (1920–1921), prezydent Ukraińskiej Republiki Ludowej na emigracji (od 1926).

Życiorys

Jako minister spraw zagranicznych URL stał na czele delegacji ukraińskiej, która we wrześniu 1919 przybyła do Warszawy, by rozpocząć rokowania które doprowadziły w konsekwencji do tajnego sojuszu Polski i Ukraińskiej Republiki Ludowej w lutym 1920 (układ Piłsudski – Petlura), konwencji politycznej z 21 kwietnia 1920 r. i do wspólnej walki przeciw Rosji bolszewickiej od wyprawy kijowskiej w kwietniu, poprzez bitwę warszawską w sierpniu do zawieszenia broni w październiku 1920 roku.

Po zamordowaniu w Paryżu Symona Petlury w maju 1926 roku wybrany przewodniczącym Dyrektoriatu URL – prezydentem URL na emigracji. Koordynował wszystkie działania ukraińskiej emigracji niepodległościowej tego odłamu, w tym był inicjatorem wieloletniej współpracy ze Sztabem Głównym Wojska Polskiego. Współpraca ta rozpoczęta została po tajnym memorandum Liwyckiego i gen. Wołodymyra Salskiego z 4 sierpnia 1926 skierowanego do Józefa Piłsudskiego i rozmowach, jakie wkrótce potem nastąpiły^[1]^[2]. Po aprobacie Piłsudskiego trwała do wybuchu II wojny światowej. Jej część tajna obejmowała sporządzenie planów organizacji i mobilizacji armii ukraińskiej, jako sojusznika Polski, w przypadku wojny polsko-sowieckiej. Został sporządzony, w porozumieniu z polskim Sztabem Głównym plan mobilizacyjny wojska ukraińskiego, w oparciu o emigrantów i Ukraińców zamieszkałych w Polsce. Oficerowie i podoficerowie armii URL zostali przyjęci do Wojska Polskiego jako tzw. oficerowie i podoficerowie kontraktowi^[3].

Ze strony polskiej współpracę nadzorowali: gen. Wacław Stachiewicz, Julian Stachiewicz, Tadeusz Kutrzeba, ze strony ukraińskiej gen. Pawło Szandruk, który w ramach tej współpracy po wstąpieniu do Wojska Polskiego (w stopniu majora WP), ukończył w roku 1938 Wyższą Szkołę Wojenną. Do roku 1939 Liwycki mieszkał w Warszawie pod ochroną polskiej policji (aby nie spotkał go los Petlury). Po agresji III Rzeszy na Polskę i kapitulacji Warszawy pozostał w okupowanym mieście. W końcu 1944 przeniósł się do Łasku na terenach Polski wcielonych do Rzeszy, przed styczniową ofensywą Armii Czerwonej wyjechał do Niemiec. Od listopada 1944 był głównym organizatorem powstania przy III Rzeszy w dniu 17 marca 1945 Ukraińskiego Komitetu Narodowego oraz sprawował polityczny patronat nad Ukraińską Armią Narodową.

Zmarł w Niemczech w roku 1954 w Karlsruhe, pochowany w Monachium, prochy przeniesiono następnie na nekropolię South Bound Brook. Ojciec Mykoły Liwyckiego, prezydenta URL na uchodźstwie w latach 1967–1989 oraz Natalii Liwyckiej-Chołodnej, poetki.

Przypisy

↑ Pełny tekst memorandum Liwyckiego i Salskiego: Jan Jacek Bruski Między prometeizmem a Realpolitik. II Rzeczpospolita wobec Ukrainy Sowieckiej 1921–1926, Kraków 2010, Wyd. Uniwersytet Jagielloński, ISBN 978-83-62261-13-0, s. 363–365.
↑ Zobacz też Jan Jacek Bruski Między prometeizmem a Realpolitik. II Rzeczpospolita wobec Ukrainy Sowieckiej 1921–1926, Kraków 2010, Wyd. Uniwersytet Jagielloński, ISBN 978-83-62261-13-0, s. 338–341.
↑ Robert Potocki, Idea restytucji Ukraińskiej Republiki Ludowej (1920–1939) Wydawnictwo: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 1999; ISBN 83-85854-46-0,s. 231–312.Rozdział „Projekt Ukraina” dot. planów strategicznych tworzenia armii URL w latach trzydziestych.

Bibliografia – najważniejsze pozycje

Robert Potocki, Idea restytucji Ukraińskiej Republiki Ludowej (1920–1939) Wydawnictwo: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 1999; ISBN 83-85854-46-0, rozdziały książki dotyczące wojny 1920 i planów strategicznych tworzenia armii URL w latach trzydziestych: [1];
Robert Potocki, Polityka państwa polskiego wobec zagadnienia ukraińskiego w latach 1930–1939 Wydawnictwo: Imstytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 2003, ISBN 83-917615-4-1.
Ryszard Torzecki, Polacy i Ukraińcy: Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej, Warszawa, PWN, 1993
Ryszard Torzecki, Kwestia ukraińska w polityce III Rzeszy, 19331945, Warszawa, KiW, 1972
Ryszard Torzecki, Kwestia ukraińska w Polsce w latach 1923–1929, Kraków, Wydawnictwo Literackie, 1989

Linki zewnętrzne

Biografia Andrija Liwyckiego w języku ukraińskim (strona Biblioteki Narodowej Ukrainy) z obszerną bibliografią. nbuv.gov.ua. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-01)].
Biografia Andrija Liwyckiego

[1] Pełny tekst memorandum Liwyckiego i Salskiego: Jan Jacek Bruski Między prometeizmem a Realpolitik. II Rzeczpospolita wobec Ukrainy Sowieckiej 1921–1926, Kraków 2010, Wyd. Uniwersytet Jagielloński, ISBN 978-83-62261-13-0, s. 363–365.

[2] Zobacz też Jan Jacek Bruski Między prometeizmem a Realpolitik. II Rzeczpospolita wobec Ukrainy Sowieckiej 1921–1926, Kraków 2010, Wyd. Uniwersytet Jagielloński, ISBN 978-83-62261-13-0, s. 338–341.

[3] Robert Potocki, Idea restytucji Ukraińskiej Republiki Ludowej (1920–1939) Wydawnictwo: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 1999; ISBN 83-85854-46-0,s. 231–312.Rozdział „Projekt Ukraina” dot. planów strategicznych tworzenia armii URL w latach trzydziestych.

[a-4] Przewodniczący Sekretariatu Generalnego.

[b-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Przewodniczący Rady Ministrów Ludowych.

[c-6] Hetman Rady Ministrów Ludowych.

[d-7] W latach 1922–1991 republika związkowa ZSRR.

[e-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych.

[f-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Przewodniczący Rady Ministrów.

[1]

[2]

[3]

[A]

[B]

[C]

[D]

[E]

[F]

Zachodnioukraińska Republika Ludowa 1918–1919	Jewhen Petruszewycz (1919)
Ukraińska Republika Ludowa i Hetmanat 1917–1921 (na emigracji 1921–1992)	Mychajło Hruszewski (1917–1918) Pawło Skoropadski (1918) Wołodymyr Wynnyczenko (1918–1919) Symon Petlura (1919–1926) Andrij Liwycki (1926–1954) Stepan Wytwycki (1954–1965) Mykoła Liwycki (1967–1989) Mykoła Pławjuk (1989–1992)
Ukraina od 1991	Łeonid Krawczuk (1991–1994) Łeonid Kuczma (1994–2005) Wiktor Juszczenko (2005–2010) Wiktor Janukowycz (2010–2014) Ołeksandr Turczynow (2014; p.o.) Petro Poroszenko (2014–2019) Wołodymyr Zełenski (od 2019)

Ukraińska Republika Ludowa (1917–1918)	Wołodymyr Wynnyczenko (1917)^[A] Dmytro Doroszenko (p.o., 1917)^[A] Wołodymyr Wynnyczenko (1917–1918)^[A] Wołodymyr Wynnyczenko (1918)^[B] Wsewołod Hołubowycz (1918)^[B]
Państwo Ukraińskie (1918)	Mykoła Sachno-Ustymowycz (p.o., 1918)^[C] Mykoła Wasyłenko (p.o., 1918)^[C] Fedir Łyzohub (1918)^[C] Serhij Herbel (1918)^[C]
Ukraińska Republika Ludowa (1918–1921)	Wołodymyr Czechiwski (1918–1919)^[B] Serhij Ostapenko (1919)^[B] Borys Martos (1919)^[B] Isaak Mazepa (1919–1920)^[B] Wiaczesław Prokopowycz (1920)^[B] Andrij Liwycki (p.o., 1920) Andrij Liwycki (1920–1921)
Zachodnioukraińska Republika Ludowa	Kost Łewycki (1918-1919) Sydir Hołubowycz (1919) Jewhen Petruszewycz (jako dyktator) (1919)
Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka (1921–1991)^[D]	Christian Rakowski (1921–1923)^[E] Włas Czubar (1923–1934)^[E] Panas Lubczenko (1934–1937)^[E] Mychajło Bondarenko (1937)^[E] Mykoła Marczak (p.o., 1937–1938)^[E] Demjan Korotczenko (1938–1939)^[E] Łeonid Kornijec (1939–1944)^[E] Nikita Chruszczow (1944–1946)^[E] Nikita Chruszczow (1946–1947)^[F] Demjan Korotczenko (1947–1954)^[F] Nikifor Kalczenko (1954–1961)^[F] Wołodymyr Szczerbycki (1961–1963)^[F] Iwan Kazaniec (1963–1965)^[F] Wołodymyr Szczerbycki (1965–1972)^[F] Ołeksandr Laszko (1972–1987)^[F] Witalij Masoł (1987–1990)^[F] Witold Fokin (1990–1991)^[F]
Ukraińska Republika Ludowa na Emigracji (1920–1992)	Andrij Liwycki (1920–1921) Wiaczesław Prokopowycz (1921) Andrij Liwycki (1921) Pyłyp Pyłypczuk (1921–1922) Andrij Liwycki (1922–1926) Wiaczesław Prokopowycz (1926–1939) Ołeksandr Szulhyn (1939–1940) Andrij Jakowliw (1944–1945) Kost Pankiwski (1945–1948) Isaak Mazepa (1948–1952) Stepan Baran (1952–1953) Spyrydon Dowhal (1954) Symon Sozontiw (1954–1957) Mykoła Liwycki (1957–1967) Atanas Figol (1967–1969) Spyrydon Dowhal (1969–1972) Wasyl Fedoronczuk (1972–1974) Teofil Łeontij (1974–1980) Jarosław Rudnycki (1980–1989) Iwan Samijłenko (1989–1992)
Ukraina (od 1991)	Witold Fokin (1991–1992) Wałentyn Symonenko (p.o., 1992) Łeonid Kuczma (1992–1993) Juchym Zwiahilski (p.o., 1993–1994) Witalij Masoł (1994–1995) Jewhen Marczuk (p.o., 1995) Jewhen Marczuk (1995–1996) Pawło Łazarenko (1996–1997) Wasyl Durdyneć (p.o., 1997) Wałerij Pustowojtenko (1997–1999) Wiktor Juszczenko (1999–2001) Anatolij Kinach (2001–2002) Wiktor Janukowycz (2002–2004) Mykoła Azarow (p.o., 2004) Wiktor Janukowycz (2004–2005) Mykoła Azarow (p.o., 2005) Julia Tymoszenko (p.o., 2005) Julia Tymoszenko (2005) Jurij Jechanurow (p.o., 2005) Jurij Jechanurow (2005–2006) Wiktor Janukowycz (2006–2007) Julia Tymoszenko (2007–2010) Ołeksandr Turczynow (p.o., 2010) Mykoła Azarow (2010–2014) Serhij Arbuzow (p.o., 2014) Arsenij Jaceniuk (2014–2016) Wołodymyr Hrojsman (2016–2019) Ołeksij Honczaruk (2019–2020) Denys Szmyhal (od 2020)

Ukraińska Republika Ludowa	Ołeksandr Szulhyn Wsewołod Hołubowycz Mykoła Lubynski
Państwo Ukraińskie	Mykoła Wasyłenko Dmytro Doroszenko Gieorgij Afanasjew
Dyrektoriat Ukraińskiej Republiki Ludowej	Wołodymyr Czechiwski Kost Macijewycz Wołodymyr Temnycki Andrij Liwycki Andrij Nikowski
Zachodnioukraińska Republika Ludowa	Wasyl Panejko Longyn Cehelski Stepan Wytwycki Kost Łewycki
Centrum Państwowe URL za Granicą	Andrij Nikowski Jan Karaszewicz-Tokarzewski Ołeksandr Szulhyn
Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka	Serhij Bakinski Wołodymyr Zatonski Mykoła Skrypnyk Christian Rakowski Ołeksandr Kornijczuk Dmytro Manuilski Anatolij Baranowski Łuka Pałamarczuk Dmytro Biłokołos Heorhij Szewel Wołodymyr Martynenko Wołodymyr Krawec Anatolij Złenko
Ukraina od 1991	Anatolij Złenko Hennadij Udowenko Borys Tarasiuk Anatolij Złenko Kostiantyn Hryszczenko Borys Tarasiuk Arsenij Jaceniuk Wołodymyr Ohryzko Petro Poroszenko Kostiantyn Hryszczenko Łeonid Kożara Pawło Klimkin Wadym Prystajko Dmytro Kułeba Andrij Sybiha