Boghta

Boghta easnach

San ailtireacht, is foirm stuach féintacaithe é boghta (Fraincis voûte, ón Iodáilis volta), déanta as cloch nó brící de ghnáth a chlúdaíonn spás le síleáil nó díon. Uaireanta déantar aithris air le hadhmad nó plástar. Mar is amhlaidh le háirse a thógáil, tá gá le tacaíocht shealadach agus fáinní voussoirs á dtógáil agus na fáinní á gcur ina seasamh. Go dtí go bhfuil an voussoir uachtarach, an eochair, suite, níl an boghta féintacaithe. Sa chás go bhfaightear adhmad go héasca, cuirtear an tacaíocht shealadach seo ar fáil trí stuachreatlach ina bhfuil trus frámaithe le ceann leathchiorclach nó teascánach, a thacaíonn leis na voussoirs go dtí go gcríochnaítear fáinne na háirse ar fad. Tá fíoraíochtaí éagsúla ann, ina measc an boghta cruinn, an crosbhoghta, an cruinneachánbhoghta, an feanbhoghta is an t-easnabhoghta.

Cineálacha boghtaí

Tá boghtaí coirbéalta, le sraitheanna de chloch atá ceangailte go cothrománach, ar fáil ó aimsir réamhstairiúil; sa 14ú haois RCR ó Mhicéiné. Tógadh go réigiúnach iad go dtí an lá atá inniu ann.

Bhí fíorthógáil na mboghtaí, le clocha ceangailte go gathach, ar eolas cheana féin ag na hÉigiptigh agus na hAisiriaigh, agus thug na hÉatrúscaigh isteach i gcleachtas tógála an Iarthair é. D'fhorbair na Rómhánaigh go háirithe, agus thóg siad boghtaí bairille, trasbhoghtaí agus boghtaí cruinneachánacha. Tháinig roinnt samplaí den scoth slán sa Róimh, m.sh. an Paintéón agus Baisleac Maxentius.

Baineadh úsáid as boghtaí brící san Éigipt ó thús an 3ú mílaois RCR. a úsáideadh go forleathan agus ó dheireadh an 8ú haois RCR.