Anoreksia
 | Ky artikull ose seksion duhet të përmirësohet sipas udhëzimeve të Wikipedia-s. Ju lutemi ndihmoni edhe ju në përmirësimin e këtij artikulli. |
Anoreksia nervore është një çrregullim i të ushqyerit, që konsiston në rënie në peshë, frikë nga shtimi në peshë, dëshirë e madhe për të qëndruar e dobët apo kufizim të ngrënit. Ky problem vihet re më dendur tek gratë e reja dhe vajzat adoleshente se sa te meshkujt. Njerëzit anoreksike e shohim veten gjithmonë mbipeshë dhe pse shpesh herë ato janë nënpeshë Ato e peshojnë veten shumë shpesh, ushqehen shumë pak, bëjnë shumë ushtrime ose e detyrojnë veten që pas të ngrenit të vjellin ushqimin. Dëmet që mund të shkaktohet janë, ostoperoza, infertiliteti dhe përveç të tjerave edhe dëmtime në zemër. Femrave shpesh herë ju ndalon cikli mestrual për këtë arsye, që vjen nga reduktimi i sekretimit të faktorëve të lirimit të gonadotropinave(si dhe reduktimi i sekretimit të hormoneve LH e FSH). Dëme të tjera me të zakonshme, të lidhura me reduktimin e lirimit të hormoneve të teroideve janë edhe intolerimi ndaj të fohtit, bradikardi (zvogëlim i numrit të rrahjeve të zemrës) dhe modifikim te lëkurës, lëkura duket e thatë dhe fillon të ripet, merr një ngjyrë në të verdhe për shkak të rritje së sasisë së karotenit në gjak. Densiteti i kockave dobësohet sepse bie niveli i estogjeneve, që stimulon osteoporozen(dobësim i kockave dhe si rrjedhim frakturohen me shpejt) që verifikohet me shumë pas menopauzës. [nevojitet citimi] Mund të kenë anemi, linfopeni(zvogelim i numrit te linfociteve) dhe ipoalbuminemi. Një ndër komplikimet më të rëndësishme te anoreksisë nervoze është edhe rritja e rrezikut te aritmive të zemrës (çrregullim e i numrit të rrahjeve të zemrës) që mund të shkaktojnë vdekje të parakohshme. [nevojitet citimi] Shkaqet e anoreksisë nuk janë zbuluar tërësisht, megjithatë ka të ngjarë që ato të jenë sociale, psikologjike e fiziologjike.
Shkaqet nuk dihen me siguri. Tek binjakët identikë mendohet të jetë një problem gjentik, duke qenë se ato preken me shpesh se binjakët jo-identikë. Gjithashtu faktorët kulturorë luajnë një rol në shoqëritë të cilat kanë një nivel të lartë të sëmundjeve si pasojë e anoreksisë. Përveç kësaj, kjo ndodh më shpesh në mesin e atyre të përfshirë në aktivitete që vlerësojnë dobësimin, të tilla si atletikë të nivelit të lartë, modelim dhe vallëzimi.[1][2] Anoreksia shpesh fillon pas një ngjarje e rëndë që të ndryshojë jetën përfshirë këtu dhe stresin.
Trajtimi i anoreksisë përfshin rivendosjen e një peshë të shëndetshme, trajtimin e problemeve themelore psikologjike dhe adresimin e sjelljeve që promovojnë problemin. Ndërsa, medikamente nuk ndihmojnë me shtim në peshë, ato mund të përdoren për të ndihmuar ankthin apo depresionin. Një numër llojesh terapish mund të jenë të dobishme, duke përfshirë një qasje ku prindërit marrin përsipër përgjegjësinë për të ushqyer fëmijën e tyre, të njohur si terapi familjare Maudsley dhe terapi njohëse të sjelljes.[3] Disa njerëz do të kenë vetëm një episod të vetëm dhe shërohen, ndërsa të tjerët mund të ketë shumë episode gjatë viteve.[1] Shumë komplikime përmirësohen apo zgjidhen me rifitimin e peshës. Globalisht anoreksia është vlerësuar të ketë ndikuar mbi dy milionë njerëz që nga deri në vitin 2013. Është vlerësuar që ndodhë në 0.9% në 4.3% e grave dhe 0.2% në 0.3% të meshkujve në vendet perëndimore, në një pikë në jetën e tyre. Rreth 0.4% e femrave të reja janë të prekura në një vit, ndërsa tek meshkuj është vlerësuar që kjo ndodhë dhjetë herë më pak.
Shenjat e anoreksisë nervore
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Crregullim i të ngrënit gjatë të cilit individi bie jashtëzakonisht në peshë, për shkak të kufizimeve që i vendosë vetë të ngrënit.
- Ushqimi i kufizuar
- Preokupimi me ushqime, kalori, recetat në kuzhinë, pesha trupore etj.
- Mendimet posesive
- Perfeksionimi
- Sjelljet rituale
- Ushtrimet kompluzive
- Zhvillim i dobët social.
- Izolimi social.
- Flokët e thatë dhe lëkurëe thatë, si edhe hollim i flokëve.
- Lodhje kronike
- Ndryshime të shpejta të humorit
- Intolerancë ndaj të ftohtit.
Shkaktarët
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Ka dëshmi për faktorët biologjik, psikologjik, zhvillimore dhe sociokulturore por shkaku i saktë i çrregullimeve në të ngrënë është i panjohur.
Biologjike
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Gjenetike
- Komplikime obstetrike
- Çrregullime të neuroendocrinës
- Infeksionet
Psikologjike
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Teoritë e hershme të kauzës së anoreksisë e lidhin atë me abuzim seksual në fëmijëri ose familjet jofunksionale;[4][5] është dëshmi kontradiktore dhe është e nevojshme hulumtim më i mirë-projektuar.
Sociale
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Anorexia nervore është diagnostikuar me shifra në rritje që nga viti 1950;[6] rritja ka qenë e lidhur me dobësinë dhe ndërkombëtarizimit të idealeve të trupit.[7] Njerëzit në profesione ku ka një presion të veçantë shoqëror për të qenë të dobët(të tilla si modelet dhe kërcimtaret) kanë më të gjasa për të zhvilluar anoreksi, [citim nevojshme mjekësore] dhe ata me anoreksi kanë kontakte shumë më të lartë me burimet kulturore që promovojnë humbjen në peshë.
Efekti i medias
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Ekspozimi i vazhdueshëm në media ku paraqiten idealet e trupit mund të përbëjë një faktor rreziku për pakënaqësi ndaj trupit dhe anoreksisë nervore. Idealet kulturore për forma të trupit për burra kundrejt grave vazhdon të favorizojnë gratë e holla dhe atletike dhe burrat muskulorë.[8]
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ a b Diagnostic and statistical manual of mental disorders : DSM-5 (në anglisht) (bot. 5). Washington: American Psychiatric Publishing. 2013. fq. 338–345. ISBN 9780890425558.
- ^ Arcelus, J; Witcomb, GL; Mitchell, A (mars 2014). "Prevalence of eating disorders amongst dancers: a systemic review and meta-analysis". European eating disorders review : the journal of the Eating Disorders Association (në anglisht). 22 (2): 92–101. doi:10.1002/erv.2271. PMID 24277724.
- ^ Wilhelm S; Phillips KA; Steketee G (2012-12-18). Cognitive-Behavioral Therapy for Body Dysmorphic Disorder: A Treatment Manual (në anglisht). Guilford Press. fq. 270. ISBN 9781462507900.
{{cite book}}:|access-date=ka nevojë për|url=(Ndihmë!) - ^ Wonderlich SA; Brewerton TD; Jocic Z; Dansky BS; Abbott DW (1997). "Relationship of childhood sexual abuse and eating disorders". J Am Acad Child Adolesc Psychiatry (në anglisht). 36 (8): 1107–15. doi:10.1097/00004583-199708000-00018. PMID 9256590.
- ^ Connors ME; Morse W (1993). "Sexual abuse and eating disorders: A review". The International Journal of Eating Disorders (në anglisht). 13 (1): 1–11. doi:10.1002/1098-108x(199301)13:1<1::aid-eat2260130102>3.0.co;2-p. PMID 8477269.
- ^ "Eating disorders and culture". Harvard Mental Health Letter (në anglisht). 20 (9): 7. 1 mars 2004.
- ^ Herpertz-Dahlmann B; Bühren K; Remschmidt H (2013). "Growing up is hard: Mental disorders in adolescence". Deutsches Arzteblatt international (në anglisht). 110 (25): 432–9, quiz 440. doi:10.3238/arztebl.2013.0432. PMC 3705204. PMID 23840288.
- ^ Labre MP (2002). "Adolescent boys and the muscular male body ideal". The Journal of adolescent health : official publication of the Society for Adolescent Medicine (në anglisht). 30 (4): 233–42. PMID 11927235.
|
Ky artikull ka të bëj me shëndetin dhe mjekësinë prandaj ju lutemi ti kushtoni vëmendje Udhëzimit rreth artikujve të mjekësisë! Mos aplikoni përmbajtjen e artikullit në ju ose në ndonjë person pa konsultimin e mjekut! |