Animalia

Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

Animales
Immàgines de genias vàrias de animales
Classificatzione sientìfica
Domìniu	Eukaryota
Regnu	Animalia
Suta-Regnos	Eumetazoa - Parazoa - Phagocytellozoa
Sinònimos
Metazoa, Choanoblastaea, Gastrobionta, Zooaea, Euanimalia

Biomassa de animales totale

Su trèmene animalia in biologia definit su regnu de organismos eucariotas e multitzellulares de is animales. Sa manna majoria de sos animales consumant matèria orgànica, respirant ossìgenu, si movent, si reproduent sessualmente e si formant partende dae un'isfera de tzèllulas cun un'istampu tzentrale (blàstula) durante s'isvilupu embrionale. Si sunt descritas prus de unu millione e mesu de ispètzies bias, de chi unu millione tzirca currispondent a babautzos, ma si càrculat chi si nd'agatent prus de sete milliones. Medint dae 8,5 μm fintzas a 33,6 m. Mantenent interatziones cumplessas intre issos e issos e cun is ambientes chi ddos inghìriant, in ue formant retzas tròficas cumplessas. Sa sièntzia chi istudat is animales est denumenada zoologia.

Si diferèntziant de àteros grupos eucariotas comente is prantas, is àligas e is fungos ca fartant de muru tzellulare. Totu sos animales sunt mòbiles, cun totu chi calicunos petzi ddu sunt in determinados momentos de sa vida. In sa majoria de animales, is embriones passant pro una fase de blàstula, una caraterìstica ùnica de os metazous.

In su limbàgiu collochiale, est costùmene usare su trèmene «animale» pro si refèrrere a totu sos animales francos is umanos, ma si depet tènnere in contu ca dae unu puntu de vista sientìficu s'èssere umanu est un'ispètzie intre àteras de su regnu Animalia. Sa càusa est chi s'assumet ca is umanos siant is ùnicos animales ratzionales, o dotados de resone.

Cun pagas etzetziones, prus nodidas in is ispòngias (phylum Porifera), is animales tenent corpos diferentziados in tessidos separadas. Custos incluent mùsculos, chi si podent cuntraire pro controllare su movimentu, e unu sistema nervosu, chi imbiat e protzessat signales. Massimamente tenent una càmbara digestivu internu puru, cun una o duas aberturas. Is animales cun custu tipu de organizatzione sunt denumenados eumetazous.

Totu sos animales tenent tzèllulas eucariotas, inghiriadas dae unu màdrighe extratzellulare, caraterìstica cumposta de collàgenu e glicoproteinas elàsticas. Cust'ùrtima si depet caltzificare pro formare istruturas comente a conchìgios, ossos e àtera istruturas chìrdinas. Durante s'isvilupu format un'istrutura relativamente flessìbile pro sa cale is tzèllulas si podent mòvere e torrare a s'organizare, permitende istruturas prus cumplessas. Custu cuntrastat cun àteros organismos multitzellulares comente is prantas e is fungos, is tzèllulas de is cales abarrant firmas mediante muros tzellulares, chi isvilupant un'acrèschimentu progressivu.