Brama Fawwara
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Triq l-Imsida |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Ukończenie budowy |
1796 |
Położenie na mapie Morza Śródziemnego  | |
Położenie na mapie Malty  | |
 35°54′04,8″N 14°29′27,3″E/35,901333 14,490917
| |
Brama Fawwara (malt. Bieb il-Fawwara - „fawwara” znaczy dosłownie „źródło wody” lub „fontanna”; ang. Fawwara Gate)[1][2][3], znana też jako Gzira Gate (Bieb Il-Gzira)[4], Sliema Gate[5], Testaferrata Gate[6] oraz Tower Gate (Bieb it-Torri)[7] – jest to brama pamiątkowa z późnych lat XVIII wieku, zbudowana podczas rządów Zakonu św. Jana w miejscowości Gżira na Malcie. Celem budowy było upamiętnienie powstania nowej głównej drogi biegnącej od Msidy do Sliemy; dziś podzielona jest na Msida Road oraz Rue d'Argens.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Brama stoi obok Rue d'Argens, przy drodze z Msidy do Sliemy. Mówiło się, że konstrukcja została rozebrana przez członków Sliema Historic Society (SHS)[5], lecz zostało to kategorycznie zdementowane przez Salvino Testaferrata Moroni Viani, który przytoczył jako dowód źródła historyczne[8]. Dziś brama stoi na mniej eksponowanym miejscu, ponieważ okolica została zabudowana, i konstrukcja nie zwraca na siebie uwagi, stojąc przy bocznej ulicy, obok salonu samochodowego[9][5]. Miejsce znajduje się bardzo blisko Empire Stadium, byłego maltańskiego narodowego stadionu piłki nożnej.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Brama została postawiona przez arystokratyczną rodzinę Testaferrata w roku 1796, kiedy Fra Nicolaus Butius dostrzegł potrzebę zbudowania w tej okolicy głównej drogi, aby ułatwić podróż z Msidy do Sliemy. To właśnie zostało upamiętnione przez tę budowlę. Brama oryginalnie stała w Birkirkara, lecz z czasem teren, na którym się znajduje wydzielony został jako osobna miejscowość Gzira. Druga, podobna brama, znana jako Ta' Xbiex Gate (Brama Ta' Xbiex), powstała w Ta' Xbiex. Jej fundatorem była również rodzina Testaferrata. Bramę tą zburzono w roku 1989, jej dokładna lokalizacja nie jest znana. Wiadomo jedynie, że stała w okolicy dzisiejszej Brockdorff Street[5][10] Brama Fawwara była częstym tematem dla XIX-wiecznych malarzy[8].
Przez całkiem sporo lat brama stała zaniedbana. W roku 1908 przeprowadzona została jej nieprofesjonalna odnowa przy użyciu cementu, która w sumie spowodowała więcej szkód niż pożytku[9]. Od roku 1933 brama oddana została pod opiekę firmie, jako część kontraktu leasingowego pobliskiego budynku. Jednakże nigdy nie odnotowano żadnych śladów konserwacji, dopóki nie doszło do szerszej krytyki zaniedbania zabytku[8].
Z nastaniem XXI wieku brama przyciągnęła uwagę Sliema Historic Society (SHS). Towarzystwo zaalarmowało lokalne media, które pokazały jej zatrważający stan[11]. W czerwcu 2012 brama była w stanie bliskim zawalenia się, i z tego powodu umieszczona została na liście budowli do natychmiastowej nadzwyczajnej konserwacji (Emergency Conservation Order) na podstawie art. 82 Environment and Development Planning Act 2010[12]. Ponieważ brama stoi na terenie prywatnym, jego właściciel zobowiązał się odrestaurować bramę, co przeprowadzone zostało w roku 2013. Dziś zabytek jest w dobrym stanie, można go oglądać w dowolnym czasie[11][5][9].
Pierwotnie sugerowano, by bramę zaliczyć do zabytków narodowych 2. klasy[11], lecz ostatecznie, decyzją Malta Environment and Planning Authority (MEPA), wpisana została ona na listę zabytków narodowych 1. klasy[13][14].
Opis
[edytuj | edytuj kod]W roku 1930, w artykule autorstwa sir Temi Zammita brama chwalona jest za swój wygląd; autor opisuje ją jako „piękną kamienną bramę”[10]. Na bramie znajduje się herb rodziny Tesraferrata oraz łacińska inskrypcja.
Inskrypcja
[edytuj | edytuj kod]Inskrypcja na bramie wyryta jest, jak poniżej[6]:
D. O. M.Publicae Privatæque Commoditat Viam
ex Praedis Baronis Testaferrata
Amplificatam
Fr. Nicolaus Butius
Ex Rudi in Meliorem Formam
Sterni curavit Anno MDCCXCVI
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ J. Caruana. Toponomi t'Għajnsielem (2). „L-Imnara”. 10 (1), s. 44, 2012. Rivista tal-Għaqda Maltija tal-Folklor. [zarchiwizowane z adresu 2016-04-17]. (malt.).
- ↑ Joseph Aquilina: Papers in Maltese Linguistics. University of Malta, 1981, s. 200, 210. (ang.).
- ↑ Sharon Gu: A Cultural History of the Arabic Language. McFarmland, 2013, s. 161. ISBN 978-1-4766-0294-3. (ang.).
- ↑ Rowena M. Borg: Council’s attempts to restore Gżira’s historic archway. [w:] Times of Malta [on-line]. 2011-05-02. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).
- ↑ a b c d e Miriam Dalli: Emergency conservation order issued for ‘Sliema Gate’. [w:] Malta Today [on-line]. 2012-06-16. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).
- ↑ a b Testaferrata Gate, Gzira, Malta. Sharing Old Photos, 2015-05-30. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-31)]. (ang.).
- ↑ Pierre Micallef-Grimaud: Bieb it-Torri, (Fra Nicola Testaferrata 1796), Gzira, Malta. Panoramio. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).
- ↑ a b c Edward Said: Historic Fawwara Gate in Gżira – some clarifications. [w:] Times of Malta [on-line]. 2011-05-06. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).
- ↑ a b c UNKNOWN OWNER ORDERED TO RESTORE HISTORICAL ARCH IN GZIRA. MEPA. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-15)]. (ang.).
- ↑ a b Edward Said: Historical archway on point of collapse. [w:] Times of Malta [on-line]. 2011-04-06. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-05)]. (ang.).
- ↑ a b c Conservation order for ancient arch. [w:] Times of Malta [on-line]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-23)]. (ang.).
- ↑ Legislation, Policy and Guidance Document Details. Malta Environment and Planning Authority. Government Notice 654, 2012-06-15. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-02)]. (ang.).
- ↑ Government Notices. Malta Environment and Planning Authority, 2013-09-09. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-15)]. (ang.).
- ↑ Mepa schedules 44 properties. [w:] The Malta Independent [on-line]. 2013-09-15. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).