Anna Akhmatova

Anna Akhmatova
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Анна Андреевна Горенко
Jaiotza	Odesa, 1889ko ekainaren 11 (juliotar egutegia)
Herrialdea	Errusiar Inperioa ; Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna
Bizilekua	Odesa; San Petersburgo; Taxkent; Kiev
Lehen hizkuntza	errusiera
Heriotza	Domodedovo, 1966ko martxoaren 5a (76 urte)
Hobiratze lekua	Komarovoko hilerria
Heriotza modua	berezko heriotza: infartua
Familia
Aita	Andrei Gorenko
Ama	Inna Stogova
Ezkontidea(k)	Nikolai Gumilev (1910 - 1918); Vladimir Shileyko (en) (1918 - 1926ko ekainaren 8a); Nikolay Punin (en) (1922 - 1935)
Bikotekidea(k)	ikusi Nikolay Punin (en) ;
Seme-alabak	ikusi Lev Gumilev (en) ;
Familia	ikusi Erazm Stogov (en) (amaldeko aitona);
Hezkuntza
Heziketa	Women's Higher Courses (Kyiv) (en) : zuzenbide
Hizkuntzak	errusiera
Ikaslea(k)	ikusi Joseph Brodsky;
Jarduerak
Jarduerak	idazlea, itzultzailea, literatura-kritikaria, poeta, autorea eta literaturan aditua
Jasotako sariak	ikusi Taormina prize (1964) ; Leningradeko Defentsaren domina ; Jubilee Medal Medal "In Commemoration of the 250th Anniversary of Leningrad" (1957) ; Medal "For Valiant Labour in the Great Patriotic War 1941–1945" (1946) ;
Influentziak	Mikhail Lermontov, Aleksandr Puxkin, Lev Tolstoi, Gustav Shpet (en) , Amedeo Modigliani, Alexander Fadeyev (en) , Nathan Altman (en) eta Innokenty Annensky (en)
Mugimendua	Acmeist poetry (en)
Genero artistikoa	olerkigintza
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	kristautasun ortodoxoa

Anna Andreievna Akhmatova^[1] (errusieraz: Анна Андреевна Ахматова; Bolxoi Fontan, Errusiar Inperioa, 1889ko ekainaren 23a^greg./ekainaren 11^jul. - Mosku, Sobietar Batasuna, 1966ko martxoaren 5a), jaiotze-izenez Anna Andreievna Gorenko, errusiar poeta izan zen, XX. mendeko Errusiako poetarik gailenetako bat. 1965ean eta 1966an Literaturako Nobel Sarirako proposatu zuten.^[2]

Biografia

Itsaso Beltzetik oso hurbil jaio zen, Bolxoi Fontanen. Ama, Inna Erazmovna Stogova eta bere aita, Andrei Antonovitx Gorenko, familia dirudun eta ospetsuetatik zetozten eta ondorioz, San Petesburgoko aristokraten auzo batean hazi zen, Tsarskoe Selo-n (hitzez hitz, Tsarraren Herria). Bertan ezagutu zuen bere lehenengo senarra izango zena, Nikolai Stepanovich Gumilev.^[3]

Gorenko gimnasia ikaslea zen eta 1907an, Kieveko Fundukleievskaia gymnasium-ean graduatu zen. Ondoren, Kieveko Emakumeentzako Unibertsitatean izena eman zuen, Zuzenbide Sailean, baina geroago utzi zuen. Lehen Mundu Gerraren testuinguruan idatzi zuen, eta nazioaren aldeko ikuspegia ageri da. Errusiako Gerra Zibilean Xeremetiev Palacen bizi izan zen Boltxebikeen gobernuaren oneritziarekin. Idazleak maitale ugari izan zituen, haien artean, Vladimir Kazimirovitx Xileiko bere bigarren senarra izango zena. Nikolai Nikolaievitx Punin bere hirugarren senarra izan zen, hau ere poeta baina ezkontzak ez zuen asko iraun. 1953an, Stalin hil eta gero, bere poemetako asko zentsuratuak izan ziren eta orduan, nazioartean sari ugari jaso zituen. 1966an hil zen, bihotzeko batek jota.^[3]

Idazlea

1907an bere lehenengo poesia argitalpena egin zuen Sirius aldizkarian, bere izenarekin sinatuz, nahiz eta gero Akmatova ezizena hartu zuen, Khan Akhmat izeneko senide baten omenez, ustez Genghis Khan-en leinukoa baitzen bere familia. Bere lehen bilduma, Vetxer (1912), argitaratu eta fama hartu zuen jarraian. Urte berean bere seme bakarra jaio zen, Lev Gumiliov. Bere bigarren liburua, Txiotki (1914) famatuena izan zen. Hirugarren argitalpena, Belaia staia (1917) ^[3]

Akmeismo izeneko mugimendu literarioan sailkatu izan dute; ordura arteko sinbolismoaren kontrakarrean, poesia lurtarragoa egin nahi zuten akmeistek. Akhmatovak ere hizkera poetiko konkretua eta gardena hautatu zuen eta modio-desamodioez eta intimotzat jo ohi diren beste gai batzuez idatzi zuen. San Petersburgoko aristokrata-auzo batean pasatutako gaztaroa eta hasierako arrakastaren ondoren, errotik aldatu zitzaion bizimodua Urriko Iraultzaren ostean, eta bere poesian beste gai batzuk landu zituan: heriotza, sufrimendua, memoria eta dolua gehitu zitzaizkion argatz zen maitasunaren gai. Bere bi poema nabarmenenak dira Requiema, espetxe baten aurrean semearen berri jakiteko ilaran zain zegoela inspiratua; eta Heroirik gabeko poema, formaren nola edukiaren aldetik konplexuenetako eta sailkagaitzenetako bat”.^[4]

Argitalpenak

Euskarara itzulitako antologiak

Poesia kaiera. Itzultzailea: Josu Landa (Susa, 2022)^[5]

Euskarara itzulitako olerkiak

Poemak. Itzultzailea: Laura Mintegi (Ttu-ttuá, 1985)
- Ez, ez nengoen zeru arrotzapean, Ezbehar honen aurrean mendiak konkortu egiten dira, Garai hartan bakarrik hildakoek egiten zuten, Ez, ez nai ni, inor da sufritu egiten duena, Niregana etorri eta begira eta Uregorria hedoiltzen da, altzairua usteltzen da^[6].

Eskuak gogortzen nituen. Itzultzailea: Itxaro Borda (Maiatz-12, 1986)
Azken aldiko kantua. Itzultzailea: Itxaro Borda (Maiatz-12, 1986)
Lehen abisua (Maiatz-45, 2007)
Requiem. Itzultzailea: Josu Landa (Armiarma.eus, 2016)^[5]

Gaztelaniara itzulitako liburuak

He leído que no mueren las almas (Literatura Random, 2018)^[7]
Mandelstam (Nórdica Libros, 2020)^[8]
Réquiem; Poema sin héroe (Catedra, 2021)^[9]

Gaztelaniara itzulitako antologiak

El canto y la ceniza (Galaxia Gutemberg, 2019) ^[10]

Sariak eta Aitortzak

1964an, Etna Taormina Nazioarteko Poesia Saria jaso zuen.^[3]
1965an, Ohorezko doktoretza Oxfordeko Unibertsitatearen eskutk.^[3]
1965ean Literaturako Nobel Sarirako proposatua.^[11]
1966an Literaturako Nobel Sarirako proposatua. ^[12]
1989an Semion Aranovitx zuzendariak fim bat eskaini zion, Litxnoie delo Anny Akhmatovoi (Личное дело Анны Ахматовой) izenekoa.^[13]