Przejdź do zawartości

Antoni Petrykiewicz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Antoni Petrykiewicz
Ilustracja
szeregowiec szeregowiec
Data i miejsce urodzenia

16 grudnia 1904
Dublany

Data i miejsce śmierci

14 stycznia 1919
Lwów

Przebieg służby
Lata służby

1918–1919

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-ukraińska

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941)
Krzyż Obrony Lwowa
Multimedia w Wikimedia Commons

Antoni Petrykiewicz[a] (ur. 16 grudnia 1904[1] w Dublanach[2], zm. 14 stycznia 1919 we Lwowie[3]) – polski gimnazjalista, żołnierz 8 kompanii 1 pułku strzelców lwowskich[4], Orlę Lwowskie, uczestnik walk w obronie Lwowa w 1918 roku, najmłodszy w historii kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 16 grudnia 1904 roku. Był najmłodszym dzieckiem w rodzinie. Został ochrzczony 3 września 1905 roku[1]. Wraz z rodziną zamieszkiwał na lwowskim Zniesieniu. Jego rodzicami byli Kasper Petrykiewicz (właściciel niedużej posiadłości i wójt Zasania) i Rozalia z domu Gruszecka[1][5]. Miał trzy siostry i czterech braci: Zygmunta (walczył w obronie Lwowa w 1918 roku, zm. w 1933 roku po operacji, pochowany na Cmentarzu Obrońców Lwowa[6]), Józefa (1898–1990, obrońca Lwowa, działacz społeczny, do 1939 roku radny Lwowa, po wojnie działacz emigracyjny[7][6][8]), Romana (uczestnik obrony Lwowa z 1918 roku, zm. 17 stycznia 1986 roku w Warszawie w wieku 85 lat[6]), Tadeusza (obrońca Lwowa z 1918 roku, zm. 12 grudnia 1985 roku w Bytomiu w wieku 82 lat[6]).

W 1918 roku Antoni Petrykiewicz był uczniem drugiej klasy C. K. V Gimnazjum we Lwowie[6][9]. Od początków listopada 1918 roku jako szeregowiec 8 kompanii 1 pułku strzelców lwowskich brał udział w obronie Lwowa w ramach wojny polsko-ukraińskiej[10]. Podczas walk o fabrykę obuwia „Gafota” oraz w obronie rzeźni miejskiej wykazał się olbrzymią odwagą. Jako żołnierz oddziału „Straceńców” dowodzonego przez por. dr Romana Abrahama brał czynny udział w walkach o Górę Stracenia[7][6][9]. Swoją ostatnią bitwę Antoni stoczył na obrzeżach Lwowa w walkach o Persenkówkę, w czasie której został ciężko ranny 28 grudnia 1918 roku[6][9][11]. Zmarł w szpitalu na Politechnice Lwowskiej[6] 14 stycznia 1919 roku[b], dwa dni później został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim. Od cmentarnej bramy aż do miejsca pochówku trumnę z jego ciałem nieśli czterej jego starsi bracia, a za nimi postępowała matka z ojcem[6].

Wszyscy Petrykiewiczowie brali udział w obronie Lwowa (pięciu braci oraz ojciec, który dostarczał amunicję Polakom w oblężonej Rzeźni Miejskiej na północy miasta)[6]. Czterech z tej rodziny spoczęło na Cmentarzu Orląt we Lwowie – oprócz Antoniego byli to jego ojciec Kasper, stryj Michał i brat Zygmunt.

Generał Roman Abraham w jednej ze swych prac napisał:

W moim oddziale Góry Stracenia walczył od pierwszych dni listopadowych uczeń II klasy gimnazjalnej ś.p. Antoni Petrykiewicz w wieku lat 13. Ciężko ranny w walce pod Persenkówką dnia 28-go grudnia 1918r., zmarł z ran w szpitalu na Politechnice.

płk dr Roman Abraham. Polska Zbrojna Nr 287 z dnia 18 października 1935 roku str. 8

Fragment inskrypcji z nagrobka na Cmentarzu Orląt Lwowskich:

szer. Petrykiewicz Antoni, lat 13, uczeń II klasy gimnazjum V z odcinka III Góra Stracenia, ranny 23.XII. na Persenkówce, †16 I 1919 r, kawaler Virtuti Militari, 3 krz. wal., odznaką rycerzy śmierci, oddz. III odc. Orlęta

Po ekshumacji jego szczątki w 1932 roku zostały pochowane w krypcie katakumby IV na Cmentarzu Obrońców Lwowa[7][12].

Nazwisko Antoniego Petrykiewicza zostało wymienione na tablicy umieszczonej na Pomniku Obrońców Lwowa na Persenkówce[13].

Jego wizerunek znajduje się na 18. stronie polskich paszportów wydawanych od 5 listopada 2018 roku[14].

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Postanowieniem Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari i przeszedł do historii jako najmłodszy kawaler tego orderu (wymieniony wśród odznaczonych żołnierzy późniejszego 38 pułku piechoty Strzelców Lwowskich)[6][4]. Dekoracja VM została dokonana 17 kwietnia 1921 roku we Lwowie przez gen. broni Tadeusza Rozwadowskiego[15]. Otrzymał także trzykrotnie Krzyż Walecznych[7][6].

Zarządzeniem prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego z 4 listopada 1933 roku został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Niepodległości za pracę w dziele odzyskania niepodległości[16].

Pośmiertnie został uhonorowany także Krzyżem Obrony Lwowa i innymi odznaczeniami[6].

Groby Czesława Antoniego Bieleckiego i Antoniego Petrykiewicza (przed 1926)

Lwowski Listopad

[edytuj | edytuj kod]

(fragment wiersza Henryka Zbierzchowskiego dotyczący Antoniego Petrykiewicza)

W pamięci ten żołnierz mały,
Który ocalił Lwów.
Dla Polski chwały:
Czapka większa od głowy,
Pod którą widać włos płowy.
A na obszernym mundurze
Jak ze starszego brata
Na łacie łata,
Dziura na dziurze.

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ W piśmiennictwie określany niekiedy w zdrobniałej formie „Antoś Petrykiewicz”.
  2. ↑ Jako daty śmierci podawane są też 15[9] i 16[11] stycznia 1919 roku, ale nekrolog opublikowany w dzienniku „Słowo Polskie” nr 15 z dnia 16 stycznia podaje datę 14 stycznia[3]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c

    Akt chrztu nr 23 Antoniego Petrykiewicza z 3 września 1905 z księgi parafialnej w Dublanach

  2. ↑ Antoś Petrykiewicz – najmłodszy z Orląt Lwowskich, najmłodszy kawaler Virtuti Militari. Polskie Radio, 2020-01-16. [dostęp 2024-01-16].
  3. ↑ a b Antoni Petrykiewicz (nekrolog). „Słowo Polskie”. XXIV (15), s. 2, 1919-01-16. Spółka Wydawnicza Słowa Polskiego. (pol.). 
  4. ↑ a b Józef Kulczycki, Zarys historji wojennej 38-go pułku strzelców lwowskich, Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1928 (Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920), s. 29, 31 [dostęp 2024-01-16].
  5. ↑ Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Józef Petrykiewicz. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2019-04-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-16)].
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m Józef Petrykiewicz. Dodatkowe wiadomości dla zarządu Koła Lwowian. „Biuletyn”. Nr 52, s. 63, styczeń 1987. Koło Lwowian w Londynie. 
  7. ↑ a b c d Najmłodszy obrońca Lwowa z listopada 1918 r.. „Biuletyn”. Nr 33, s. 12, grudzień 1977. Koło Lwowian w Londynie. 
  8. ↑ O Lwowianach, Lwowie i Małopolsce Wschodniej. Działalność J. Petrykiewicza w USA. „Biuletyn”. Nr 37, s. 39, grudzień 1979. Koło Lwowian w Londynie. 
  9. ↑ a b c d Groby dowódców i działaczy. W: W szesnastą rocznicę. Lwów: Towarzystwo Straży Mogił Polskich Bohaterów we Lwowie, 1934, s. 30.
  10. ↑ Jan Gella: Ruski miesiąc 1/XI-22/XI 1918. Ilustrowany opis walk listopadowych we Lwowie z 2 mapami. Lwów: ok. 1919.
  11. ↑ a b 95 lat temu zmarł Antoś Petrykiewicz, najmłodszy obrońca Lwowa [online] [dostęp 2019-07-03].
  12. ↑ Bohaterowie na miejscu wiecznego spoczynku. „Gazeta Lwowska”. Nr 238, s. 4, 16 października 1932. 
  13. ↑ Semper fidelis. Obrona Lwowa w obrazach współczesnych. Lwów / Warszawa: Straż Mogił Polskich Bohaterów / Oficyna Wydawnicza Volumen, 1930 / 1990, s. Tab. 235.
  14. ↑ Paszport - 2018. gov.pl. [dostęp 2024-11-12].
  15. ↑ Dekoracja Orderem „Virtuti Militari”. „Gazeta Lwowska”. Nr 87, s. 4, 17 kwietnia 1921. 
  16. ↑ M.P. z 1933 r. nr 255, poz. 273. Zarządzenie o nadaniu Krzyża Niepodległości z Mieczami, Krzyża Niepodległości oraz Medalu Niepodległości.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Antoni_Petrykiewicz&oldid=75500111”