Atlantischen Oceaon
D'n Atlantischen Oceaon is d'n oceaon tussen Europa en Afrika en de beide Amerika's. Nae de Hroôte Oceaon is 't de hroste oceaon op aerde en ze besli een vuufde van 't oppervlak van de aerde.
Naem
[bewerk | brontekst bewerken]De naem Atlantischen Oceaon kom oôrsproenkelijk van 't Hriekse Ἀτλαντὶς θάλασσα (zeê van Atlantis) en deêze term wor voe 't eêst hebruukt deur Herodotus. Herodotus bedoeln der de zeê westelijk van de Straete van Hibraltar mie. Herodotus baseer zen naem op 't mythologische continent Atlantis.
Lihhieng
[bewerk | brontekst bewerken]D'n Atlantischen Oceaon lig ten wessen van Europa en Afrika en ten oôssen van Noord- en Zuud-Amerika. De noôrdelijke hrens lig bie Hroenland wir a 't et overhi in de Noôrdelijke Ieszeê. De hrens mie de Hroôte Oceaon lop van 't zudelijkste punje van Zuud-Amerika, Kaop 'Oôrn, toet Antartica. De hrens mie d'n Indische Oceaon lop van zudelijkste punje van Afrika, Kaop Agulhas, toet Antartica. Vadder vurm òk 't Panamakanaol nog een verbindieng mie de Hroôte Oceaon.
Binn'nzeên
[bewerk | brontekst bewerken]D'n Atlantischen Oceaon ken verschill'nde binn'nzeên die an soms mee-ereeknd worn in 't totaole oppervlak van d'n oceaon. Deêze binn'nzeên zien de Noôrdzeê, d'n Oôstzeê, de Middellanse Zeê, de Holf van Mexico en de Caribische Zeê. Zonder deêze binn'nzeên besli 't oppervlak 82.362.000 km2, mie de binn'nzeên derbie ineslootn 106.450.000 km2. 't Diepste punt, de trohhe van Puerto Rico, is 8605 meter diepe. De hemiddelde diepte is 3926 meters en mie de binn'nzeên ineslootn 3332 meters.
Eilan'n
[bewerk | brontekst bewerken]
In d'n Atlantischen Oceaon lihhen verschill'nde eilan'n, wivan der ier ienkele op een rijtje:
- Iesland
- Hroenland
- Ascension
- Vereênigd Konienkriek
- Ierland
- Madeira
- Cuba
- Sint-Helena
- Tristan da Cunha
- Bermuda
Mid-Atlantische ruhhe
[bewerk | brontekst bewerken]De Mid-Atlantische ruhhe is een in 1950 ontdekn onderzeêse berhruhhe van 15.000 kilemeter lange die a van 't noôrn tot an 't zuudn deur d'n Atlantischen Oceaon lop. Op deze ruhhe kom vee vulkanisme voe omdan di de aerdplaeten uut mekaore schuven wideur a 't er magma ni buten kom. Op deze meniere zien ok eilan'n as Iesland, Sint-Helena en de Fernando de Noronha onstaene. Ok komm'n der rond deêze ruhhe vee aerdbeviengen voe.