Arnold Çikobava
Arnold Çikobava | |
|---|---|
| Doğum | 14 Mart 1898 Saçikobavo, Kutaisi Guberniyası, Rusya İmparatorluğu |
| Ölüm | 5 Kasım 1985 (87 yaşında) Tiflis |
| Milliyet | Gürcü |
| Meslek | Akademisyen, dil bilimci, filolog |
| İmza | |
.svg?lang=tr) | |
Arnold Çikobava (Gürcüce: არნოლდ ჩიქობავა) (14 Mart 1898 - 5 Kasım 1985), Nikolay Marr'ın tartışmalı Yafetik teorisinin en aktif eleştirmenlerinden biri olarak tanınan Gürcü kafkasolog, dilbilimci ve filolog.
Çikobava, Gürcistan'nın batısındaki Megrelya bölgesinin Saçikobavo köyünde doğdu. 1922'de Tiflis Devlet Üniversitesi'nden mezun olduktan sonra 1926-1933 yılları arasında doçent ve 1985'teki ölümüne kadar profesör olarak çalışmıştır. 1933-1960 yılları arasında Kafkasya Araştırmaları Bölümü'ne, 1936 ve 1985 yılları arasında Tiflis Dilbilim Enstitüsü'nün İber-Kafkas dilleri bölümüne başkanlık etmiştir. 1950 ve 1952 yılları arasında Çikobava'nın başkanlık ettiği enstitüye onun adı verilmiştir. 1941'de Gürcistan Bilimler Akademisi'nin kurucu üyelerinden biri oldu ve 1950-1963 yılları arasında akademinin başkanlığını yaptı. Yaptığı çalışmalarla Sovyetler Birliği ve uluslararası kurumlarca verilen birçok ödül ve unvanın sahibi oldu.[1] Gürcüce sözlükler ve Kafkas dillerinin yapısı ve tarihi üzerine eserler yazdı.
Bununla beraber Çikobava'nın tanınması, Marr'ın ortaya attığı ve bir süredir Sovyet akademisyenler tarafından resmi bir ideoloji gibi benimsenen spekülatif dilbilim teorisine yönelik eleştirileriyle olmuştur. Marr'ın teorisine karşı olanların çoğu Sovyet yetkililerinin baskılarından dolayı sesini duyuramıyordu. Bununla beraber, Çikobava, Gürcistan Merkez Komitesi Birinci Sekreteri Kandid Çarkviani ile olan dostluğundan yararlanarak Marr'ın hipotezlerine yönelik eleştirilerine devam etmiştir. Sonunda raporunu Josef Stalin'e göndermiş; 1950'de bizzat Stalin ile tanışmıştır. Kısa süre sonra Stalin, ünlü Pravda dilbilim makalesinde Marr'ın teorisini kınamıştır (makalenin yazarı büyük olasılıkla Çikobava idi).[2][3]
Oysa Çikobava, Marr'ın ileri sürdüğü "Kolhuri" (კოლხური) ve "Zanuri" (ზანური) terimlerini politik açıdan değil, dilbilim açısından eleştirmiştir. "Kolhuri" ve "Zanuri"nin göreceli kavramlar olduğunu, çünkü bu şekilde adlandırlan dili oluşturan Megrelce ve Lazca diyalektlerin var olmasına karşın, dilin kendisinin var olmadığını belirtmiştir. Kıyaslama açısından da Gürcü dili ile diyalektlerini ("Pşauri", "Kahuri", "Guruli"...) vermiştir. Gürcücenin diyalektler günümüzde varlığını sürdürürken, bu diyalektlerin oluşturduğu dilin kendisinin de var olduğunu söylemiştir.[4]
Çikobava Tiflis'te 87 yaşında öldü. Tiflis Devlet Üniversitesi'nin arazisine gömüldü.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Mikaberidze, Alexander (ed., 2007), Chikobava, Arnold 28 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Dictionary of Georgian National Biography. Accessed on July 3, 2007.
- ^ Dahrendorf, Ellen (2005), The Unknown Stalin, p. 205. I.B.Tauris, 1-85043-980-X.
- ^ Smith, Graham (1998), Nation-building in the Post-Soviet Borderlands: The Politics of National Identities, p. 178. Cambridge University Press, 0-521-59968-7.
- ^ (Hazırlayanlar) Rusudan Amirecibi-Mullen (editör), Nana Danelia, İnga Gundua, კოლხური (მეგრულ-ლაზური) ენა, Tiflis, 2006, s. 15 19 Haziran 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN: 99940-61-43-7
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Arnold Chikobava Gürcistan Bilimler Akademisi Dilbilim Enstitüsü10 Şubat 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
