Naar inhoud springen

Bretten (Duitsland)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Bretten (Duitsland)
Stad in Duitsland Vlag van Duitsland
Wapen van Bretten (Duitsland)
Bretten (Baden-Württemberg)
Bretten
Situering
Deelstaat Vlag van de Duitse deelstaat Baden-Württemberg Baden-Württemberg
Landkreis Karlsruhe
Regierungs­bezirk Karlsruhe
Coördinaten 49° 2′ NB, 08° 42′ OL
Algemeen
Oppervlakte 71,10 km²
Inwoners
(31-12-2020[1]) 		29.538
(415 inw./km²)
Hoogte 176 m
Burgemeester Martin Wolff (partijloos)
Overig
Postcode 75015
Netnummers 07252 en 07258
Kenteken KA
Stad Kernstad en 9 stadsdelen
Gemeentenr. 08 2 15 007
Website www.bretten.de
Locatie van Bretten (Duitsland) in Karlsruhe
Kaart van Bretten (Duitsland)
Portaal  Portaalicoon   Duitsland

Bretten is een gemeente in de Duitse deelstaat Baden-Württemberg, gelegen in het Landkreis Karlsruhe. De stad telt 29.538 inwoners.[1]

Bretten is de geboortestad van de theoloog Philipp Melanchthon, aan wie in het Melanchthonhuis aan de Markt een museum is gewijd.

Geografie

[bewerken | brontekst bewerken]

Bretten heeft een oppervlakte van 71,12 km² en ligt in het zuidwesten van Duitsland, in het zuidwesten van de licht heuvelachtige streek Kraichgau.

In Bretten begint, bij de samenvloeiing van twee kleinere beken, de Saalbach, die 40 km lang is en noordwestwaarts, door Bruchsal heen, loopt en uitmondt in de Rijn. Deze beek is alleen van belang voor de waterhuishouding. De bodem van de streek, waarin Bretten ligt, bestaat uit Muschelkalk met oorspronkelijk een lösslaag van twee meter dikte erbovenop. Deze bodemgesteldheid maakt, dat in dit gebied karstverschijnselen zoals dolines, sinkholes en dergelijke voor kunnen komen. Tot op heden zijn deze gaten alleen waargenomen in afgelegen bospercelen.

Naburige gemeentes

[bewerken | brontekst bewerken]

Stadsdelen

[bewerken | brontekst bewerken]

Dit zijn, naast de kernstad Bretten, de volgende negen stadsdelen:

  • in het noorden: Bauerbach, Neibsheim en Büchig
  • in het westen: Diedelsheim, Rinklingen en, verder van de eigenlijke stad vandaan, Dürrenbüchig
  • in het noordoosten: Gölshausen
  • in het zuiden: Ruit
  • in het zuidwesten: Sprantal.

Wapens van de stadsdelen

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Ricklingen
    Ricklingen
  • Bauerbach
    Bauerbach
  • Neibsheim
    Neibsheim
  • Dürrenbüchig
    Dürrenbüchig
  • Ruit (Bretten)
    Ruit (Bretten)
  • Sprantal
    Sprantal
  • Büchig (Bretten)
    Büchig (Bretten)
  • Diedelsheim
    Diedelsheim
  • Gölshausen
    Gölshausen

Bevolkingscijfers

[bewerken | brontekst bewerken]

Peildatum: 31 mei 2023.

  • Bretten Kernstadt 15.221 inwoners
  • Stadtteil Bauerbach 1.256
  • Stadtteil Büchig 1.432
  • Stadtteil Diedelsheim 4.002
  • Stadtteil Dürrenbüchig 580
  • Stadtteil Gölshausen 2.031
  • Stadtteil Neibsheim 1.833
  • Stadtteil Rinklingen 2.258
  • Stadtteil Ruit 1.473
  • Stadtteil Sprantal 448

Totaal: 30.534 inwoners. Of dit cijfer in- of exclusief tweede-woningbezitters is, is niet vermeld. Bron: website gemeente Bretten[2].

Verkeer en vervoer

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Sneltram lijn S4 op Station Bretten
    Sneltram lijn S4 op Station Bretten
  • Tramstation Bretten Stadtmitte in het centrum van Bretten
    Tramstation Bretten Stadtmitte in het centrum van Bretten

Station Bretten ligt aan spoorlijnen van en naar o.a. Karlsruhe en Bruchsal. Op de lijn van Karlsruhe via Bretten naar Heilbronn rijden ook sneltrams (lijn S4) van de Stadtbahn van Karlsruhe; langs deze lijn liggen diverse haltepunten, waar gewone treinen niet stoppen, o.a. in het centrum van Bretten en in de stadsdelen Dürrenbüchig, Bauerbach en Gölshausen. Op de lijn naar Bruchsal, en de andere kant op naar Maulbronn, zijn nog spoorweghaltes in de Brettener stadsdelen Ruit en Diedelsheim. Het station staat ten westen van de stad, in het stadsdeel Rinklingen. Vóór het station Bretten bevindt zich een busstation.

Te Bretten kruisen de Bundesstraße 293 Karlsruhe - Heilbronn en de Bundesstraße 35 Bruchsal - Illingen (met aansluiting op de Bundesstraße 10 naar Stuttgart) elkaar. Te Bretten begint de Bundesstraße 294, die zuidwaarts naar Pforzheim leidt.

Economie

[bewerken | brontekst bewerken]

Aan de west- en zuidkant van de stad, nabij de spoorlijnen, ligt, o.a. bij Rinklingen en Gölshausen, een aantal industrieterreinen. Er zetelt onder andere een bedrijf in speciaalglas voor toepassingen in grote gebouwen[3]. Verder zijn er een aantal bedrijven op het gebied van de metaalbewerking gevestigd.

In de gemeente zijn verder o.a. een fabriek van huisdiervoeders, een fabriek van inbouwapparatuur voor in keukens, en enkele softwarebedrijven[4] gevestigd.

Het bezienswaardige oude centrum van de stad bewerkt enig toerisme naar Bretten.

Binnen de dienstensector verdient met name het Amtsgericht van de stad vermelding.

Geschiedenis

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Merian-prent van Bretten uit 1645
    Merian-prent van Bretten uit 1645

Onder andere te Diedelsheim, waar een villa rustica heeft gestaan, zijn bij archeologisch onderzoek bewijzen gevonden, dat de locatie van de gemeente Bretten in de eerste eeuwen van de jaartelling door Romeinen bewoond is geweest.

Bretten wordt in 767 voor het eerst in een document vermeld als Villa Breteheim.

In of vóór 1254 verkreeg de plaats stadsrechten. In 1349 kwam Bretten aan de Keur-Palts en werd zetel van een Amt in dit graafschap. Dit Amt bleef tot aan de Napoleontische tijd bestaan. Het Huis Wittelsbach had het in de 13e eeuw in de Keur-Palts voor het zeggen. Dit verklaart de blauw-witte Wittelsbacher ruiten, die in het stadswapen zijn afgebeeld.

In de zomer van 1504, tijdens de Landshuter Successieoorlog, probeerde hertog Ulrich van Württemberg met een leger van 30.000 man tevergeefs, de stad te veroveren. Bretten werd uiteindelijk weer deel van de Keur-Palts. Dit wapenfeit wordt nog jaarlijks tijdens het Peter-und-Paul-Fest herdacht.

De Reformatie in de 16e eeuw had tot gevolg, dat het overgrote deel van de christenen in de stad protestants (evangelisch-luthers) werd, wat tot op de huidige dag zo is gebleven. Er was echter een belangrijke, calvinistische minderheid. In 1821 schreef de overheid van Baden voor, dat deze beide kerken zich moesten verenigen tot een Badische Landeskirche, zie ook onder Evangelische Landeskirche in Baden op de Duitstalige Wikipedia. Nog steeds heeft deze kerk een aparte status binnen de overwegend lutherse Evangelische Kirche in Deutschland.

In 1689 werd Bretten door oorlogsgeweld geteisterd. Tijdens de Negenjarige Oorlog (1688-1697) brandde de stad bijna geheel af. Van 1806 tot aan de inlijving bij het Duitse Keizerrijk, in 1871, maakte Bretten deel uit van het Groothertogdom Baden.

In 1853 (spoorlijn naar Bruchsal) en 1879 (spoorlijn naar Karlsruhe) verkreeg Bretten aansluiting op het spoorwegnet.

In 1938, ten tijde van Nazi-Duitsland, werd tijdens de Kristalnacht de in 1822 gebouwde joodse synagoge door brand verwoest. Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog, in het voorjaar van 1945, liep de stad enige schade op door geallieerde luchtbombardementen op de spoorlijnen in de gemeente.

In de jaren 1971-1975 vonden gemeentelijke herindelingen plaats. Hierbij werd de gemeente Bretten uitgebreid met negen omliggende plattelandsgemeentes, die nu nog de status van stadsdeel hebben; zie hierboven: Stadsdelen. In 1975 werd aan Bretten het predicaat Große Kreisstadt toegekend.

Bezienswaardigheden, toerisme, recreatie

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Zowel in het centrum van de stad Bretten zelf als in sommige van de tot de gemeente Bretten behorende dorpen staan verscheidene oude, vaak schilderachtige vakwerkhuizen.
  • In de gemeente zijn verscheidene oude, meestal evangelisch-lutherse, kerkgebouwen met vaak een, kunsthistorisch gezien, interessant interieur te vinden.
  • Aan de in Bretten geboren theoloog Philipp Melanchthon is in het Melanchthonhuis aan de Marktplatz een museum gewijd. Andere, kleine musea in de stad zijn gewijd aan de plaatselijke geschiedenis (in het gebouw Schweizer Hof), aan het leerlooiersambacht en aan beschermengelen (eveneens in de Schweizer Hof).
  • Jaarlijks vindt omstreeks 30 juni het Peter-und-Paul-Fest plaats, een middeleeuws stadsfestival met grote, feestelijke optochten op zondag, muziek, e.d.[5]. Dit trekt tienduizenden bezoekers tot uit de verre omtrek aan. Het feest is door de Duitse Bondsregering als immaterieel cultuurerfgoed van nationale betekenis erkend.

Afbeeldingen

[bewerken | brontekst bewerken]
  • De Saalbach in Bretten
    De Saalbach in Bretten
  • Luchtfoto vanuit het westen naar het oosten
    Luchtfoto vanuit het westen naar het oosten
  • Bretten, Melanchthonstraße
    Bretten, Melanchthonstraße
  • Blik op Bretten vanaf de heuvel Burgwäldle
    Blik op Bretten vanaf de heuvel Burgwäldle
  • Heilig-Kruiskerk (evang.-luthers; bouwjaar 1687)
    Heilig-Kruiskerk (evang.-luthers; bouwjaar 1687)
  • Het 18e-eeuws interieur van deze kerk
    Het 18e-eeuws interieur van deze kerk
  • Marktplatz
    Marktplatz
  • Melanchthonhuis
    Melanchthonhuis
  • Museumgebouw Schweizer Hof
    Museumgebouw Schweizer Hof
  • Rinklingen, Hauptstraße
    Rinklingen, Hauptstraße
  • Neibsheim, St. Mauritiuskerk
    Neibsheim, St. Mauritiuskerk
  • Standbeeld (2004) van het Brettener Hundle, een mopshond, mascotte van de stad
    Standbeeld (2004) van het Brettener Hundle, een mopshond, mascotte van de stad

Partnergemeentes

[bewerken | brontekst bewerken]

Bretten of stadsdelen van Bretten onderhouden jumelages met:

Geboren te Bretten

[bewerken | brontekst bewerken]
[bewerken | brontekst bewerken]
Zie de categorie Bretten van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bretten_(Duitsland)&oldid=67511605"