Przejdź do zawartości

Anturium

To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Anturium
Ilustracja
Anthurium Scherzera
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

żabieńcowce

Rodzina

obrazkowate

Podrodzina

Pothoideae

Rodzaj

Anturium

Nazwa systematyczna
Anthurium Schott
Wiener Z. Kunst 3: 828 (1829)
Typ nomenklatoryczny

Anthurium acaule (Jacq.) Schott[3]

Synonimy
  • Podospadix Raf.
  • Strepsanthera Raf.[4]
Multimedia w Wikimedia Commons
Morfologia Anthurium nitidulum
Pokrój epifitycznego gatunku anturium
Ulistnienie Anthurium hookeri
Kwiatostan Anthurium andicola
Owocostan Anthurium obtusum

Anturium, kitnia (Anthurium Schott) – rodzaj roślin zielnych z rodziny obrazkowatych, obejmujący około 850 opisanych gatunków neotropikalnych (łączną ich liczbę szacuje się na około tysiąc). Rodzaj ten jest w obrębie rodziny obrazkowatych najbogatszym w gatunki i najbardziej zróżnicowanym morfologicznie. Wiele kultywarów tego rodzaju uprawianych jest na całym świecie, w tym w Polsce, przemysłowo na kwiaty cięte lub jako rośliny pokojowe.

Rozmieszczenie geograficzne

[edytuj | edytuj kod]

Obszar występowania anturium sięga od północnego Meksyku (Tamaulipas i Nayarit) i Wielkich Antyli do południowej Brazylii, północnej Argentyny i Paragwaju. Różnorodność gatunkowa tego rodzaju jest największa w Panamie oraz w Kostaryce, a także na nizinach i wyżynach północnej Ameryki Południowej, w mniejszym stopniu również w górach południowego Meksyku i południowej Brazylii[5].

82 gatunki anturium są endemiczne dla Panamy, w tym 26 występuje jedynie na zachód od Strefy Kanału Panamskiego, a 30 na wschód od tej Strefy. Trzy gatunki endemiczne: A. hutchisonii, A. sanctifidense i A. antonioanum są szeroko rozpowszechnione w tym kraju[6]. 26 gatunków anturium jest endemicznych dla Meksyku, np. rozpowszechnione A. andicola, A. chiapasense, A. schlechtendalii ssp. jimenezii, A. nizandense, A. ovandense, A. pedatoradiatum i A. podophyllum. A. beltianum jest gatunkiem endemicznym dla Nikaragui, A. lancetillense dla Hondurasu, a A. armeniense, A. parvispathum i A. retiferum dla Gwatemali[5].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Wzniesione, pnące lub zwisłe rośliny zielne[7].
Łodyga
Rozgałęzia się sympodialnie[5]. Międzywęźla, w zależności od gatunku, są skrócone lub bardzo wydłużone[8]. Na każdym międzywęźlu występuje pojedynczy profil, większy od niego katafil oraz jeden liść właściwy i kwiatostan (niekiedy bezpłodny). Wraz z wiekiem rośliny skórka łodygi brązowieje i obsycha[5].
Korzenie
Zwykle licznie wyrastają z każdego węzła łodygi[8]. U gatunków klasyfikowanych do sekcji Polyphyllium korzenie są liczne, krótkie, smukłe i rosną łukowato wzdłuż międzywęźli. W przypadku większości gatunków z sekcji Pachyneurium oraz gatunków o krótkich międzywęźlach korzenie są bardzo liczne i tworzą gęstą, splątaną i niemal przylegającą masę wzdłuż łodygi. W wielu przypadkach u roślin z tego rodzaju doszło do rozróżnienia funkcji korzeni. Niektóre pełnią wyłącznie funkcje wspierające, podczas gdy inne rosną w górę, pełniąc funkcje asymilacyjne. U gatunku Anthurium gracile występują korzenie pokryte warstwą welamenu, służące do absorpcji wilgoci z powietrza[5].
Liście
Katafile są zwykle lancetowate, zwykle zielone, szybko wysychają, brązowiejąc, czerwieniejąc lub żółknąc. U niektórych gatunków odpadają, jednakże w przypadku większości przedstawicieli tego rodzaju pozostają na roślinie, redukując się z czasem do siateczki włókien, akumulującej martwą materię organiczną[5]. Jedynie u dwóch gatunków z sekcji Polyphyllium katafile nie występują[9]. Liście właściwe zwykle skupione wierzchołkowo na łodydze[8]. Ogonki liściowe anturium są sztywne lub elastyczne i kończą się kolankiem[8]. Są bardzo zróżnicowane w przekroju, ich budowa stanowi istotną cechę rozróżniającą poszczególne gatunki tych roślin. W przypadku większości przedstawicieli tego rodzaju ogonki są w przekroju cylindryczne. Wiele gatunków pochodzących z Meksyku ma ogonki D-kształtne i żłobkowane. Przekrój ogonków innych gatunków bywa również trójkątny, trapezoidalny lub kwadratowy. W przypadku niektórych gatunków, np. A. schlechtendalii ogonki różnią się w przekroju nawet w ramach tej samej populacji[5]. Blaszki liściowe anturium są zwykle niemal skórzaste, rzadko cienkie lub całkowicie skórzaste. Ich kształt jest bardzo zróżnicowany, przeważnie są jajowate, eliptyczne lub lancetowate, często sercowate u nasady[8]. U gatunków z sekcji Porphyrochitonium, Tetraspermium i Digitinervium blaszki posiadają gruczołkowate punkciki. Blaszki liściowe gatunków z sekcji Calomystrium pokryte są brązowawymi plamkami. Liście roślin z sekcji Cardiolonchium zawierają brodawkowate komórki epidermy, a z sekcji Calomystrium widoczne idioblasty zawierające rafidy[5]. Nerw główny jest gruby, a żyłki przewodzące pierwszorzędowe często tworzą żyłkę marginalną[8].
Kwiaty
Z węzłów łodygi wyrastają pojedyncze kwiatostany typu kolbiastego pseudancjum. Podobnie jak w przypadku ogonków liściowych budowa pędu kwiatostanowego roślin z rodzaju anturium jest zróżnicowana. Przeważnie pędy te są w przekroju cylindryczne, a także spłaszczone, U-kształtne, kanciaste, kwadratowe, trójkątne lub trapezoidalne i często żeberkowane. Istotną cechą różnicującą gatunki anturium jest także długość pędu kwiatostanowego w stosunku do ogonka liściowego[5]. Pochwa kwiatostanu wyrasta ukośnie z wierzchołka pędu i jest przeważnie płaska, lancetowata, jajowata, sercowata lub rzadziej łódkokształtna, przeważnie jest odchylona lub odgięta, niekiedy wzniesiona, a rzadko kapturkowato obejmuje kolbę. Rzadko jest zwinięta u nasady. Pochwy kwiatostanowe są często bardzo kolorowe. Siedząca lub osadzona na krótkiej szypule kolba jest jednolita, zwykle zwęża się w kierunku wierzchołka, rzadziej jest cylindryczna, zgrubiała lub kulista, niekiedy skrzywiona[8]. Pokryta jest na całej długości ściśle położonymi w spiralach, przeważnie przedsłupnymi, obupłciowymi kwiatami o ściętych, rombowatych, czworokątnych lub czteropłatkowych wierzchołkach i prostych lub esowatych krawędziach. Okwiat składa się z 4 spłaszczonych listków, szerszych i trójkątnych przy wierzchołku. Każdy kwiat posiada prostą, dwukomorową zalążnię, o znamieniu ze szczelinowatym wgłębieniem. W każdej komorze zalążni znajduje się jeden zalążek (rzadko więcej). Poza tym kwiaty zawierają cztery pręciki o spłaszczonych, mięsistych nitkach wynoszących pylniki na poziom listków okwiatu (rzadko ponad okwiat). Główki pręcików są dwukomorowe, szersze niż dłuższe. Pylniki otwierają się przez podłużną szczelinę. Pyłek jest różnobarwny[8]. Kolor kwiatów, a więc i kolor kolby kwiatostanu od zielonego do fioletowo-purpurowego. U wielu gatunków kolor zmienia się wraz z fazą dojrzewania kwiatów lub po przekwitnięciu rośliny. U wielu gatunków kwiaty anturium wydzielają wyraźny aromat, słodki w przypadku roślin o jasnych kolbach lub imitujący gnijące owoce w przypadku tych o ciemnych kwiatach. W przypadku większości gatunków zapach wydzielany jest jedynie około południa[5].
Owoce
Owocostan zwykle zwisły, niekiedy wzniesiony, składa się z różnobarwnych jagód, podłużnych do jajowatych, o cienkim egzokarpie oraz mięsistym, soczystym, przezroczystym i słodkim mezokarpie. Każda jagoda składa się z dwóch komór, zawierających po jednym, spłaszczonym nasieniu[8].
Gatunki podobne
Przedstawiciele rodzaju skrzydłokwiat, którzy zamiast katafili tworzą pochwy liściowe[7].

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]
Rozwój
Wieloletnie, wiecznie zielone rośliny zielne, przeważnie fanerofity: epifity, hemiepifity lub litofity (np. A. reflexinervium), również naziemne chamefity (np. A. clarinervium) i reofity (tylko A. amnicola)[10]. Większość gatunków anturium jest wyłącznie owadopylna, istnieją doniesienia o gatunkach zapylanych przez kolibry i wiatropylnych[11]. Rośliny z tego rodzaju wykorzystują zjawisko protogynii w celu zapobieżenia samozapyleniu. Badania biologii rozmnażania A. formosum i A. consobrinum wykazały, że proces kwitnienia tych roślin trwa od 8 do 15 dni i dzieli się na trzy fazy: trwającą 2–3 dni fazę aktywności słupków, fazę nieaktywną oraz trwającą 3–5 dni fazę aktywności pręcików. W okresie płodnym rośliny w godzinach 6:30–22:00 produkują słodki aromat przywabiający owady[12]. Owadami zapylającymi anturium są chrząszcze z rodzin ryjkowcowatych i kusakowatych, pszczoły właściwe z plemienia Euglossini oraz muchówki z rodzin pryszczarkowatych i wywilżankowatych[11].
Siedlisko
Wilgotne lasy równikowe oraz równikowe lasy górskie[10].
Cechy fitochemiczne
Organy roślin z rodzaju anturium, w szczególności liście i łodygi, zawierają niewielką ilość kryształów szczawianu wapnia. Kontakt skóry z sokami tej rośliny może spowodować wysypkę. Objawy związane z doustnym przyjęciem anturium, takie jak obrzęk warg, języka i gardła, są łagodne i szybko przemijające[13].
Interakcje z innymi gatunkami
Anturium są roślinami żywicielskimi dla czerwców z gatunków: Ceroplastes floridensis, Coccus angustatus, Saissetia anthurii, Chrysomphalus dictyospermi i Ch. perseae[14], Pinnaspis buxi i Pygidium floriniae[15] oraz mączlików z gatunku Aleurotulus anthuricola[16].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Historia badań taksonomicznych
Pierwszy przegląd rodzaju anturium wraz z propozycją dalszego jego podziału przedstawił w roku 1860 Heinrich Wilhelm Schott w pracy Prodromus Systematis Aroidearum. Schott opisał 183 znane wówczas gatunki anturium w podziale na 28 sekcji[9]. W 1905 roku Adolf Engler opublikował w Das Pflanzenreich rewizję rodzaju, w której opisał 486 gatunków i mieszańców. W pracy tej Engler przedstawił również nową propozycję podziału rodzaju na 18 sekcji, opierając się na różnicach morfologicznych roślin[17]. Przez kolejne dekady jedynymi pracami na temat anturium były publikacje o odkryciach nowych gatunków. Wielki wkład w tym zakresie mieli tacy botanicy jak Paul Carpenter Standley, Julian Alfred Steyermark i Eizi Matuda[5]. Na początku lat osiemdziesiątych XX wieku Thomas B. Croat opublikował dwie rewizje rodzaju ograniczone do 274 gatunków występujących w Meksyku i Ameryce Środkowej[6] oraz zaproponował, razem z Richardem D. Shefferem, modyfikację podziału rodzaju przedstawioną przez Englera. Od czasu publikacji tych prac Croat, samodzielnie lub razem z innymi botanikami, opisał ponad 340 kolejnych gatunków z tego rodzaju[4].
Pozycja rodzaju według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
Należy do monotypowego plemienia Anthurieae[18], podrodziny Pothoideae, rodziny obrazkowatych (Araceae), rzędu żabieńcowców (Alismatales) w kladzie jednoliściennych (ang. monocots)[2].
Podział rodzaju według Croata i Sheffera[9]
Autorzy, bazując na pracach Schotta i Englera, zaproponowali podział rodzaju na 18 sekcji, rozróżnionych głównie cechami morfologicznymi roślin:
  • Anthurium scandens (sekcja Tetraspermium)
    Anthurium scandens
    (sekcja Tetraspermium)
  • Anthurium gustavii (sekcja Calomystrium)
    Anthurium gustavii
    (sekcja Calomystrium)
  • Anthurium trifidum (sekcja Semaeophyllium)
    Anthurium trifidum
    (sekcja Semaeophyllium)
  • Anthurium pentaphyllum (sekcja Dactylophyllium)
    Anthurium pentaphyllum
    (sekcja Dactylophyllium)
  • Tetraspermium Schott – kilka gatunków roślin o cienkich łodygach z długimi międzywęźlami, cienkich i odpadających katafilach, eliptycznych i spiczastych u nasady blaszkach liściowych pokrytych gruczołowatymi punkcikami, krótkich kolbach i jagodach zawierających co najmniej 4 nasiona; liczba chromosomów 2n = 24, 30 (A. tonduzii Engl. i A. trinerve Miq. w siedliskach w Surinamie), 48 i 84 (A. scandens (Aubl.) Engl.);
  • Gymnopodium Engl. – jeden gatunek (A. gymnopus Griseb.) pnącza o wydłużonych międzywęźlach, odpadających katafilach, niemal okrągłych blaszkach liściowych, długich kolbach osadzonych na długich szypułach i jagodach zawierających do 4 nasion; liczba chromosomów 2n = 30;
  • Porphyrochitonum Schott – około 250 gatunków anturium o smukłych łodygach z krótkimi międzywęźlami, wydłużonych, nie sercowatych blaszkach liściowych pokrytych gruczołowatymi punkcikami, z jedną lub więcej wyraźną żyłką marginalną oraz jagodami zawierającymi 3 lub więcej nasion; liczba chromosomów 2n = 30 (np. A. bakeri, A. bicollectivum, A. lancifolium, A. scherzerianum);
  • Digitinervium Sodiro – kilka gatunków roślin o grubych blaszkach liściowych z gruczołowatymi punkcikami i dwiema lub więcej parami żyłek pierwszorzędowych stromo wyrastających i rozszerzających się gwałtownie wierzchołkowo; liczba chromosomów 2n = 28, 29, 30 i 31 (np. A. ovatifolium, A. lentii, A. crassifolium, A. lingua);
  • Pachyneurium Schott – wiele gatunków roślin o krótkich, gęsto ukorzenionych łodygach, tworzących rozetę liściową, o blaszkach liściowych lancetowatych, jajowatych lub sercowatych, bez żyłki marginesowej i młodych liściach zwiniętych w sposób nietypowy dla roślin obrazkowatych, tj. oba brzegi blaszki zwinięte są w kierunku nerwu głównego; liczba chromosomów 2n = 30 (np. A. affine, A. crassinervium, A. cubense, A. salviniae, A. schlechtendalii, A. ranchoanum, A. schottianum), a także 48 (A. jenmanii) i 60 (A. crenatum, A. solitarium);
  • Polyphyllium Engl. – dwa gatunki (A. flexile i A. clidemioide) o bardzo smukłych łodygach z licznymi korzeniami rosnącymi łukowato wzdłuż międzywęźli, nie tworzące katafili lecz pochwy liściowe; liczba chromosomów 2n = 60;
  • Leptanthurium Schott – jeden gatunek (A. gracile) wyróżniający się korzeniami pokrytymi warstwą welamenu; liczba chromosomów 2n = 20, 40, 60;
  • Decurrentia Schott – trzy gatunki (A. decurrens, A. pittieri i A. guayaquilense) o krótkich międzywęźlach i wcześnie wyrastające słupki kwiatów; liczba chromosomów 2n = 30;
  • Xialophyllum Schott – kilka gatunków o łodydze wzniesionej lub pnącej z długimi międzywęźlami, blaszkach liściowych cienkich, dłuższych niż szerszych, przeważnie zielonych kwiatostanach i zielonkach lub żółtawo-zielonych owocach; liczba chromosomów 2n = 30 (np. A. testaceum, A. bredemeyeri, A. caucanum), 60 (A. microspadix) i 63 (A. pulchellum);
  • Polyneurium Engl. – kilka gatunków o łodygach z długimi lub krótkimi międzywęźlami i cienkich blaszkach liściowych z wieloma niemal równoległymi żyłkami pierwszorzędowymi; liczba chromosomów 2n = 30 (A. caperatum, A. ravenii), 30+2B i 60 (A. wallisii);
  • Urospadix Engl. – najliczniejsza sekcja roślin charakteryzujących się krótkimi łodygami z krótkimi międzywęźlami i blaszkami liściowymi dużo dłuższymi niż szerszymi (przeważnie lancetowatymi, ale także sercowatymi u nasady) o licznych, wyraźnych żyłkach pierwszorzędowych; liczba chromosomów 2n = 30 (np. A. binotii, A. comtum, A. crassipes, A. galeotii, A. miguelianum, A. olfersianum, A. vittariifolium), 28 i 56 (A. bellum) oraz 124 (A. lucidium);
  • Cardiolonchium Schott – kilka gatunków o średniej wielkości, krótkich łodygach z krótkimi międzywęźlami, bruzdkowanych lub żeberkowanych ogonkach liściowych i pędach kwiatostanowych, aksamitnych blaszkach liściowych; liczba chromosomów 2n = 30+B (np. A. crystallinum, A. magnificum, A. regale, A. warocqueanum);
  • Chamaerepium Schott – jeden gatunek (A. radicans) charakterystyczny przez krótkie, eliptyczne kolby; liczba chromosomów 2n = 30 lub 50;
  • Calomystrium Schott emend. Engler – wiele gatunków o sercowatych, przeważnie grubych blaszkach liściowych, często pokrytych odosiowo jasnymi plamkami, z wyraźnymi idioblastami zawierającymi rafidy, trwałymi katafilami, które z wiekiem schną stając się czerwonawo-brązowe lub brązowe, pochwami kwiatostanu w kolorach pastelowych, od białego do głęboko czerwonego oraz kwiatami wydzielającymi słodki, przyjemny aromat; liczba chromosomów 2n = 30 (np. A. andreanum, A. formosum, A. hoffmannii, A. nymphaeifolium);
  • Belolonchium Schott emend Engl. – kilka gatunków (np. A. bogotense, A. brownii, A. concinnatum, A. gualeanum, A. incurvatum, A. rigidifolium, A. variegatum) o sercowatych liściach i budowie innych organów nie pozwalającej zakwalifikować ich do innych sekcji; liczba chromosomów 2n = 30, 28+1f (A. patulum) i 90 (A. supianum);
  • Semaeophyllium Schott – kilka gatunków o wyraźnie trójdzielnych do trójsiecznych blaszkach liściowych i krótkich łodygach z krótkimi międzywęźlami; liczba chromosomów 2n = 30 lub 60 (np. A. falcatum, A. furcatum, A. garagaranum, A. grexavium, A. insigne, A. rimbachii, A. truncicolum, A. tilaranense, A. tridigitatum), a także 34 i 30+1f (A. signatum);
  • Schizoplacium Schott – siedem gatunków (A. angustisectum, A. expansum, A. longissimum, S. palmatum, A. pedatum, A. pedatoradiatum i A. podophyllum) o dłoniastodzielnych blaszkach liściowych; liczba chromosomów 2n = 30, 39;
  • Dactylophyllium Schott – kilka gatunków o trójlistkowych do dłoniastozłożonych blaszkach liściowych (np. A. brevipedunculatum, A. buchtienii, A. clavigerum, A. croatii, A. eminens, A. kunthii, A. pentaphyllum, A. polydactylum, A. polyschistum); liczba chromosomów 2n = 30, 60.
Anthurium polyschistum, młoda roślina
Lista gatunków
 Osobny artykuł: Lista gatunków z rodzaju anturium.

Nazwy dwóch gatunków anturium związane są z Polską:

Nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]
Toponimia nazwy naukowej
Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów άνθος (anthos – kwiat) i ουρά (oura – ogon) i odnosi się do kwiatów zebranych w ogoniaste kolby[17].
Nazwy rodzajowe
W 1894 roku w Słowniku nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich (...) rodzajowi Anthurium przypisano polską nazwę kitnia[19]. Już 6 lat później w Słowniku polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin (...) oprócz nazwy kitnia użyto nazwy anturyum[20], która – z uwzględnieniem reformy ortografii języka polskiego z początku XX wieku (y→i) – przyjęła się i jest stosowana do dzisiaj[21]. W języku angielskim i niemieckim nazwa zwyczajowa anturium odnosi się do ptaków z rodzaju flamingów (odpowiednio flamingo flower i Flamingoblumen).

Zagrożenie i ochrona

[edytuj | edytuj kod]

127 gatunków anturium znajduje się w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych, w tym 41 jako zagrożone wyginięciem[22]:

krytycznie zagrożone (CR): zagrożone (EN): narażone (VU):
Anthurium coerulescens Anthurium bucayanum Anthurium albovirescens Anthurium leonianum
Anthurium eggersii Anthurium bushii Anthurium auritum Anthurium magnifolium
Anthurium linguifolium Anthurium cutucuense Anthurium balslevii Anthurium manabianum
Anthurium tenuicaule Anthurium hieronymi Anthurium bullosum Anthurium miniatum
Anthurium pichinchae Anthurium cabuyalense Anthurium nemorale
Anthurium saccardoi Anthurium ceratiinum Anthurium oxyphyllum
Anthurium scaberulum Anthurium curtispadix Anthurium pedunculare
Anthurium tenuifolium Anthurium dolichophyllum Anthurium polystictum
Anthurium ecuadorense Anthurium punctatum
Anthurium esmeraldense Anthurium rimbachii
Anthurium gualeanum Anthurium silanchense
Anthurium hebetatilaminum Anthurium subcoerulescens
Anthurium jaramilloi Anthurium superbum
Anthurium jimenae Anthurium tenaense
Anthurium lennartii

Głównym zagrożeniem dla tych gatunków jest niszczenie siedlisk związane z przekształcaniem lasów w pola uprawne i pastwiska[22].

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]
Kwiatostan kultywaru anturium Andrego 'Tennessee'
Ozdobne liście anturium powabnego
Rośliny lecznicze
Indianie Chacabo z Boliwii używają Anthurium gracile w przypadku zapalenia wyrostka robaczkowego[23]. W tradycyjnej medycynie Majów jako środek przeczyszczający stosowano lek przygotowywany z korzeni rośliny z rodzaju anturium (x buc tum, prawdopodobnie A. tetragonum), Eupatorium odoratum (x tok abam) z rodziny astrowatych i małych roślin z rodzaju cibora (x tu put su'uc)[24].
Rośliny ozdobne
Z uwagi na atrakcyjne i trwałe kwiatostany anturium są najczęściej uprawianymi na kwiat cięty roślinami z rodziny obrazkowatych. Najistotniejszymi ekonomicznie przedstawicielami tego rodzaju są[25]:
  • anturium Andrego, o czerwonej, połyskującej pochwie o wyraźnej nerwacji i wydłużonych, sercowatych liściach, osiągające wysokość 60 cm,
  • Anthurium nymphaeifolium, o różowych, wydłużonych pochwach i sercowatych liściach,
  • anturium Scherzera, o czerwonej pochwie i zwiniętych kolbach oraz wydłużonych liściach, osiągające wysokość 75 cm,
  • Anthurium ×ferrierense (A. andraeanum × A. nymphaeifolium), o bladoróżowych kwiatostanach.
Wartość produkcji kwiatów tych roślin w 2002 roku wyniosła 20 milionów dolarów[26]. W uprawie domowej i przemysłowej spotyka się także wiele mieszańców pochodzących od anturium Andrego i Scherzera, o pochwach koloru różowego, łososiowego, białego lub bordowego[27].
Niektóre gatunki anturium, takie jak A. magnificum, A. crystallinum, A. forgetii, A. leuconeurum, A. regale, A. veitchii i A. warocqueanum, uprawiane są przede wszystkim ze względu na szczególnie dekoracyjne liście. Anthurium scandens spotykany jest zaś w uprawie z uwagi na swoje atrakcyjne, białe, bladoniebieskie lub fioletowe owoce[27].

Uprawa

[edytuj | edytuj kod]
Wymagania
Gatunki o atrakcyjnych kwiatostanach wymagają wysokiej wilgotności powietrza i wysokiej temperatury. W uprawie pokojowej rośliny te rzadko kwitną lub tworzą kwiatostany zdeformowane i niepozorne. Łatwiejsze do uprawy domowej są gatunki o ozdobnych liściach. Anturium wymagają podłoża stanowiącego mieszankę torfu, ziemi liściowej, kompostu i kawałków rozkładającego się drewna lub węgla drzewnego, z domieszką piasku. Gatunki epifityczne mogą być uprawiane bez podłoża, w spękanej korze. Rośliny te należy ustawić w miejscu widnym, słabo wietrzonym i ciepłym, ale nie bezpośrednio nasłonecznionym. Pędy tych roślin powinny być okładane świeżym, stale wilgotnym torfem. Pożądane jest również obłożenie torfem powierzchni podłoża[27]. Anturium nie są mrozoodporne (strefy mrozoodporności 10-12)[28].
Pielęgnacja
Rośliny wymagają obfitego podlewania oraz zraszania liści miękką wodą o temperaturze pokojowej. Zraszanie kwiatostanów może spowodować powstanie na nich brązowych plam. W zależności od podłoża anturium należy nawozić niewielkimi dawkami nawozów. Dobrze reagują na nawożenie gnojowicą. Optymalna temperatura uprawy wynosi około 22–25 ºC; nocą nie powinna spadać poniżej 16 ºC. Anturium przechodzą jesienią i na początku zimy okres spoczynku, należy wówczas ograniczyć podlewanie i zraszanie, a temperaturę zmniejszyć do poziomu 16–20 ºC. Rośliny przesadza się co 3–4 lata[29].
Rozmnażanie
Anturium rozmnaża się z nasion lub odrostów, jedynie odmiany uprawne rozmnażane są wyłącznie wegetatywnie. Uzyskanie nasion jest bardzo trudne, ponieważ rośliny te trudno się zapylają; z gatunków spotykanych w uprawie jedynie A. scandens jest rośliną samopylną[27].

Obecność w kulturze i symbolice

[edytuj | edytuj kod]

Kwiatostan anturium został rzekomo użyty przez Marcina Lutra przy projektowaniu herbu rodzinnego z uwagi na swój przypominający serce kształt[30].

Kwiatostan tej rośliny jest też elementem zdobienia ceremonialnej buławy Senatu Trynidadu i Tobago[31].

  • Kompozycja z kwiatostanami anturium
    Kompozycja z kwiatostanami anturium
  • Anturium Scherzera na znaczku pocztowym ZSRR
    Anturium Scherzera na znaczku pocztowym ZSRR
  • Japońska grafika z kwiatostanem anturium
    Japońska grafika z kwiatostanem anturium

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-10-10] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-10-10]. (ang.).
  4. ↑ a b Rafael Govaerts, David G. Frodin: World Checklist and Bibliography of Araceae (and Acoraceae). The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, 2002. [dostęp 2010-10-10]. (ang.).
  5. ↑ a b c d e f g h i j k Thomas B. Croat. A Revision of the Genus Anthurium (Araceae) of Mexico and Central America. Part I: Mexico and Middle America. „Annals of the Missouri Botanical Garden”. 70 (2), s. 211-416, 1983. (ang.). 
  6. ↑ a b Thomas B. Croat. A Revision of the Genus Anthurium (Araceae) of Mexico and Central America. Part II: Panama. „Monographs in the Systematic Botany from the Missouri Botanical Garden”. 14, 1986. (ang.). 
  7. ↑ a b The European garden flora: a manual for the identification of plants cultivated in Europe.... Cambridge: Cambridge University Press, 1984, s. 81-85. ISBN 0-521-25864-2. (ang.).
  8. ↑ a b c d e f g h i Thomas B. Croat: Anthurium. The International Aroid Society. [dostęp 2010-10-12]. (ang.).
  9. ↑ a b c Thomas B. Croat, Richard D. Sheffer: The Sectional Groupings of Anthurium (Araceae). The International Aroid Society. [dostęp 2010-10-14]. (ang.).
  10. ↑ a b The [Anthurium Species]. The International Aroid Society. [dostęp 2010-10-16]. (ang.).
  11. ↑ a b Marc Gibernau. Pollinators and Visitors of Aroid Inflorescences. „Aroideana”. 26, s. 66-83, 2003. Allen Press. (ang.). 
  12. ↑ Nico M. Franz. Pollination of Anthurium (Araceae) by derelomine flower weevils (Coleoptera: Curculionidae). „Rev. Biol. Trop.”. 55 (1), s. 269-277, 2007. ISSN 0034-7744. (ang.). 
  13. ↑ Susan Scott, Craig Thomas: Poisonous plants of paradise: first aid and medical treatment of injuries from Hawaií's plants. Honolulu: University of Hawaií Press, 2000, s. 8-12. ISBN 0-8248-2251-X. (ang.).
  14. ↑ Maria E. Fernald: A catalogue of the Coccidæ of the world. Amherst, MA: Carpenter & Morehouse, 1903, s. 152, 168, 200, 290, 292. (ang.).
  15. ↑ Alexander D. Macgillivray: Coccidae. Urbana, IL: Scarab Co., 1921, s. 290, 374. (ang.).
  16. ↑ Suto Nakahara. A New Species of Aleurotulus (Homoptera: Aleyrodidae). „Proceedings of the Entomological Society of Washington”. 91 (3), s. 436-440, 1989. (ang.). 
  17. ↑ a b Adolf Engler. „Das Pflanzenreich”. 21, s. 53-295, 1905. Adolf Engler. (łac.). 
  18. ↑ L.I. Cabrera et al. Phylogenetics relationships of aroids and duckweeds (Araceae) inferred from coding and noncoding plastid DNA. „American Journal of Botany”. 95(9), s. 1153-1165, 2008. (ang.). 
  19. ↑ Erazm Majewski: Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich.... T. 2: T. 2.: Słownik łacińsko-polski.... Warszawa: Druk Noskowskiego, 1894, s. 64. (pol.).
  20. ↑ Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin, poprzedzony historyczną rozprawą o źródłach. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 147. (pol.).
  21. ↑ Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych [polski, łaciński, angielski, francuski, niemiecki, rosyjski]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1989, s. 18-19. ISBN 83-09-00256-4. (pol.).
  22. ↑ a b IUCN 2010. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2010.3.. [dostęp 2010-10-16]. (ang.).
  23. ↑ Gerard Bodeker et al.: Medicinal plants for forest conservation and health care. Rzym: Food and Agriculture Organization of the United Nations, 1997, s. 15. ISBN 92-5-104063-X. (ang.).
  24. ↑ Marianna Appel Kunow: Maya medicine: traditional healing in Yucatan. Albuquerque, N.M.: University of New Mexico Press, 2003, s. 122. ISBN 0-8263-2864-4. (ang.).
  25. ↑ John H. Wiersema: World economic plants: a standard reference. Boca Raton: CRC Press, 1999, s. 44. ISBN 0-8493-2119-0. (ang.).
  26. ↑ Zamir K. Punja, Hélène Sanfaçon: Biotechnology and plant disease management. Cambridge, MA: Cabi Pub., 2008, s. 170. ISBN 978-1-84593-310-4. (ang.).
  27. ↑ a b c d Jiří Haager: Mieszkanie w kwiatach: moje hobby. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza "BGW", 1992. ISBN 83-7066-343-5. (pol.).
  28. ↑ Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  29. ↑ Anthurium (anturium) – Rodzina Araceae (obrazkowate). Miejski Ogród Botaniczny w Zabrzu. [dostęp 2010-10-16]. (pol.).
  30. ↑ Anthurium species and hybrids. [dostęp 2010-10-16]. (ang.).
  31. ↑ Parliament of the Republic of Trynidad and Tobago. About Parliament: The Maces. [dostęp 2010-10-16]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Anturium&oldid=68639806”