Baie Groot Teleskoop
| Baie Groot Teleskoop | ||||
| ||||
| Die vier teleskoopeenhede wat saam met hulpteleskope die BGT vorm. | ||||
| Ander naam | Very Large Telescope | |||
| Sterrewag | Paranal-sterrewag | |||
| Tipe | Optiese teleskoop Ritchey-Chrétien teleskoop | |||
| Organisasie | Europese Suidelike Sterrewag | |||
| Eerste lig | 1998 | |||
| Webtuiste | www.eso.org/public/teles-instr/vlt | |||
| Ligging | ||||
| Plek | Atacamawoestyn, Chili | |||
| Hoogte | 2 635 m (8 645 vt) | |||
| Koördinate | 24°37′38″S 70°24′15″W / 24.62722°S 70.40417°W | |||
| Tegniese besonderhede | ||||
| Deursnee | 4 x 8,2-meter Unit Telescopes (UT) 4 x 1,8-meter beweeglike Auxiliary Telescopes (AT) | |||
| Montering | Altasimut | |||
| Fokuslengte | 120 m (393 vt 8 in) | |||
| Golflengte | 300 nm – 20 μm | |||
| ||||
Die Baie Groot Teleskoop of BGT (Engels: Very Large Telescope of VLT) is ’n teleskoopaanleg van die Europese Suidelike Sterrewag in die Atacamawoestyn van Noord-Chili. Die BGT bestaan uit vier individuele teleskope, elk met ’n primêre spieël van 8,2 m breed; hulle word gewoonlik apart gebruik, maar kan ook saam ingespan word om ’n baie hoë hoekresolusie te behaal.[1] Die vier aparte teleskope is bekend as Antu (Son), Kueyen (Maan), Melipal (Suiderkruis) en Yepun (Aandster), wat alles woorde is in Mapudungun, die taal van die streek se Mapuche-volk. Die teleskope vorm ’n versameling wat aangevul word deur vier beweeglike hulpteleskope met ’n lensopening van 1,8 m.
Algemene inligting
[wysig | wysig bron]
Die BGT werk by sigbare en infrarooi-golflengtes. Elke individuele teleskoop kan voorwerpe waarneem wat rofweg vier miljard keer dowwer is as wat die blote oog kan sien, en as al die teleskope gekombineer word, kan die aanleg ’n hoekresolusie van sowat 0,001 boogsekonde behaal. Dit is rofweg gelyk aan ’n hoekresolusie van twee meter op die afstand van die Maan. Een teleskoop op sy eie het ’n hoekresolusie van sowat 0,05 boogsekonde.[2]
Die BGT is die mees produktiewe gerief op die grond vir astronomie – van alle geriewe wat by sigbare lig werk, het net die Hubble-ruimteteleskoop meer wetenskapgeskrifte tot gevolg.[3] Van die pioenierswerk wat al met die BGT gedoen is, sluit in die eerste direkte beeld van ’n eksoplaneet, die volging van individuele sterre wat om die supermassiewe swartkolk in die middel van die Melkweg beweeg, en die waarneming van die nagloed van die verste bekende gammastraaluitbarsting.[4]
Teleskope
[wysig | wysig bron]Die vier individuele teleskope (ook eenheidsteleskope of ET's genoem), elk met ’n deursnee van 8,2 meter, bevat optiese elemente wat hulle in ’n sterrekundige interferometer kan kombineer en waarmee klein voorwerpe waargeneem kan word. Die interferometer sluit ook vier beweeglike hulpteleskope, elk met ’n deursnee van 1,8 meter, in. Die eerste ET het in Mei 1998 in werking getree en die ander in 1999 en 2000. Vier hulpteleskope is tussen 2004 en 2007 gebou; hulle is beskikbaar as die vier ET's vir ander projekte gebruik word.[1]
Eenheidsteleskope
[wysig | wysig bron]Die vier ET's word in kompakte, hittebeheerde geboue gestoor wat saam met die teleskope roteer. Dié ontwerp verminder enige steurende uitwerking op die waarnemingstoestande.[4]
Die hoofdoel van die ET's is om individueel gebruik te word. Die interferometer (waar die lig van al vier teleskope gekombineer word), word sowat 20 persent van die tyd gebruik vir ’n baie hoë resolusie op helder voorwerpe, byvoorbeeld op Betelgeuse. Dit stel sterrekundiges in staat om detail te sien wat tot 25 keer fyner is as met die individuele teleskope.
Hulpteleskope
[wysig | wysig bron]Die vier kleiner hulpteleskope, of HT's, is elke nag beskikbaar vir interferometrie.[4] Hulle loop op spore en kan na 30 verskillende plekke beweeg sodat ’n voorwerp uit presies die regte hoek waargeneem kan word.[1]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ 1,0 1,1 1,2 "The Very Large Telescope" (in Engels). ESO. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Augustus 2013. Besoek op 5 Augustus 2011.
- ↑ http://www.eso.org/public/about-eso/faq/faq-vlt-paranal/
- ↑ Trimble, V.; Ceja, J. A. (2010). "Productivity and impact of astronomical facilities: A recent sample". Astronomische Nachrichten. 331 (3): 338. Bibcode:2010AN....331..338T. doi:10.1002/asna.200911339.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 "The Very Large Telescope — The World's Most Advanced Visible-light Astronomical Observatory handout" (in Engels). ESO. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Junie 2013. Besoek op 5 Augustus 2011.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Baie Groot Teleskoop.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
