Aparat przykłębuszkowy

Aparat przykłębuszkowy (łac. apparatus iuxtaglomerularis^[1] rzadziej complexus iuxtaglomerularis^[2]; od iuxta – przy + glomerularis – kłębuszek) – narząd receptorowo-wydzielniczy nerki, w którego skład wchodzą: komórki przykłębuszkowe, komórki plamki gęstej i komórki mezangium zewnętrznego. Dawniej do aparatu przykłębuszkowego zaliczano także komórki okołonaczyniowe (komórki Bechera)^[2]^[3].

Opis komórek wchodzących w skład aparatu przykłębuszkowego

Komórki przykłębuszkowe

Komórki te są modyfikowanymi pericytami tętniczek kłębuszków (głównie tętniczki doprowadzającej). Znane także jako komórki ziarniste z powodu widocznych ziaren w cytoplazmie. Komórkach te wydzielają reninę w odpowiedzi na:

stymulację receptorów adrenergicznych β1,
spadek ciśnienia perfuzji nerek (wykrytego bezpośrednio przez komórki ziarniste),
zmniejszenie stężenia Na w płynie cewkowym kanalika dystalnego.^[4]

Komórki plamki gęstej (macula densa)

Komórki plamki gęstej są zmienionymi komórkami nabłonka kanalika dystalnego. Macula densa reaguje na stężenie chlorku sodu (NaCl) w kanaliku dalszym oraz wydziela lokalnie (parakrynnie) wazopresynę, która działa na tętniczkę doprowadzającą i powoduje spadek filtracji kłębuszkowej, w mechanizmie cewkowo-kłębuszkowego sprzężenia zwrotnego (ang. tubulo-glomerular feedback, TGF^[5]). Wzrost filtracji kłębuszkowej lub niewłaściwe wykorzystanie sodu w proksymalnym kanaliku lub części grubej ramienia wstępującego pętli Henlego przenosi płyn do kanalika dalszego, co powoduje nieprawidłowo wysokie stężenie sodu. Kotransporter Na⁺/Cl^- przenosi sód do komórek plamki gęstej. Komórki te nie mają wystarczającej ilości Na⁺/K⁺ ATP-azy na powierzchni podstawno-bocznej aby całkowicie usunąć sód, więc dochodzi do zwiększenie ich osmolarności.

Funkcje aparatu przykłębuszkowego

Funkcja receptorowa – za nią odpowiedzialne są komórki plamki gęstej, które pełnią funkcję osmoreceptorów (reagują na zmianę ciśnienia osmotycznego moczu w kanaliku II rzędu). Sygnał ten przekazują przez komórki mezangium zewnętrznego do komórek przykłębuszkowych.

Funkcja wydzielnicza – komórki przykłębuszkowe mają zdolność wytwarzania reniny – enzymu, który rozpoczyna kaskadę reakcji w układzie renina-angiotensyna-aldosteron (ang. renin-angiotensyn-aldosteron system; RAAS). Efektem działania angiotensyny jest: wzrost ciśnienia krwi, indukcja wydzielania aldosteronu.

Schemat budowy kłębuszka nerkowego z aparatem przykłębuszkowym (a). Zdjęcie z mikroskopu elektronowego kłębuszka i struktur otaczających LM × 1540. (b)

Przypisy

↑ Wojciech Sawicki: Histologia. Wyd. V. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008. ISBN 978-83-200-3710-4.
↑ ^a ^b Janusz Komender: Układ moczowy. W: Histologia. Kazimierz Ostrowski (red.). Wyd. II. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1995. ISBN 83-200-1869-2.
↑ Andrzej Myśliwski: Podstawy cytofizjologii i histofizjologii. Wyd. 8. Gdańsk: Akademia Medyczna w Gdańsku, 2007. ISBN 978-8360253-33-5.
↑ MadsM. Damkjær MadsM. i inni, Renal renin secretion as regulator of body fluid homeostasis, „Pflügers Archiv - European Journal of Physiology”, 465 (1), 2013, s. 153–165, DOI: 10.1007/s00424-012-1171-2, ISSN 0031-6768 [dostęp 2021-12-15] (ang.).
↑ Stefan Silbernagl, Agamemnon Despopoulos: Ilustrowana fizjologia człowieka. red. nauk. tł. Joanna Lewin-Kowalik. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2010. ISBN 978-83-200-3709-8.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[Sawicki-1] Wojciech Sawicki: Histologia. Wyd. V. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008. ISBN 978-83-200-3710-4.

[Ostrowski-2] Janusz Komender: Układ moczowy. W: Histologia. Kazimierz Ostrowski (red.). Wyd. II. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1995. ISBN 83-200-1869-2.

[Myśliwski-3] Andrzej Myśliwski: Podstawy cytofizjologii i histofizjologii. Wyd. 8. Gdańsk: Akademia Medyczna w Gdańsku, 2007. ISBN 978-8360253-33-5.

[4] MadsM. Damkjær MadsM. i inni, Renal renin secretion as regulator of body fluid homeostasis, „Pflügers Archiv - European Journal of Physiology”, 465 (1), 2013, s. 153–165, DOI: 10.1007/s00424-012-1171-2, ISSN 0031-6768 [dostęp 2021-12-15] (ang.).

[Silbernagl-5] Stefan Silbernagl, Agamemnon Despopoulos: Ilustrowana fizjologia człowieka. red. nauk. tł. Joanna Lewin-Kowalik. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2010. ISBN 978-83-200-3709-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]