Basijana
Basijana (Bassianae) je naziv antičkog grada iz rimskog perioda. Ostaci grada otkriveni su na lokalitetu Grad kod naselja Donji Petrovci, opština Ruma, Srbija. Na Tabuli Peutingeriani Basijana je locirana između Surčina (Idiminium) i Sremske Mitrovice (Sirmium).
Oblast (ager) Basijane poklapao se sa teritorijom plemena Skordiska i Amantina. Smatra se da je i naziv Basijana keltskog porijekla i da su ga Rimljani prihvatili od starosjedilaca.[1]
Grad je osnovan u I vijeku kao autonomni civitas i trajao je sve do VI vijeka kada je propao tokom Seobe naroda (Huni, |Goti). Status municipijuma dobio je 124. godine, za vrijema cara Hadrijana, a kao kolonija se prvi put pominje 214. god.[2] Notitia dignitatum navodi da se prokurator basijanske tkačnice u Panoniji Sekundi premješta u Salonu. Isti izvor navodi podatak o premeštanju kohorte I Tračke u predgrađe Basijane. Vizantijski gramatičar Hierokle, iz prve polovine 6. vijeka, u svojim spisima navodi Basijanu kao sjedište episkopije.[1]
Prva nepotpuna arheološka istraživanja na lokalitetu obavljena su 1882. Zaključeno je da je na Petrovačkoj gradini bio vojni logor i da se ne može očekivati lociranje Basijane na ovom prostoru.
God 1935. obavljena su naredna istraživanja u organizaciji Istoriskog društva iz Novog Sada i rukovođenje Miodraga Grbića. Tada je otkrivena konstrukcija bedema sa kulama i tri zgrade građene od kamena i opeke. Na osnovu avionskog snimka „Grada“ došlo se do zaključka da ovo utvrđenje ima izgled nepravilnog petougla, dimenzija 550 sa 350 metara. Rezultati ovih istraživanja i iskopavanja S. Ljubića iz 1982. god. doveli su izrade rekonstruisanog urbanističkog plana Basijane.
Grad je bio opasan bedemima sa kulama kvadratne osnove. Na krajevima glavnih ulica pravilnog rasporeda (cardo i decumanus) nalazile su se kapije. Postojale su četvrti sa kompleksima građevina javnog karaktera, kao i stambeni dio u čijem sastavu su se nalazile i radionice za snabdjevanje grada. Iz istorijskih izvora saznaje se da su u gradu postojale tekstilne radionice (gynaecium Bassianense) koje su se najverovatnije bavile izradom vunenih proizvoda.
Pronađeni su:
- vodovod dužine 70m koji čine olovne cijevi postavljene u pravcu utvrđenog dijela grada sa dovodom vode iz jednog od fruškogorskih izvora
- grijanje
- kanalizaciona mreža
- podni mozaici
- freske na zidovima
- epigrafski spomenici posvećeni Jupiteru i Junoni,
- miljokazi
- opeke sa pečatima.
- keramičke i staklene posude
- nakit
- novac
- kameni votivni spomenici i
- skulpture.
- rimski prsten (u muzeju u Rumi) predstavlja slučajan nalaz sa teritorije municipijuma Basijana. Riječ je o ženskom nakitu od bronze, sa latinskim natpisom koji glasi Veni – Amica (dođi prijateljice). Prsten je prečnika 1,9 centimetara, težine dva grama, sastoji se od trakaste elipsaste alke sa naglašenim ramenima. Slova su pravilno otisnuta. Prsten iz Rume najverovatnije je bio vjerenički, i pripadao je nekoj mladoj ženi. Datira iz 3. ili 4. vijeka, a značajan je u toliko što njegova poruka do tada nije poznata među natpisima na nakitima i to ga čini jedinstvenim.[1]
U ataru obližnjeg sela Dobrinaca, na lokalitetu Solnok, otkriveni su dijelovi temelja bedema rimskog vojnog logora sa kulama (CAPVT BASSIANENSE), ostaci građevina i grobovi.[3]
Lokalitet ima status - arheološko nalazište od izuzetnog značaja, šifra: AN0105.[4]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 „Zaboravljeni rimski grad Basiana”. Trajan Decije - društvena organizacija. Pristupljeno 5. 6. 2022.
- ↑ „Basijana”. Spomenici kulture u Srbiji. Pristupljeno 5. 6. 2022.
- ↑ „Basijana - nedaleko od Donjih Petrovaca kod Rume”. STAZE ZDRAVLJA. Arhivirano iz originala na datum 2022-06-10. Pristupljeno 5. 6. 2022.
- ↑ „Gde se nalazi, odnosno gde je Basijana/Bassianae, Donji Petrovci”. Rutizam Srbija. Pristupljeno 5. 6. 2022.
