Bawola Głowa

Bawola Głowa
	; Herb Bawola Głowa
Typ herbu	szlachecki
Alternatywne nazwy	Bawół, Głowa Bawola
Pierwsza wzmianka	1434 (pieczęć)

Bawola Głowa (Bawół, Głowa Bawola) – polski herb szlachecki^[1].

Opis herbu

Opis historyczny

Juliusz Ostrowski blazonuje herb następująco^[1]:

W polu czerwonem bawola głowa czarna wprost. Nad hełmem w koronie trzy pióra strusie.

Opis współczesny

Opis skonstruowany współcześnie brzmi następująco^[a]:

Na tarczy w polu czerwonym głowa bawola czarna.

W klejnocie trzy pióra strusie.

Labry herbowe czerwone, podbite czernią.

Geneza

Według Piotra Małachowskiego, herb ma swój początek wśród książąt litewskich^[2].

Nie ma pewności z jakiego okresu pochodzi dany herb. Franciszek Piekosiński spekuluje, że jego wizerunek występuje w Herbarzu Arsenalskim, jako herb biskupa wileńskiego, Wojciecha Tabora^[3]. Jednakże ten dostojnik duchowny używał herbu Półkozic. Nietrudno tutaj o pomyłkę, ponieważ oba herby przedstawiają zwierzęcą głowę na czerwonym polu. Piekosiński uważa, że herb ten przedstawia pieczęć Jachny z Dworów (Jachna de Dworow)^[4] z 1454 roku oraz Ondraszowa, bojara litewskiego z 1434 roku^[3]. Jednak współczesny heraldyk, Józef Szymański, nie wymienia tego herbu ani wśród herbów średniowiecznych (tutaj wręcz, za zapiską z 1401 utożsamia herb o nazwie Bawola Głowa z Wieniawą)^[5] ani XVI-wiecznych^[6]. Wówczas pierwszą wzmiankę o tym herbie należałoby przesunąć na wiek XVIII i herbarz Niesieckiego^[7].

Bawola Głowa ma również swoje odmiany, herb Bolszewski oraz prawdopodobnie herb Janowski^[8].

Odmiana herbu Bawola Głowa, Bolszewski.
Prawdopodobna odmiana herbu Bawola Głowa, Janowski.

Herbowni

Lista herbownych w artykule sporządzona została na podstawie wiarygodnych źródeł, zwłaszcza klasycznych i współczesnych herbarzy. Należy jednak zwrócić uwagę na częste zjawisko przypisywania rodom szlacheckim niewłaściwych herbów, szczególnie nasilone w czasie legitymacji szlachectwa przed zaborczymi heroldiami, co zostało następnie utrwalone w wydawanych kolejno herbarzach. Identyczność nazwiska nie musi oznaczać przynależności do danego rodu herbowego. Przynależność taką mogą bezspornie ustalić wyłącznie badania genealogiczne.

Pełna lista herbownych nie jest dziś możliwa do odtworzenia, także ze względu na zniszczenie i zaginięcie wielu akt i dokumentów w czasie II wojny światowej (m.in. w czasie powstania warszawskiego w 1944 spłonęło ponad 90% zasobu Archiwum Głównego w Warszawie, gdzie przechowywana była większość dokumentów staropolskich)^[9]. Lista nazwisk znajdująca się w artykule pochodzi z Herbarza polskiego, Tadeusza Gajla^[10] (48 nazwisk). Występowanie na liście nazwiska nie musi oznaczać, że konkretna rodzina pieczętowała się herbem Bawola Głowa. Często te same nazwiska są własnością wielu rodzin reprezentujących wszystkie stany dawnej Rzeczypospolitej, tj. chłopów, mieszczan, szlachtę. Jest to jednakże dotychczas najpełniejsza lista herbownych, uzupełniana ciągle przez autora przy kolejnych wydaniach Herbarza. Tadeusz Gajl wymienia następujące nazwiska uprawnionych do używania herbu Bawola Głowa:

Aksamitowski, Andrejewicz, Axamitowski, Bartoszewicz, Dargiewicz, Dąbrowski, Dougin, Dowgin, Dowginowicz, Dowgiń, Dowgird, Dowgirt, Dowmont, Giełwanowski, Ilcewicz, Jackiewicz, Janczyński, Jączyński, Jundził, Jundziłł, Kierdziuk, Kirdziewicz, Kordziuk, Kucewicz, Kuniewicz, Losen, Łastowski, Łukaszewicz, Michałowski, Mikowicz, Nagrodzki, Pawłowski, Pobikrowski, Racewicz, Sesicki, Sędomiński, Siesicki, Siesiecki, Steckiewicz, Szyłański, Tubielewicz, Tubilewicz, Tulcewicz, Walentynowicz, Zaleski, Złotkowski, Żochła, Żogło^[11].

Znani herbowni

Jan Chryzostom Dowmont Siesicki

Zobacz też

Uwagi

↑ Opis współczesny jest skonstruowany zgodnie z obecnymi zasadami heraldyki. Zobacz: Blazonowanie

Przypisy

↑ ^a ^b Ostrowski 1906 ↓, s. 16 (elektronicznie 24).
↑ Piotr Nałęcz-Małachowski: Zbiór nazwisk szlachty. Lublin: 1805, s. 611-612.
↑ ^a ^b Franciszek Piekosiński: Heraldyka polska wieków średnich. Kraków: Akademia Umiejętności, 1899, s. 194.
↑ Franciszek Piekosiński: Heraldyka polska wieków średnich. Kraków: Akademia Umiejętności, 1899, s. 417.
↑ Józef Szymański: Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego. Warszawa: PWN, 1993, s. 291. ISBN 83-01-09797-3.
↑ Józef Szymański: Herbarz rycerstwa polskiego z XVI wieku. Warszawa: DiG, 2001. ISBN 83-7181-217-5.
↑ Kasper Niesiecki, Jan Nepomucen Bobrowicz: Herbarz polski Kaspra Niesieckiego S. J. T. 2. Lipsk: Breitkopf i Haertel, 1839, s. 42.
↑ Pragert 2018 ↓.
↑ AGAD historia: Zarys dziejów kształtowania się zasobu. [dostęp 2013-08-13]. (pol.).
↑ Tadeusz Gajl: Herbarz polski od średniowiecza do XX wieku : ponad 4500 herbów szlacheckich 37 tysięcy nazwisk 55 tysięcy rodów. L&L, 2007, s. 406-539. ISBN 978-83-60597-10-1.
↑ Nazwiska: Bawola Głowa [online], gajl.wielcy.pl [dostęp 2021-05-22] .

Bibliografia

Juliusz Ostrowski: Księga herbowa rodów polskich. Gł. skł.: Bolcewicz, 1906, s. 388.
Juliusz Ostrowski: Księga herbowa rodów polskich. Gł. skł.: Bolcewicz, 1897, s. 628.
Przemysław Pragert: Herbarz szlachty kaszubskiej. T. 5. Gdańsk: BiT Beata Żmuda-Trzebiatowska, 2018, s. 246, 305. ISBN 978-83-950310-3-8.

Linki zewnętrzne

Herby szlacheckie Herb Bawoła Głowa i herbowni.

[2] Opis współczesny jest skonstruowany zgodnie z obecnymi zasadami heraldyki. Zobacz: Blazonowanie

[CITEREFOstrowski190616_(elektronicznie_24)-1] Ostrowski 1906 ↓, s. 16 (elektronicznie 24).

[3] Piotr Nałęcz-Małachowski: Zbiór nazwisk szlachty. Lublin: 1805, s. 611-612.

[Piekosinski1-4] Franciszek Piekosiński: Heraldyka polska wieków średnich. Kraków: Akademia Umiejętności, 1899, s. 194.

[Piekosinski2-5] Franciszek Piekosiński: Heraldyka polska wieków średnich. Kraków: Akademia Umiejętności, 1899, s. 417.

[Szymański1-6] Józef Szymański: Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego. Warszawa: PWN, 1993, s. 291. ISBN 83-01-09797-3.

[Szymański-7] Józef Szymański: Herbarz rycerstwa polskiego z XVI wieku. Warszawa: DiG, 2001. ISBN 83-7181-217-5.

[Niesiecki-8] Kasper Niesiecki, Jan Nepomucen Bobrowicz: Herbarz polski Kaspra Niesieckiego S. J. T. 2. Lipsk: Breitkopf i Haertel, 1839, s. 42.

[CITEREFPragert2018-9] Pragert 2018 ↓.

[10] AGAD historia: Zarys dziejów kształtowania się zasobu. [dostęp 2013-08-13]. (pol.).

[Nazwiska2-11] Tadeusz Gajl: Herbarz polski od średniowiecza do XX wieku : ponad 4500 herbów szlacheckich 37 tysięcy nazwisk 55 tysięcy rodów. L&L, 2007, s. 406-539. ISBN 978-83-60597-10-1.

[:5-12] Nazwiska: Bawola Głowa [online], gajl.wielcy.pl [dostęp 2021-05-22] .

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Herby	szlachecki mieszczański chłopski własny państwowy miejski korporacji fantazyjne mówiący
Elementy herbu	tarcza herbowa godło (figury heraldyczne, mobilia herbowe) klejnot herbowy zawój (tortillon) korona heraldyczna korona rangowa hełm heraldyczny labry ostrew płaszcz heraldyczny trzymacze heraldyczne podpory heraldyczne postument heraldyczny order herbowy dewiza herbowa zawołanie
Oznaki godności	świeckie kościelne
Inne	herbarz rola herbowa herold blazonowanie szrafowanie tynktura krzyż heraldyczny totem kamon
Działy heraldyki	heraldyka francuska (heraldyka napoleońska) heraldyka polska (heraldyka kaszubska) heraldyka brytyjska (heraldyka angielska, heraldyka szkocka) heraldyka kościelna heraldyka szachowa heraldyka fantazyjna