Angelosaurus
| Angelosaurus Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Fossiel | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Taxonomische indeling | |||||||||||
| |||||||||||
| Geslacht | |||||||||||
| Angelosaurus Olson & Beerbower, 1953 | |||||||||||
| Typesoort | |||||||||||
| Angelosaurus dolani | |||||||||||
Angelosaurus op  Wikispecies
| |||||||||||
| |||||||||||
Angelosaurus[1][2] is een geslacht van uitgestorven basale synapsiden (informeel wel een pelycosauriër genoemd) binnen de familie Caseidae.
Naamgeving
[bewerken | brontekst bewerken]De typesoort Angelosaurus dolani werd in 1953 benoemd door Everett Claire Olson en James Beerbower. De geslachtsnaam verwijst naar de San Angelo-formatie. De soortaanduiding eert Wayne Dolan die de opgravingen bij de Little Cotton Creek ondersteunde. Hij is bekend van het holotype FMNH UR 149, een skelet met gedeeltelijke schedel uit de San Angelo-formatie, Knox County, Texas, daterend uit het Kungurien (Vroeg-Perm).
Tot nu toe zijn twee andere soorten Angelosaurus beschreven: Angelosaurus greeni (Olson 1962) en Angelosaurus romeri (Olson en Barghusen, 1962). A. greeni eert de boer J. Green op wiens Alexander Farm het fossiel gevonden werd, holotype FMN UR 257, een gedeeltelijk postcraniaal skelet uit de Flowerpotformatie. A. romeri eert Alfred Romer en heeft als holotype FMNH UR 827, een postcraniaal skelet zonder schedel gevonden in de Omega Quarry, in de Chickashaformatie van Oklahoma. Naar huidige inzichten zijn de drie soorten niet direct aan elkaar verwant en moeten er voor de laatste twee weer aparte geslachten worden benoemd.
Beschrijving
[bewerken | brontekst bewerken]Het holotype van Angelosaurus greeni vertegenwoordigde een individu voor dat drie tot drie en een halve meter lang was en ongeveer driehonderd kilogram woog. A. dolani was kleiner en A. romeri nog kleiner.
Het lichaam was waarschijnlijk tonvormig, net als andere caseïden, met massieve ledematen en kleine halswervels. Caseïde schedels onderscheiden zich van andere basale synapsiden door grote slaapvensters, grote neusopening en foramen pineale en een bovenkaak die duidelijk over de tanden van de onderkaak hangt. De tanden zijn uniform. En in tegenstelling tot de bekendere synapsiden uit het Vroeg-Perm zoals Dimetrodon en Edaphosaurus, hebben caseïden niet de overdreven verlenging van de wervels die een zeil vormen.
Angelosaurus dolani onderscheidt zich door een extreem robuust opperarmbeen waarvan het uiteinde dat bij het schoudergewricht lag even breed is als de schacht lang was. Ook het dijbeen is massief gebouwd; de vierde trochanter is echter zwak ontwikkeld. Er zijn aanwijzingen dat de gewrichten van de achterpoot kappen van dik kraakbeen bezaten, ook bij oude exemplaren. De formule van de teenkootjes is 2-2-2-3-3. De klauwen van de hand en voet zijn opvallend kort en stomp.
Levenswijze
[bewerken | brontekst bewerken]Zoals alle caseïden was Angelosaurus een evolutionair conservatieve synapside die een van de dominante herbivoren van die tijd lijkt te zijn geweest en een vergelijkbare ecologische rol innam als koeien.
Net als zijn tijdgenoot Cotylorhynchus, een andere caseïde, was hij groot, zwaar gebouwd en herbivoor. Het deelde zijn omgeving ook met de caseïden Caseoides en Caseopsis. Het kan zijn belaagd door de grote sphenacodontide Dimetrodon.
Fylogenie
[bewerken | brontekst bewerken]Angelosaurus is in de Caseidae geplaatst.
Een mogelijke positie in de evolutionaire stamboom toont het volgende kladogram.
| Caseidae |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- ↑ Angelosaurus. www.prehistoric-wildlife.com. Geraadpleegd op 18-08-2022.
- ↑ Fossilworks: Angelosaurus. www.fossilworks.org. Geraadpleegd op 18-08-2022.
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Angelosaurus op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.