Antygon III Doson
| |
| król Macedonii | |
| Okres |
od 229 p.n.e. |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia |
263 p.n.e. |
| Data śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka |
Olimpias |
| Moneta | |
|
| |
Antygon Doson (stgr. Ἀντίγονος Δώσων, ur. 263[1][2] zm. 222/221 p.n.e.[3]; panował w latach 229-222/221 p.n.e.) – król macedoński z dynastii Antygonidów, syn Demetriusza Pięknego[4], wnuk Demetriusza Poliorketesa[5]. Jego przydomek "Doson" oznaczał "ten który oddaje władzę"[6].
Autor słów "Niech mnie bogowie strzegą od przyjaciół. Z nieprzyjaciółmi sam sobie dam radę"[potrzebny przypis].
Objęcie władzy
[edytuj | edytuj kod]Objął władzę w 229 p.n.e. po śmierci Demetriusza II, który zginął prawdopodobnie w wojnie z sąsiadującymi z Macedonią od północy Dardanami[5]. Syn Demetriusza, Filip (późniejszy Filip V), był zbyt młody aby zasiąść na tronie, dlatego rolę regenta powierzono jego wujowi - Antygonowi Dosonowi, który poślubił wdowę po Demetriuszu[5].
Panowanie
[edytuj | edytuj kod]Sytuacja Macedonii była bardzo trudna. Od północy zagrażali Dardanowie i Pajonowie[5]. Ekspansja Związku Achajskiego na Peloponezie i Związku Etolskiego w Grecji Środkowej ograniczyła tradycyjne wpływy macedońskie w Grecji[7]. Etolom udało się nawet włączyć do swojego państwa federalnego większość Tesalii - od ponad wieku uznającej zwierzchnictwo Macedonii[5]. Z kolei w Atenach miejscowe władze porozumiały się z dowódcą lokalnego macedońskiego garnizonu i uwolniły się od obecności obcych wojsk[8].
Antygon Doson przystąpił do odbudowy zagrożonej pozycji swojego państwa. Zdołał narzucić zwierzchność Dardanom i Pajonom, w 228 p.n.e. odebrał Etolom Tesalię, po czym armia macedońska wkroczyła do Grecji Środkowej gdzie prowadziła działania przeciwko Związkowi Etolskiemu i Beotom[9]. Te sukcesy militarne sprawiły, że macedońska arystokracja zaakceptowała Dosona jako pełnoprawnego króla[6]. Uspokoiwszy sytuację w Grecji Antygon zwrócił się przeciwko Ptolemeuszowi III z Egiptu. Ptolemeusze od lat próbowali osłabić macedońską pozycję na Peloponozie wspierając finansowo Związek Achajski, utrzymywali także bazę w Metane[10]. W 227 p.n.e. Doson zorganizował flotę, która wyprawiła się do Karii w Azji Mniejszej, gdzie założono bazy macedońskie i pozyskano kilku sojuszników[9]. Te przyczółki mogły zagrażać ptolemejskiej kontroli nad Morzem Egejskim[11].
Wojna ze Spartą
[edytuj | edytuj kod]Tymczasem zmianie uległa polityczna sytuacja na Peloponozie. Postępująca ekspansja Związku Achajskiego załamała się na skutek działań króla Sparty Kleomenesa III[12]. Dokonał on zamachu stanu w Sparcie i przeprowadził polityczną i militarną reorganizację państwa[12]. Głoszone przez niego propagandowe hasła reform społecznych prowadziły do niepokojów w niektórych miastach achajskiej federacji[13]. Sparta odnosiła znaczące sukcesy militarne, w 225 p.n.e. zajęła m.in. Argos i Korynt, uzyskała także finansowe wsparcie od Ptolemeusza, który teraz w Kleomenesie, nie w Achajach, upatrywał przeciwwagę dla macedońskich wpływów na Peloponezie[13]. Achajowie, którym wsparcia odmówili Etolowie i Ateny, zwrócili się więc o pomoc do Antygona Dosona (promacedońską politykę w ramach Związku wspierało przede wszystkim miasto Megalopolis)[13]. Król macedoński zgodził się wysłać armię na Peloponez, ale swoją pomoc obwarował twardymi warunkami: Związek Achajski miał stać się de facto państwem satelickim Macedonii, a macedońskie garnizony miały na nowo pojawić się na Peloponezie (przede wszystkim w Koryncie po jego odbiciu z rąk Sparty)[14].
W 224 p.n.e. Doson zdobył Argos i Korynt, prowadził działania wojenne w okolicach Megalopolis[15]. Zorganizował też sojusz bezpieczeństwa obejmujący sprzymierzone z nim greckie federacje: Związek Achajski, Epir, Fokidę, Beocję, Akarnanię i Tesalię a w rzeczywistości będący kolejnym przykładem organizacji mających stanowić narzędzie macedońskiej dominacji w Grecji (poprzednio podobne związki tworzyli m.in. Filip II, czy Antygon Jednooki)[15]. Po dwóch latach ciężkich walk Macedończycy i ich sojusznicy zwyciężyli Spartę w decydującej bitwie pod Selazją[15]. Wojna była skończona, Kleomenes opuścił Grecję szukając schronienia w egipskiej stolicy - Aleksandrii[15]. Podczas walk obie strony dopuszczały się licznych okrucieństw, Antygon m.in. zrównał z ziemią Mantineję, jej ludność wybito, a potem miasto założono na nowo tym razem nazywając je "Antygoneją"[16].
Zwycięski Antygon obsadził macedońskimi załogami kilka garnizonów, przede wszystkim Korynt (twierdza Akrokorynt, wraz z Chalkis na Eubei i Demetrias w Tesalii określane były mianem "kajdanów Hellady""[17])[16]. Jako pierwszy w dziejach król macedoński wkroczył do Sparty, gdzie pozostawił swojego namiestnika[16]. Doson przywrócił Macedonii dominującą pozycję w Grecji, jaką cieszyła się za wcześniejszych władców, nie udało mu się jedynie odzyskać kontroli nad ateńskim portem - Pireusem.[18]
Ostatni rok
[edytuj | edytuj kod]Tymczasem północnej granicy Macedonii ponownie zagrozili Dardanowie oraz Ilirowie[18]. Doson zdołał uporać się z tym niebezpieczeństwem jednak wkrótce potem zmarł na gruźlicę, pozostawiając jako następcę siedemnastoletniego Filipa, syna Demetriusza II[18].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Hermann Bengston: Herrschergestalten des Hellenismus. Beck Verlag, 1975, s. 85, 172-179, 212, 214,. (niem.).
- ↑ Johann Gustav Droysen: Geschichte des Hellenismus: Vollständige Ausgabe. Zenodot Verlagsgesellscha, 2014-01-19, s. 533. ISBN 978-3843044165. [dostęp 2024-09-08]. Cytat: Antigonos Doson, um 263 geboren....
- ↑ Errington 2010 ↓, s. 216.
- ↑ William Smith: A Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology. Forgotten Books, 2017-07-17, s. 189. ISBN 978-0282294281. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).
- ↑ a b c d e Errington 2010 ↓, s. 112.
- ↑ a b Errington 2010 ↓, s. 114.
- ↑ Errington 2010 ↓, s. 109-112.
- ↑ Errington 2010 ↓, s. 113.
- ↑ a b Errington 2010 ↓, s. 114-115.
- ↑ Errington 2010 ↓, s. 109-110.
- ↑ Errington 2010 ↓, s. 115.
- ↑ a b Errington 2010 ↓, s. 116.
- ↑ a b c Errington 2010 ↓, s. 117.
- ↑ Errington 2010 ↓, s. 118.
- ↑ a b c d Errington 2010 ↓, s. 119.
- ↑ a b c Errington 2010 ↓, s. 120.
- ↑ Errington 2010 ↓, s. 217.
- ↑ a b c Errington 2010 ↓, s. 121.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- R. Malcolm Errington: Historia świata hellenistycznego. 323-30 p.n.e.. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2010. ISBN 978-83-233-2834-6.
