Apicultura

Abeya libando.

L'apicultura ye l'actividá dedicada a la crianza de les abeyes y a empresta-yos los cuidos necesarios coles mires de llograr y consumir los productos que son capaces d'ellaborar y recoyer. El principal productu que se llogra d'esta actividá ye'l miel. El miel ye un factor de beneficiu pa los humanos.

Un beneficiu indireutu productu de l'actividá de pecoreo que realicen les abeyes correspuende a la polinización que realicen estos inseutos. El cultivu similar d'otres abeyes productores de miel (melipónidos, abeyes ensin aguixón) nomase meliponicultura. La vespicultura ye la esplotación de les escases especies d'aviespes mielíferas.

Historia de l'apicultura

L'usu de la cera d'abeyes remontase a la era de piedra según estudios realizaos sobre restos d'oxetos de cerámica en más de 150 sitios arqueolóxicos n'Europa, en rexones per debaxo del paralelu 57 (esto ye, escluyendo Escocia y Fennoscandia).

Pintura rupestre de les cueves de l'Araña en Bicorp: Individuu recoyendo setos. Declarada pola Unesco en 1998: Patrimoniu de la Humanidá.

L'abeya na titulatura de los faraones.

Nes pintures rupestres del mesolíticu presentes na Cueva de l'Araña, en Bicorp (Valencia), abonden escenes de la recoyida del miel, magar ye difícil determinar el so orixe, calcúlase qu'estes pintures podríen datar ente 7.000 y 8.000 años d'antigüedá. Nel Mesolíticu 10.000 a 5.000 años edC, el ser humanu empieza la recoyida de miel de truébanos monteses y ye nel Neolíticu cuando aprende a controlar les abeyes y ensames.

Esisten datos históricos que señalen la esistencia de práutiques apícolas nel periodu predinástico d'Exiptu, treslladando los sos truébanos n'embarcaciones a lo llargo del ríu Nilu. Hai papiros que daten del añu 2400 a. C. onde podemos reparar la práutica.

Los griegos, que fundan Éfesu nel añu 1100-1000 a. C. nel Asia menor na Anatolia, güei Turquía, veneraron l'apicultura yá que la Diosa Artemisa (dempués Diana pa los romanos) yera representada nes monedes col cuñu d'una abeya nos años 480 a. C. Na Tracia tamién foi bien común acuñar monedes con una abeya. Los romanos, tamién prauticaron l'apicultura y polo xeneral heredaron les práutiques heléniques y fixeron d'elles un oxetu de cultu. Los poetes geórgicos dedicaron obres a la descripción de los instintos, costumes, intelixencia de les abeyes y a la esplotación racional d'estos animales que nunca dexaron de sorprendelos. Polo xeneral, siempres nos rellatos de les sociedaes más avanzaes de toles dómines, atopáronse vestixos de la conocencia de les abeyes y de la esplotación racional del miel y la cera.

L'apicultura algamó'l so apoxéu cuando l'únicu elementu conocíu p'adulzar los alimentos yera'l miel. El descubrimientu d'América y el plantíu de caña d'azucre nes rexones tropicales d'esti continente, fixo escayer sensiblemente la importancia de l'apicultura. Sicasí la so práutica nun s'atayó en dengún momentu.

L'apicultura moderna empieza cola creación de los setos y los cuadros móviles, en virtú que nun destrúin los mesmos al realizar la collecha de miel, les fueyes de cera estampao y los estractores mecánicos, algamando'l so apoxéu a fines del sieglu XIX y a principios del sieglu XX gracies a los trabayos d'estudiosos como Arturo Wulfrath Brockhoff, Huber, Dzierzon, Quimby, Langstroth, Hermano Adán, Fabre, Hoffman, Miller, Alley, Doolittle, De Hruschka, Mehring, Root, Munn, Miner, Harbison, Wolf, Phillips, Smith, Dadant, Fabre y Farrar, Georges de Layens

• Llinia del tiempu n'apicultura

Habitantes d'un truébanu

Setu con obreres y bárabos, mientres la revisión per parte d'un apicultor.

Les abeyes son inseutos sociables que siempres viven arrexuntaos nel truébanu. Nun truébanu hai tres tipos d'abeyes: abeya reina, abeya obrera y zánganu, en función de l'alimentación que suministren les abeyes obreres al bárabu una vegada eclosiono el güevu.

Abeya reina

L'abeya reina tien como función poner güevos de los que sale'l restu d'habitantes del truébanu, ye de tamañu más grande que l'abeya obrera, abdome más allargáu y con ales más curties. Otra de les sos funciones ye la de segregar una feromona que caltién xuníos a tolos habitantes del truébanu. La producción d'esta feromona va menguar cola edá de l'abeya, cesando en redol los 4 años.

Una vegada eclosionao el güevu, el bárabu va ser alimentao mientres tol so ciclu con xalea real preparada poles abeyes obreres. El güevu del que parte la reina asitiase nuna alviola que les abeyes obreres tresformen pa da-y una forma y tamañu afayadizu, nomandose realera.

La reina desenvolvese nun periodu de 16 díes (díes riquíos p'algamar l'estáu d'adultu). Dempués de 3 díes de la puesta, el bárabu sale del güevu, va tener una vida de 5 díes y mediu y va permanecer na so alviola abierta. Dempués esti bárabu va convertise en ninfa que va tener una vida de 7 díes y mediu, desenvolviéndose yá nuna alviola operculada poles abeyes obreres (l'opérculu de l'alviola compónse d'un amiestu de cera y polen).

Algamáu l'estáu adultu, la reina va destruyir los bárabos del restu de realeras o les realeras formaes qu'atope na colonia, si va producise una renovación de reina, ente'l terceru y ventenu día dempués de nacer, sacante que la colonia vaya a ensamar y nesi casu munches otres reines van nacer p'acompañar a los socesivos ensames quedando dalgunes na colonia madre, finalmente y dempués d'esaniciase ente elles solo una va quedar al mandu de cada colonia; la reina sale en "vuelu nupcial” (única salida al esterior del truébanu sacantes se produza un ensame). Apariase en plenu vuelu colos zánganos del truébanu, enllenando'l so espermateca del semen necesariu pa fecundar los güevos que va poner mientres tola so vida, esto ye, la reina queda fecundada pa tola so vida (un máximu de 5 años). Mientres tol so desarrollu l'abeya reina alimentase de xalea real lo qu'apurre la capacidá de poner güevos.

Abeyes obreres

Les abeyes obreres cunten con un gran númberu d'efeutivos nel truébanu (20.000-60.000). Una vegada que'l bárabu sale del güevu, namás van recibir xalea real mientres 2 díes y mediu y depués va ser alimentada por una masa de miel, polen y agua.

L'abeya obrera desenvolvese mientres un periodu de 21 díes, asocediéndose 3 fases: güevu (3 díes), bárabu (6 díes) y ninfa (12 díes). Una vegada algamáu l'estáu adultu, desenvuelve distintos trabayos nel truébanu en función de la so edá: los 3 primeros díes llimpien les alvioles, los 6 siguientes díes segreguen xalea real coles glándules que tienen na cabeza alimentado a los bárabos y tamién a la reina, caltienen la temperatura y mugor del nial ventilando el truébanu si ye necesariu, y acompañen a la reina, preparen pan d'abeya p'alimentar a los bárabos dempués del so tercer día de vida, segreguen cera coles sos glándules especiales na parte esterna del abdome, segmentos 4 al 7 nos llamaos espeyos de la cera que son unes superficies bien apolazaes sobre les cualos asítiense 4 pares de glándules productores de cera, ellaboren el néctar traíu de les flores amenorgándo-y el mugor pa convertilo en miel, constrúin los setos tantu pa criar nueves abeyes como p'almacenar miel y van construyir les celdes reales pa que nazan nueves reines y pueda la colonia ensamar o anovar la so reina si ye demasiáu vieya o con dalgún alifaz. Cuando cunten con una edá de 19 a 20 díes, vixilen el truébanu por que nun entren otros inseutos y a partir de los 21 díes salen al campu en busca de polen, néctar y resines. El polen ye depositáu nuna especie de canastillas a los llaos de les pates traseres y el néctar nun buche previu al intestín. Coles resines de los árboles ellaboren el propóleu.

Les abeyes obreres que nacen en primavera viven unes 7 o 8 selmanes y les que nacen na seronda, unos 5 ó 7 meses porque pasen l'iviernu nel truébanu siendo relevaes en primavera.

Abeyes zánganos

Los zánganos nacen d'un güevu ensin fecundar puestu pola reina (partenogénesis) y reciben xalea real mientres tres díes, dempués pan d'abeya como les obreres. Riquen 24 díes p'algamar l'estáu d'adultu, pasando por trés fases: güevu (3 díes), bárabu (5 díes y mediu) y ninfa (15 díes y mediu). Tienen como función fecundar a l'abeya reina y dar calor a la cría, anque tán munches hores nel campu y son les obreres les que caltién el mugor y la temperatura afayadizo. Viven solo en primavera y branu, nun tienen aguiyón polo que nun collaboren na defensa del truébanu y nun recoyen néctar nin ellaboren miel. A diferencia de les obreres o la reina, los zánganos con frecuencia entren llibremente en truébanos a los que nun pertenecen. Esti comportamientu ye clave pa faer posible l'intercambiu xenéticu ente distintes colonies; sicasí tamién convierte a los machos en vectores de tresmisión de parásitos y enfermedaes.

Nes colonies desorganizades delles obreres activen los sos atrofiaos ovarios y depositen dellos güevos en cada alviola d'onde van nacer zánganos de menor tamañu que los sos hermanos.

Productos de l'apicultura

Son variaos los productos que se llogren del infatigable trabayu d'estos almirables himenópteros.

L'abeya non solo producía miel, el papel que desempeñó la cera foi quiciabes mayor, por cuenta del so usu na fabricación de candiles o veles de cera y otres propiedaes y otres importantes aplicaciones, como la impermeabilización de maderes, cuerdes, cueros, teles, etc. Sicasí, col desarrollu de nueves téuniques de caltenimientu, manipulación y mecanismos pa la so recoyida tamién s'empezó a colectar el polen, propóleu, xalea real y venenu d'abeyes (apitoxina). Tamién s'ellaboró a partir del miel productos tales como crema facial, xampú, acondicionador pal pelo y polimiel.

El miel ye un fluyíu duce y mafosu producíu poles abeyes a partir del néctar de les flores o de secreciones de partes vives de plantes o d'escreciones d'inseutos chupadores de plantes. Les abeyes recoyen, tresformen y combinen cola enzima invertasa que contién la cuspia de les abeyes y almacenanlo nos setos onde madura.

Les ceres son ésteres de los ácidos grasos con alcoholes de pesu molecular eleváu, esto ye, son molécules que se llogren por esterificación, reacción química ente un ácidu carboxílico y un alcohol, que nel casu de les ceres produzse ente un ácidu graso y un alcohol monovalente llinial de cadena llarga.

El polen ye'l polvu, más o menos gordo, que contién los microgametofitos de les plantes con grana (espermatófitos). El granu de polen tien una cubierta resistente que facilita la so viabilidá mientres ye tresportáu de la planta que lo anició a otra por que se produza'l procesu de la polinización.

Los propóleos (gr. própolis) son unos amiestos resinosos que llogren les abeyes de les yemes de los árboles y que depués procesen nel truébanu como sellante de pequeños buecos (6 mm o menos), n'ocasiones entemecíu con cera pa barnizar tol interior del truébanu. Pa buecos mayores, les abeyes usen cera. El color del propóleu depende de la fonte de la que fuera llográu, siendo'l más común marrón escuro. A temperatura ambiente (20 °C), el propóleos ye pegañosu y a temperatures menores solidifica.

La xalear real ye una sustancia segregada poles glándules hipofaríngeas de la cabeza d'abeyes obreres nueves, d'ente 5 y 15 díes, qu'entemecida con secreciones estomacales sirve d'alimentu a toes los bárabos mientres los primeros trés díes de vida. Solo l'abeya reina y los bárabos de celdes reales que van dar orixe a una nueva reina son siempres alimentaes con xalea real. Ye una masa mafoso d'un nidiu color mariellu y sabor acedo.

La apitoxina ye'l venenu secretado poles obreres de delles especies d'abeyes, que lo empleguen como mediu de defensa contra predadores y pal combate ente abeyes. Nes especies venenoses, el ovipositor de les obreres modificóse pa tresformase nun aguiyón barbáu.

L'apicultor

Apicultores nel Parque nacional de Souss-Massa, Marruecos.

Tienda especializada en productos apícolas.

L'apicultor ye la persona que prautica l'apicultura.

Son diverses les actividaes que desenvuelve l'apicultor, mientres la primavera y branu de normal trabaya coles abeyes realizando trabayos de control de población y estracción del miel, pero mientres l'iviernu o estación de receso, el trabayu consiste na preparación del material de madera, pa la temporada que vien onde va agospiar les nueves families, así como alvertir posibles enfermedaes o plagues de les poblaciones d'abeyes pa poder tratales a tiempu.

Historia de los apicultores

Mientres munchos sieglos los apicultores gociaron de gran prestíu, les distintes cultures dende l'Antiguu Exiptu valoraben esta ocupación, yá que aprovía l'únicu edulcorante, el miel, conocíu hasta la edá media cuando, tres el descubrimientu d'América, espublizóse la caña d'azucre y la remolacha azucrera.

Materiales del apicultor

Pa la práutica de l'apicultura, l'apicultor precisa d'una serie d'elementos y ferramientes.

El truébanu ye l'elementu principal, en virtú de que ye la nueva casa onde confinará la colonia d'abeyes, que puede provenir d'un ensame natural, d'una colonia o truébanu rústicu, o d'un nucleu o paquete d'abeyes que se merca a otros apicultores. Esisten distintos tipos de truébanos, que difieren principalmente nes sos midíes d'anchu, llargu y alto, les más utilizaes anguaño son les langstroth, dadant, Truébanu Layens, africanes y otres. Un truébanu consta d'un suelu, alces, cuadros y techu.

El truébanu Langstroth lleva'l nome del so inventor, Lorenzo Langstroth. Foi patentada n'Estaos Xuníos en 1852. Esti truébanu de tipu vertical, revolucionó al mundu polos sos cuadros móviles y alces móviles.

El truébanu Dadant, denominada esatamente truébanu Dadant modificao, ye'l truébanu estándar de gran volume y cuadros de distintu tamañu en cámares y alces. Comercializase en dellos países anque los truébanos con cuadros iguales son más populares.

El Truébanu Layens ye'l truébanu que s'usa principalmente n'España pa l'alzada (movimientu de truébanos siguiendo'l floriamientu). Ta bien introducida na Comunidad Valenciana, Rexón de Murcia, Andalucía y Estremadura.

Otros elementos necesarios pa la práutica de l'apicultura son:

• Afumador
• Pinza o palanca pal manexu de cuadros
• Cepiyu pa desabejar
• Traxe d'apicultura
• Elementos pa la estracción del miel
• Elementos pa la fundición de la cera
• Rejilla excluidora de reines
• Cera estampada
• Abeyaderu
• Trampa cazapolen
• Trampa pa propóleos

Per otru llau disponemos d'innovadores ferramientes pal control de los truébanos pudiendo sustituyir a los apuntes manuales, asina tenemos programes informáticos pa móviles o tablet lo que facilita'l trabayu del apicultor nel campu o pa pc que previa introducción de datos en fueyes de cálculu dexa conocer de forma esauta tantu la situación sanitaria como faer estudios económicos.

Enfermedaes de les abeyes

Les abeyes como otros seres vivos contraen variaes enfermedaes. Na actualidá nun ye posible realizar una apicultura avanzada ensin un manexu afayadizu de práutiques sanitaries.

El Problema Actual de les Abeyes

Mientres los últimos años, el mundu foi testigu d'un alarmante cayente de les abeyes. El so númberu amenorgo nun 57% dende 1985 a 1997 y siguen en cayente. Un exemplu de lo anterior ye la información del Fondu de Caltenimientu de Babarones del Reinu Xuníu, afirma que nesti país escastáronse dos especies d'abeyes mientres los postreros 70 años, seis especies atopanse en peligru d'estinción y dalgunes podríen sumir bien pronto si nun s'actúa con urxencia. Ye esmolecedor yá que, xunto al vientu, estos inseutos son los mayores tresportadores de polen de distintes especies de plantes, polo que representen una parte importante de la cadena alimenticia. Les razones que se despinten detrás del amenorgamientu del númberu d'abeyes son munches, pero una de les principales anicia nel problema del colapsu de les colonies. Trátase d'un desorde pol cual les abeyes adultes mengüen de secute inda cuando la colonia taba en perfeutes condiciones. Magar inda nun s'afayó qué causa esti desorde, créese que ta rellacionáu con un virus denomináu Israel Acute Paralysis, el Nosema Ceranae y la Varroasis son tamién causes bien probables. La baxa nel númberu d'abeyes tamién se rellacionó col usu de pesticidas nes colleches (químicos que seríen inxeríos polos inseutos mientres la polinización), cola radiación electromagnético, qu'afectaría'l cursu de les abeyes; y col calentamientu global, que podría alteriar los sos patrones estacionales. Atribuyese a Albert Einstein la frase: "si les abeyes sumieren, a la humanidá namái-y quedaríen cuatro años de vida" pero con nuevos datos sabemos que nun ye asina una y bones esa frase tien otru orixe. Nos archivos nun ye posible atopala. Más allá de qu'eso saliera o non de la boca del célebre científicu, el que les abeyes puedan sumir ye una tema esmolecedora.

Apicultores

• Karl R. von Frisch. Etólogu que describió la danza de l'abeya.
• Konrad Lorenz. Etólogu. Comportamientu Animal.
• Nikolaas Tinbergen. Etólogu. Comportamientu animal.
• Karl Kehrle, hermano Adán o Frayle Adam. Abeya de Buckfast.
• Harry Arthur Dade. Especialista n'anatomía de les abeyes.
• Arturo Wulfrath B.. Especialista n'apicultura moderna y Autor de la Enciclopedia Apìcola.
• Elton James Dyce. Desenvolvió un procedimientu pa la granulación controlada del miel.
• Francesco De Hruschka. Inventor del estractor centrífugu.
• Everett Franklin Phillips. Prosesor de USDA y Universidá de Cornell.
• August Freiherr von Berlepsch (1815-1877).
• Jean Mehring. Holandés. Inventor de la cera estampada.
• Eddie Woods: inventor del Apidictor
• Lorenzo Langstroth: inventor del Truébanu Langstroth
• Carlos Dadant: inventor del Truébanu Dadant
• Gaston Eugène Marie Bonnier: Etólogu y Botánicu
• Georges de Layens: Naturalista Botánicu y Apicultor inventor del Truébanu Layens

Enllaces esternos

• Datos: Q176353
• Multimedia: Beekeeping
• Llibros: Apicultura fácil